Produkujemy i sprzedajemy towary. Mamy z tego tytułu duże nadwyżki pieniężne. Udzielamy z nich pożyczek innym firmom. Czy tę uboczną działalność powinniśmy opodatkować VAT? Czy podlega ona podatkowi od czynności cywilnoprawnych (PCC)? Urząd skarbowy twierdzi, że udzielenie pożyczki poza systemem bankowym nie jest usługą w rozumieniu przepisów o VAT. Czy słusznie?
Pożyczka jest usługą finansową objętą ustawą o VAT. Nie podlega zatem drugiemu obciążeniu na rzecz fiskusa, jakim jest PCC. Byłoby tak tylko wtedy, gdyby usługi finansowe w ogóle nie podlegały VAT.Co się tyczy twierdzeń urzędu skarbowego, nie mają one żadnego uzasadnienia prawnego. Zgodnie z ustawą o VAT podatnikiem jest każdy, kto prowadzi samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów tej ustawy, bez względu na jej cel i rezultat. Dodatkowo, w art. 15, ustawa precyzuje, że działalnością gospodarczą jest wszelka działalność producentów, handlowców, usługodawców, podmiotów poszukujących złóż i rolników, również wtedy, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar jej wykonywania w sposób częstotliwy.
Jeśli na tej podstawie organy podatkowe próbowały twierdzić, że skoro udzielanie pożyczek nie jest podstawową działalnością firmy, lecz wykonując takie czynności, nie działa ona jako podatnik VAT, to ich rozumowanie było całkowicie chybione. Po pierwsze częstotliwość, na którą wskazuje ustawa, odnosi się do całej działalności podatnika, a nie do poszczególnych rodzajów czynności podejmowanych przez daną firmę. Po drugie, o ile w odniesieniu do osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, która udziela pożyczki, można mieć wątpliwości, czy działa ona jako osoba prywatna, czy w ramach działalności gospodarczej podlegającej VAT, o tyle przy spółkach osobowych i spółkach prawa handlowego nie ma wątpliwości, że udzielając pożyczek, działają jako podatnicy VAT.
Jeszcze łatwiej obalić argument, że działalność firmy nie jest usługą. Z ustawy o VAT jednoznacznie wynika, że świadczeniem usług jest każde odpłatne świadczenie, które nie stanowi dostawy towarów. Nie ma wątpliwości, że udzielenie pożyczki jest świadczeniem wykonanym przez pożyczkodawcę na rzecz pożyczkobiorcy. Odpłatnością za nie są odsetki, które musi zapłacić pożyczkobiorca pożyczkodawcy za udostępnienie mu środków finansowych. Prowadzi to do wniosku, że udzielenie pożyczki jest usługą w rozumieniu ustawy o VAT, a zatem podlega temu podatkowi. Może jedynie powstać pytanie, jakiego rodzaju jest to usługa i jaką stawką powinna być obciążona. Warto tu przywołać unijną dyrektywę 2006/112/WE, według której pożyczka jest usługą związaną z dystrybucją środków finansowych i we wszystkich państwach członkowskich Wspólnoty powinna być zwolniona z VAT. Tak jest również w polskich przepisach. Zgodnie z załącznikiem nr 4 do ustawy o VAT zwolnieniu podlegają usługi pośrednictwa finansowego wymienione w klasyfikacjach statystycznych w grupowaniach od 65 do 67. Udzielenie pożyczki jest taką właśnie usługą.
