Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT aby obliczyć podstawę  podatku, należy dochód obniżyć o składki określone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych:

Odliczenie nie dotyczy składek, których podstawą wymiaru jest dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy, oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Art. 26 ust. 13a ustawy o PIT mówi, że wydatki na cele określone w ust. 1 podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub nie zostały odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub od dochodu na podstawie ustawy z 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Przedsiębiorca, który opłaca składki na ubezpieczenia społeczne, odlicza je w poz. 137 formularza PIT-36 lub w poz. 34 druku PIT-36L. W ten sposób można odliczyć składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika i osób z nim współpracujących.

Warto pamiętać, że można uwzględnić tylko składki zapłacone w danym roku. W zeznaniu za 2011 r. najczęściej podatnik nie ma więc prawa ująć ubezpieczenia za grudzień tego roku (chyba że zapłacił je znacznie przed terminem, do końca tego miesiąca). Zwykle może jednak odliczyć składkę za grudzień 2010 r., bo termin jej zapłaty mija w styczniu 2011 r., i większość przedsiębiorców wtedy ją płaci.

Do odliczenia również zaległe

Podatnik, który w 2011 r. zapłacił zaległe składki za lata poprzednie, może je uwzględnić w zeznaniu za ten rok. Potwierdzają to interpretacje organów podatkowych, np. Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 29 września 2011 r. (ITPB1/415-588/11/ DP). Pytanie zadał podatnik, który do 6 stycznia 2010 r. prowadził działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Ponadto uzyskiwał dochody z tytułu renty. W kwietniu 2010 r., tj. po zakończeniu działalności gospodarczej, zapłacił zaległe składki na ubezpieczenie społeczne.

Izba potwierdziła, że „wnioskodawca ma prawo do obniżenia na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochodu z renty za 2010 r. o kwotę zapłaconych w tymże roku składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej".

Zagraniczne też można uwzględnić

Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2a ustawy o PIT przy obliczaniu podstawy opodatkowania uwzględnia się także składki zapłacone w roku podatkowym ze środków podatnika na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne podatnika lub osób z nim współpracujących, zgodnie z przepisami obowiązującymi w innym niż Polska państwie Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej. Jest to jednak możliwe tylko, jeśli spełnione są warunki wynikające z art. 26 ust. 13a – 13c ustawy o PIT. Tak samo jak przy składkach odprowadzonych do polskiego ZUS wydatki podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub nie zostały odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub od dochodu na podstawie ustawy z 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

Ponadto prawo do odliczenia nie obejmuje składek:

Rolnicy płacą KRUS

Nie wszyscy przedsiębiorcy opłacają składki do ZUS. Rolnicy prowadzący działalność gospodarczą są ubezpieczeni w KRUS. Płacą jednak dwa razy wyższe składki niż pozostali. Wynika to z art. 17 ust. 2 ustawy z 20 grudnia 1990 r.  o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Nie ma wątpliwości, że dodatkowa składka z tytułu ubezpieczenia społecznego rolników wynika z tego, że oprócz działalności rolniczej ubezpieczony prowadzi własną firmę lub jest wspólnikiem spółki osobowej. Kwota ta jest więc niewątpliwie związana z prowadzoną działalnością i może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Potwierdzają to interpretacje indywidualne, np. odpowiedź Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 10 września 2009 r. (ITPB1/415-551/09/PSZ >> patrz ramka)).

Interpretacje

Decyduje związek z działalnością

W interpretacji z 10 września 2009 r. (ITPB1/415- -551/09/PSZ)

Izba Skarbowa w Bydgoszczy wyjaśniła, że zgodnie z art. 17 ust. 2 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (...), dla rolników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą składka wynosi dwukrotność kwoty ustalonej w sposób określony w ust. 1. (...) Biorąc pod uwagę powyższe, prowadzenie działalności gospodarczej przez rolnika rodzi obowiązek zapłaty podwyższonej składki na ubezpieczenie społeczne w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Tym samym wydatki ponoszone z tytułu takiego ubezpieczenia pozostają w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Jednocześnie wydatki te nie zostały wyłączone z kosztów przez zapis art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem nadwyżkę składki na ubezpieczenie społeczne rolników, opłacaną przez rolnika prowadzącego działalność gospodarczą można uznać za wydatek poniesiony w celu osiągnięcia przychodów z tej działalności. Reasumując, dodatkowa składka płacona (...) do KRUS stanowi koszt uzyskania przychodów w prowadzonej działalności gospodarczej, dlatego też może być ona zaksięgowana w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, jednakże pod warunkiem prawidłowego udokumentowania poniesienia wydatku".