Obowiązek zapłaty podatku w takiej sytuacji wynika z literalnej wykładni art. 108 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty.

Wykazany VAT musi być zapłacony, nawet jeżeli nie doszło do sprzedaży, względnie sprzedaż nie podlegała opodatkowaniu lub była zwolniona od podatku. Obowiązek podatkowy powstaje tu więc w efekcie samego wystawienia faktury wykazującej kwotę VAT i ma charakter sankcyjny.

W orzecznictwie podkreśla się, że przepis ten ma zastosowanie w każdym przypadku, gdy zostanie wystawiona faktura, również gdy nie dokumentuje ona żadnej wykonanej czynności, tj. dotyczy transakcji, która w ogóle w rzeczywistości nie miała miejsca ([b]tak wyrok WSA w Krakowie z 15 września 2009 r., I SA/ Kr 1365/08[/b]).

[b]Obowiązek ten dotyczy faktury wystawionej, tj. wprowadzonej do obrotu.[/b]

Z orzecznictwa wynika, że nie rodzi obowiązku zapłaty podatku taka faktura, która została wprawdzie sporządzona dla kontrahenta, ale do realizacji zamówienia nie doszło, bo zamawiający odwołał zamówienie i nie doszło do wprowadzenia faktury do obrotu prawnego, rozumianego jako doręczenie jej kontrahentowi.

Jedynie faktura, która została sporządzona i niewprowadzona do obrotu prawnego, nie skutkuje obowiązkiem zapłaty wykazanego w niej VAT ([b]tak np. wyrok WSA w Olsztynie z 10 grudnia 2009 r., I SA/Ol 500/09[/b]).

Błędnie wystawioną fakturę z nienależnie wykazanym VAT przekazaną kontrahentowi można jednak skorygować. Z przepisów o VAT wynika, że w razie stwierdzenia pomyłki w cenie, stawce lub kwocie podatku bądź w jakiejkolwiek innej pozycji faktury wystawia się fakturę korygującą. Obniżenie lub podwyższenie VAT należnego wykazanego na fakturze jest możliwe dopiero z chwilą wystawienia stosownej korekty. Do tego czasu podatek wykazany w fakturze jest bowiem podatkiem należnym.

Warto tu dodać, że na zasadzie odstępstwa od zasady neutralności [b]faktura, która co prawda została wystawiona i zawiera podatek VAT, ale nie dokumentuje żadnej faktycznej transakcji, nie uprawnia odbiorcy do odliczenia VAT.[/b]

W [b]wyroku w sprawie C–342/87 (Genius Holding) Europejski Trybunał Sprawiedliwości[/b] potwierdził, że można odliczyć wyłącznie podatek VAT naliczony zgodnie z prawem.

[i]Autorka jest młodszą konsultantka podatkowa w MDDP[/i]