Pojęcie „eksport usług” nie zostało zdefiniowane, jednak czynności, które można opisać tym wyrażeniem, nakładają określone obowiązki na przedsiębiorców.

W zależności od okoliczności, w których transakcja jest wykonywana, można wyodrębnić różne formy świadczenia, które za podstawę mają towar bądź usługę. Są one przedmiotem regulacji VAT jako np.: wewnątrzwspólnotowe dostawy i nabycia towarów, eksport, import oraz właśnie import usług.

[b]Gdy w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]ustawie o VAT[/link] jest mowa o imporcie usług, rozumie się przez to świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca.[/b] Z reguły usługobiorca staje się podatnikiem z tytułu wykonywanej działalności gospodarczej. Zasadniczo warunkiem jest, aby usługodawca nie miał siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium kraju.

A zatem jeżeli nabywca dokonuje importu usług, z którym wiąże się konieczność opodatkowania i wykazania transakcji w deklaracji VAT, to zbywca – można by rzec – dokonuje „eksportu” tych usług, co obliguje go do poinformowania administracji podatkowej o fakcie przerzucenia na nabywcę konieczności rozliczenia podatku od transakcji.

[srodtytul]Obowiązek rejestracji...[/srodtytul]

Ustawa przede wszystkim wymaga od świadczących usługi na rzecz podatników z innych państw członkowskich powiadomienia urzędu skarbowego w zgłoszeniu rejestracyjnym o zamiarze dokonywania eksportu usług. Nie muszą tego robić, gdy transakcja jest zwolniona z VAT lub objęta stawką 0 proc.

Chociaż przepisy[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454] ustawy o VAT[/link] nie określają wprost, które przepisy powinny znaleźć zastosowanie do oceny transakcji jako zwolnionej lub opodatkowanej stawką 0 proc., to nie ma wątpliwości, że ocena powinna nastąpić w odniesieniu do przepisów państwa członkowskiego, w którym ma miejsce świadczenie danej usługi.

Podatnicy nie są zobowiązani do rejestracji eksportu usług także wtedy, gdy zgodnie z przepisami kraju członkowskiego nabywcy podatek nie jest rozliczany (lub może nie być rozliczany) przez usługobiorcę. W wyniku ostatnich zmian przepisów wspólnotowych oraz krajowych większość usług świadczonych między krajami członkowskimi musi być rozliczona przez tego ostatniego. Istnieją jednak wyjątki, kiedy podatek może być rozliczony przez usługodawcę, który w tym celu zarejestruje się w kraju, w którym usługa jest świadczona.

[srodtytul]... fakturowania...[/srodtytul]

Na dokonującym eksportu usług ciąży również obowiązek odpowiedniego zafakturowania wykonanych świadczeń. Treść tej faktury obejmuje wszelkie dane, które są ujmowane na zwykłej fakturze, prócz stawki i kwoty podatku oraz kwoty należności wraz z podatkiem.

Dokument ten powinien zawierać ponadto numer, pod którym nabywca usługi jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, oraz informację, że zobowiązanym do rozliczenia podatku jest nabywca usługi, lub odesłanie do odpowiedniego przepisu dyrektywy, na podstawie którego zobowiązanym do rozliczenia tego podatku jest nabywca usługi.

Należy przy tym zauważyć, że polskiego usługodawcę zarejestrowanego dla celów VAT w innym państwie członkowskim lub w państwie trzecim nie będą dotyczyły polskie przepisy obligujące do wystawienia faktury (wystawi on fakturę według przepisów kraju miejsca świadczenia). Z kolei gdy miejsce świadczenia usługi pomiędzy podmiotami z różnych krajów będzie w Polsce, polski zbywca będzie zobowiązany do wystawienia zwykłej faktury VAT z wymienioną stawką i kwotą podatku.

[ramka][b]Przykład[/b]

Podatnik VAT z siedzibą w Polsce, zarejestrowany również na terytorium Włoch, świadczy na rzecz podatnika włoskiego usługi badania rynku. Miejscem świadczenia, stosownie do reguł ogólnych, jest terytorium Włoch.

Ponieważ polski podatnik dokonał rejestracji na terytorium Włoch, nie jest obowiązany do wystawienia faktury według polskich przepisów. W tej materii obowiązują go przepisy włoskie. Nie będzie on jednak uprawniony do rozliczenia podatku we Włoszech, skoro przepisy dyrektywy bezwzględnie nakazują rozliczyć podatek nabywcy.[/ramka]

[srodtytul]... oraz ewidencjonowania[/srodtytul]

Innym obowiązkiem podatnika jest wykazanie w prowadzonej ewidencji VAT wszelkich usług, których miejscem świadczenia jest terytorium innego kraju. W tym wypadku należy ujawnić nazwę usługi, jej wartość bez podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze.

Generalnie ustawa o VAT wymaga od podatnika podania wszelkich danych w celu prawidłowego sporządzenia deklaracji. Wiąże się to z koniecznością właściwego określenia kwoty podatku do zapłaty. Dla tego celu niezbędne jest wskazanie w ewidencji momentu powstania obowiązku podatkowego dla świadczonych usług. Jednakże[b] w przypadku usług eksportowanych obowiązek podatkowy nie powstaje w Polsce. Usługi są wykazywane jedynie dla celów sporządzenia informacji podsumowującej oraz ewentualnej weryfikacji przez organ podatkowy realizacji obowiązków informacyjnych.[/b]

Dlatego ustawodawca przewidział, że świadczone usługi powinny być ujęte w ewidencji z uwzględnieniem momentu powstania obowiązku podatkowego określonego dla tego rodzaju usług świadczonych na terytorium kraju.

Jeżeli zaś dla danej usługi miejsce świadczenia określa się według reguły ogólnej – siedziba, miejsce zamieszkania, miejsce prowadzenia działalności usługobiorcy – usługi należy ująć w ewidencji tak, jakby stanowiły import usług na terytorium Polski.

[ramka][b]Przykład[/b]

Polski podatnik świadczy na rzecz podatnika z Czech usługę telekomunikacyjną. Termin płatności: 15. dzień miesiąca następującego po miesiącu świadczenia. W ewidencji należy ująć usługę w miesiącu świadczenia, a nie w miesiącu, w którym upłynął termin płatności.[/ramka]

W efekcie spełnienia omawianych obowiązków sporządzana jest informacja podsumowująca, której celem jest przekazanie administracji państwa członkowskiego, w którym powstał obowiązek zapłaty podatku, informacji na temat przedmiotu opodatkowania i podmiotu zobowiązanego do zapłaty.

[i]Autor jest doradcą podatkowym w Podkarpackim Biurze Analiz Podatkowych[/i]