Jednak dopiero od 1 stycznia 2011 r. Niemniej warto już dziś zapoznać się z nowymi zasadami ewidencji i dokumentacji takich przemieszczeń.

[srodtytul]Podstawa prawna[/srodtytul]

Określiła je ostatnia nowelizacja [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4DBDF57E29116C9CD2732F9439812297?id=296270]ustawy akcyzowej[/link]. Szczegółowe kwestie funkcjonowania EMCS mają być uregulowane w rozporządzeniach wykonawczych ministra finansów (w DzU ukazało się już m.in. [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=99EADF155A5655D5FDD83B230E80327E?id=302768]rozporządzenie w sprawie dokumentacji i procedur związanych z przemieszczaniem wyrobów akcyzowych)[/link].

Prawem bezpośrednio obowiązującym w Polsce w tym zakresie jest również rozporządzenie Komisji (WE) nr 684/2009 z 24 lipca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy Rady 2008/118/WE (dalej dyrektywy 118) w odniesieniu do skomputeryzowanych procedur przemieszczania wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy (określa ono m.in. procedury stosowane przy wymianie komunikatów elektronicznych i wzór elektronicznego dokumentu e-AD).

[srodtytul]Kto będzie korzystać z systemu[/srodtytul]

EMCS wykorzystywać będą przedsiębiorcy przemieszczający wyroby akcyzowe w procedurze zawieszenia poboru akcyzy wewnątrz Unii Europejskiej, a także inni uczestnicy tego procesu:

- prowadzący składy podatkowe,

- zarejestrowani wysyłający,

- zarejestrowani odbiorcy,

- podmioty zwolnione z obowiązku zapłaty akcyzy (m.in. instytucje Wspólnot Europejskich, organizacje międzynarodowe, przedstawicielstwa dyplomatyczne),

- organy podatkowe.

Systemem administrować będzie minister finansów.

[srodtytul]Udogodnienia dla przedsiębiorców[/srodtytul]

Dzięki EMCS (zastosowaniu elektronicznego administracyjnego dokumentu towarzyszącego i rezygnacji ze stosowania dokumentów w formie papierowej) przemieszczanie wyrobów objętych procedurą zawieszenia poboru akcyzy stanie się prostsze. Korzyści z wdrożenia systemu to także:

- możliwość szybszego zwolnienia zabezpieczenia akcyzowego dzięki niezwłocznemu potwierdzeniu zakończenia przemieszczania wyrobów,

- możliwość automatycznego sprawdzenia kontrahentów, do których wysyłane są wyroby przed dokonaniem wysyłki wyrobów (poprzez bazę SEED, czyli system wymiany informacji w zakresie akcyzy, zawierający wykaz podmiotów uprawnionych do produkcji, magazynowania, przyjmowania oraz wysyłki wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy),

- bieżące monitorowanie przemieszczania wyrobów akcyzowych,

- możliwość natychmiastowego potwierdzania elektronicznego dokumentu towarzyszącego, umożliwiającego otrzymanie wyrobów przez właściwego odbiorcę i minimalizującego ryzyko wprowadzenia nieprawidłowych danych,

- możliwość integracji procesów w systemie EMCS z innymi systemami, m.in. ECS/AES (system kontroli eksportu/automatyczny system eksportu) i OSOZ (ogólnopolski system obsługi zabezpieczeń).

[srodtytul]Kompletna ewidencja[/srodtytul]

W EMCS prowadzona będzie ewidencja wszystkich przemieszczeń wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy. Zarejestrowany wysyłający, zarejestrowani odbiorcy lub prowadzący składy podatkowe będą każdorazowo podpisywać elektronicznie dokumenty przesyłane do systemu. Te będą sprawdzane pod względem kompletności i prawidłowości przesłanych danych.

Po przesłaniu dokumentu będzie do nadawcy automatycznie wysyłane potwierdzenie jego otrzymania (z podaniem czasu otrzymania). Stwierdzone w EMCS nieprawidłowości, spowodowane niezgodnością czynności wykonywanych w systemie z przepisami ustawy lub aktów wykonawczych, usuwane będą z urzędu lub na wniosek złożony przez wysyłającego lub odbierającego do naczelnika urzędu celnego. Odmowa uwzględnienia wniosku nastąpi w drodze decyzji.

[ramka][b]Co to jest EMCS[/b]

System przemieszczania oraz nadzoru wyrobów akcyzowych (ang. Excise Movement and Control System, EMCS) został wymyślony i zaprojektowany przez Komisję Europejską jako skomputeryzowane narzędzie służące do zarządzania wysyłkami zharmonizowanych wyrobów akcyzowych (tj. wyrobów energetycznych, napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych) w procedurze zawieszenia poboru akcyzy.

Od 1 kwietnia 2010 r. EMCS (w ograniczonym zakresie dostępnych funkcjonalności) używany jest już na części terytorium UE do przemieszczania wyrobów akcyzowych pomiędzy podmiotami o tzw. statusie akcyzowym, znajdującymi się w różnych państwach członkowskich, oraz w obrocie krajowym. Polska wraz z Danią wynegocjowały przesunięcie terminu wdrożenia EMCS do 1 stycznia 2011 r. W państwach UE, które go wdrożyły, pierwsze przemieszczenia z jego wykorzystaniem rozpoczęły się 1 kwietnia 2010 r.

Docelowo EMCS w pełni zastąpi dotychczas stosowany administracyjny dokument towarzyszący (ADT) w formie papierowej, dołączany do każdego transportu wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy i służący jako narzędzie kontroli przemieszczania oraz zabezpieczenia wysyłek wyrobów akcyzowych.

W miejsce papierowego dokumentu ADT pojawi się elektroniczny komunikat e-AD, który oprócz zadań związanych z kontrolą przemieszczania i stanu wykorzystania zabezpieczenia akcyzowego będzie spełniał również inne funkcje, np. jako narzędzie statystyczne.

Ze względu na skomplikowanie systemu EMCS wszystkie jego funkcje nie mogą zostać uruchomione jednocześnie. Państwa członkowskie UE uzgodniły, że uruchomienie systemu będzie następowało etapowo. Do 1 stycznia 2011 r. Polska ma umożliwić obsługę głównych funkcji związanych m.in. z wysyłaniem e-AD, jego anulowaniem, otrzymaniem raportu odbioru czy zmianą miejsca przeznaczenia wyrobów.

Ostatni etap – wprowadzenie wszystkich pozostałych funkcji przewidzianych w EMCS – ma rozpocząć się zgodnie z harmonogramem 1 stycznia 2012 r.[/ramka]

[ramka][b]Nowe pojęcia w słowniczku ustawowym[/b]

Wdrożenie EMCS wymusiło wprowadzenie nowych pojęć, które zostały zdefiniowane w słowniku ustawy o podatku akcyzowym zawartym w art. 2 ust. 1. Są to:

- [b]zarejestrowany odbiorca[/b], czyli podmiot, któremu wydano zezwolenie na nabywanie wewnątrzwspólnotowe albo na jednorazowe nabycie wewnątrzwspólnotowe (WNT) wyrobów akcyzowych wysłanych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej,

- [b]zarejestrowany wysyłający[/b], czyli podmiot, któremu wydano zezwolenie na wysyłanie importowanych wyrobów akcyzowych z miejsca importu w procedurze zawieszenia poboru akcyzy, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (pkt 14 a),

- [b]komunikat e-AD[/b], czyli elektroniczny administracyjny dokument, na podstawie którego przemieszcza się wyroby akcyzowe w procedurze zawieszenia poboru akcyzy (pkt 15),

- [b]dokument zastępujący e-AD[/b], czyli dokument, na podstawie którego przemieszcza się wyroby akcyzowe w procedurze zawieszenia poboru akcyzy, gdy system jest niedostępny, zawierający takie same dane jak e-AD,

- [b]system EMCS[/b], czyli krajowy system teleinformatyczny służący do obsługi przemieszczania wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy, w szczególności do przesyłania e-AD, raportu odbioru i raportu wywozu, unieważnienia e-AD, zmiany miejsca przeznaczenia i zawiadomienia o zmianie miejsca przeznaczenia, o których mowa w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 684/2009 z 24 lipca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy Rady 2008/118/WE w odniesieniu do skomputeryzowanych procedur przemieszczania wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy,

- [b]raport odbioru[/b], czyli raport składany za pośrednictwem systemu EMCS stanowiący dowód, że przemieszczanie wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy zostało zakończone,

- [b]dokument zastępujący raport odbioru[/b], czyli dokument zawierający takie same dane jak raport odbioru, stanowiący dowód, że przemieszczanie wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy zostało zakończone, stosowany, gdy system jest niedostępny (pkt 27),

- [b]raport wywozu[/b], czyli raport składany za pośrednictwem systemu, stanowiący dowód, że w przypadku eksportu przemieszczanie wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy zostało zakończone,

- [b]dokument zastępujący raport wywozu[/b], czyli dokument zawierający takie same dane jak raport wywozu, stanowiący dowód, że w przypadku eksportu przemieszczanie wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy zostało zakończone, stosowany, gdy system jest niedostępny,

- [b]podmiot wysyłający[/b], czyli prowadzący skład podatkowy lub zarejestrowany wysyłający, którzy wysyłają wyroby akcyzowe w procedurze zawieszenia poboru akcyzy,

- [b]podmiot odbierający[/b], czyli prowadzący skład podatkowy, zarejestrowany odbiorca, nabywca na terytorium państwa członkowskiego, upoważniony przez władze podatkowe tego państwa członkowskiego UE do otrzymywania wyrobów akcyzowych w ramach procedury zawieszenia poboru akcyzy lub podmiot objęty zwolnieniem od akcyzy wynikającym z art. 31 ust. 1 ustawy, do których są wysyłane wyroby akcyzowe w procedurze zawieszenia poboru akcyzy.[/ramka]

[ramka][b]Komentarz[/b]

Zagadnienia związane z funkcjonowaniem systemu EMCS są dość obszerne i skomplikowane. Ministerstwo Finansów od dawna zapowiadało, że przed wprowadzeniem systemu zostanie on przetestowany w celu zbadania prawidłowego działania aplikacji krajowej i jej współdziałania z aplikacją unijną. Na razie nie jest niestety znany termin przeprowadzenia testów.

Dopiero 16 kwietnia tego roku odbył się przetarg na stworzenie aplikacji EMCS, który wygrała spółka informatyczna Pentacomp Systemy Informatyczne SA. Nie wiadomo, kiedy zostaną udostępnione szczegółowe informacje dotyczące polskiego EMCS. Mając na uwadze całokształt zadań związanych z wdrożeniem systemu, jakie do wykonania mają organy celne, oraz konieczność synchronizacji aplikacji z innymi systemami (m.in. SEED, ISZTAR, ECS), można mieć uzasadnione obawy co do tego, czy zacznie on z powodzeniem funkcjonować od 1 stycznia 2011 r.

Opóźnienia we wdrożeniu EMCS w Polsce nie są jedynym problem związanym z systemem. Przedsiębiorcy zrzeszeni w PKPP Lewiatan w stanowisku do zaproponowanych projektów aktów wykonawczych, przedstawionym MF 10 sierpnia, skrytykowali niektóre z proponowanych tam rozwiązań, w szczególności wymóg realizowania przemieszczeń w systemie EMCS wyłącznie z zastosowaniem bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego za pomocą kwalifikowanego certyfikatu przypisanego do osoby użytkownika.

Zdaniem przedsiębiorców będzie się to wiązać z dodatkowymi kosztami i zmianami w systemach informatycznych, które z pewnością będą miały negatywny wpływ na terminową integrację użytkowników z EMCS PL i płynne przejście z obecnego systemu opartego na dokumentach ADT do systemu w pełni skomputeryzowanego.

Choć podobne rozwiązania funkcjonują w przepisach prawa celnego już od dwóch lat, to jednak były wdrażane w dłuższym okresie, a zainteresowani byli odpowiednio wcześniej poinformowani. A w wypadku EMCS niezwykle napięte terminy i niewystarczająca informacja mogą być przeszkodami, które uniemożliwią udany start systemu w Polsce w wymaganym przez Komisję Europejską terminie. Nawet

jeżeli formalnie zostanie uruchomiony 1 stycznia 2011 r., to brak wcześniejszego przetarcia może spowodować, że w pierwszym okresie funkcjonowania będą się powtarzać przedłużające się okresy niedostępności, które de facto wymuszą stosowanie papierowych dokumentów zastępczych. A ich likwidacja jest przecież podstawowym celem wdrożenia EMCS.[/ramka]

[i]Krzysztof Flis, doradca podatkowy, menedżer w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy[/i]

[i]Marcin Brzezin, doradca podatkowy, konsultant w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy[/i]

[ramka] [b]Czytaj też artykuł [link=http://www.rp.pl/artykul/527751,529770-Obowiazki-wysylajacego-i-odbierajacego-.html]"Obowiązki wysyłającego i odbierającego"[/link][/b][/ramka]

[ramka] [b]Zobacz cały poradnik [link=http://www.rp.pl/temat/527751.html]"Zmiany w akcyzie od 1 września 2010 r."[/link] [/b][/ramka]