Tylko zakłady pracy chronionej (zpchr) mają obowiązek utworzenia zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (zfron). Tak stanowi ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm., dalej ustawa o rehabilitacji). Przepisy te dopuszczają jednak, aby ze środków zfron korzystał przedsiębiorca, który utracił status zpchr.
Gdy pracodawca utraci taki status i osiągnie stan zatrudnienia ogółem co najmniej 15 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy oraz wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych co najmniej
25 proc., zachowuje fundusz rehabilitacji i niewykorzystane jego środki. Nadal więc może wydawać pieniądze znajdujące się na jego koncie. Pozwala mu na to art. 33 ust. 7b ustawy o rehabilitacji, ale musi pamiętać o kilku zasadach.
Ile na zfron...
Dla przedsiębiorcy, który utracił status zpchr, ale zachował zfron, znaczenie ma art. 38 ust. 2a, 2b i 2c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307, dalej updof).
Zgodnie z jej art. 38 ust. 2a płatnicy (osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej), którzy utracili status zpchr, zatrudniający niepełnosprawnych, kwoty pobranych zaliczek na podatek od przychodów tych osób z tytułów określonych w art. 12 (m.in. ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy) oraz od wypłacanych im przez tych płatników zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego:
- za miesiące od początku roku włącznie do miesiąca, w którym dochód osoby niepełnosprawnej uzyskany od początku roku u tego płatnika przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali, przekazują na zfron:
– 25 proc. u płatników osiągających wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości od 25 do 30 proc.,
– 50 proc. u płatników osiągających wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych od 30 do 35 proc.,
– 75 proc. u tych ze wskaźnikiem zatrudnienia niepełnosprawnych od 35 do 40 proc.,
– 100 proc. u osiągających wskaźnik zatrudnienia niepełnosprawnych co najmniej 40 proc.,
– w pozostałej części na zasadach określonych w ust. 1,
- za miesiące następujące po miesiącu, w którym dochód osoby niepełnosprawnej uzyskany od początku roku u tego płatnika przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali kwoty pobranych zaliczek na podatek płatnicy przekazują na zasadach określonych w ust. 1.
Te zasady rozliczania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych stosuje pracodawca, który utracił status zpchr jedynie wobec niepełnosprawnych pracowników. Wskaź-nik zatrudnienia tych osób, o którym mowa w ust. 2a updof, ustala się na podstawie art. 21 ust. 1 i 5 oraz art. 28 ust. 3 ustawy o rehabilitacji (art. 38 ust. 2b updof).
Przykład
Spółka, która utraciła status zpchr, nadal zatrudnia 100 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, z czego 38 osób to niepełnosprawni.
Biorąc pod uwagę updof, spółka będzie mogła zachować zfron z prawem jednoczesnego przekazywania do niego zaliczek z podatku dochodowego od niepełnosprawnych pracowników w wysokości 75 proc. Pozostała część trafi do właściwego urzędu skarbowego.
Gdyby spółka zatrudniała50 niepełnosprawnych (na 100 pracowników ogółem), wtedy jako płatnik mogłaby przekazywać na zfron 100 proc. zaliczek PIT-4 od przychodów niepełnosprawnych.
...i kiedy
Art. 38 ust. 2c updof ogranicza jednak czas, kiedy wolno skorzystać z tego sposobu rozliczenia. Przy zaliczkach na podatek dochodowy od osób fizycznych (niepełnosprawnych) chodzi o okres pięciu lat, licząc od końca roku, w którym płatnik utracił status zpchr, jeżeli spełnia warunki z ustawy o rehabilitacji.
Przykład
Pracodawca utracił status zpchr 1 stycznia 2011 r. Jednocześnie zgodnie z art. 33 ust. 7b ustawy o rehabilitacji miał prawo zachować zfron. Oznacza to, że termin pięciu lat uprawniający do przekazywania zaliczek liczony jest od końca roku, w którym pracodawca utracił status, czyli od 2012 r.
Jednocześnie zaliczki na podatek przekazuje już od miesiąca, kiedy utracił status, czyli od stycznia 2011 r. Przy spełnieniu pozostałych warunków pracodawca ma prawo przekazać część pobranych zaliczek na podatek od pracowników na zfron łącznie od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2016 r.
Co twierdzi urzą
Zgodnie z wyjaśnieniami Biura Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych z 13 grudnia 2011 r. (BON-I-52311-485-2-LK/2011) prawo do nieodprowadzania na zasadach ogólnych zaliczek na podatek dochodowy przewidziane w art. 38 ust. 2a updof jest uprawnieniem pracodawcy.
W takim sensie, że uzyskuje on możliwość dysponowania środkami, z których co do zasady korzystałby budżet państwa. Jednocześnie przepis ten określa sposób postępowania z tymi środkami, wskazując, że pozostawia się je całkowicie lub częściowo w zakładzie, a częściowo wpłaca do urzędu skarbowego.
Tym samym pracodawcy nie dano wyboru, jak ma postąpić z tymi pieniędzmi. Inne działanie – według BON – nie tylko narusza ustawę podatkową, ale też warunki gospodarowania środkami zfron.
Dalej Biuro dodaje, że skoro ustawodawca uznał, że pracodawcy korzystającemu z przywileju art. 33 ust. 7b ustawy o rehabilitacji potrzeba dodatkowego wsparcia, to nie po to, aby wynagradzać go za uprzednie prowadzenie zpchr, ale w związku z ochroną pozostałych w zatrudnieniu pracowników niepełnosprawnych i udostępnieniem im pomocy z zfron.
Firma, która nie odprowadza na zfron pieniędzy na podstawie art. 38 ust. 2b updof, jednoznacznie działa na niekorzyść załogi, pozbawiając ją dostępu do świadczeń z zfron. Biuro wskazuje, że jeżeli pracodawca nie chce już być dysponentem zfron, może doprowadzić do sytuacji, w której utraci prawo dysponowania nim.
Wówczas jednak wpłaca do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych środki, o których mowa w art. 33 ust. 7 i 7a ustawy o rehabilitacji. Jeżeli natomiast firma na bieżąco omyłkowo nie skorzystała z tego uprawnienia, powinna niezwłocznie odzyskać nadpłatę, wpłacając ją na zfron.
Autor jest doradcą prawnym Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych
