Zwolnienie obejmuje jednak tylko środki uzyskane przez przedsiębiorców z nowych programów operacyjnych, przyznane na podstawie ustawy z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (DzU nr 227, poz. 1658).
W urzędowej interpretacji przepisów wydanej 30 sierpnia 2006 r. (DD6-8213-8/06/DZ/412)
, a także we wcześniejszych pismach kierowanych do izb skarbowych (
z 16 listopada 2005 r., PB3-1059/8213178/Wk/05, i z 12 kwietnia 2006 r., PB3-227-8213-19/DZ/O6
) Ministerstwo Finansów stwierdziło, że środki pochodzące z funduszy strukturalnych nie korzystają ze zwolnienia podatkowego przewidzianego w ustawach o podatkach dochodowych dla środków z bezzwrotnej pomocy zagranicznej. Nie są też wolnymi od podatku dotacjami w rozumieniu ustawy o finansach publicznych.
Skoro tak, to należy je zaliczyć do przychodów firmy i opodatkować. Jeśli opodatkowane środki pomocowe zostaną następnie wydane np. na zakup towarów czy usług, to wydatki te przedsiębiorcy mogą zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. W efekcie końcowym dofinansowanie będzie neutralne podatkowo.
Jeżeli jednak pomoc zostanie przeznaczona na inwestycje przedsiębiorcy, to wydatki na te przedsięwzięcia nie są kosztami podatkowymi, ale też - według MF - otrzymane na ten cel środki nie będą przychodem podatkowym (na podstawie art. 12 ust. 4 pkt 6a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - updop, i art.14 ust. 3 pkt 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - updof, mówiącego, że do przychodów podatkowych nie zalicza się "zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów").
Oczywiście także odpisy amortyzacyjne od tej części wartości inwestycji, która została zrefundowana ze środków pomocowych, nie będą kosztem podatkowym
(na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 48 updop i art. 23 ust. 1 pkt 45 updof).
W odpowiedzi z 7 maja br. (MB 8/386/2007) na pytanie DF Ministerstwo Finansów stwierdziło, że przedstawiona interpretacja "jest nadal aktualna w 2007 r. - do dochodów (przychodów) uzyskanych ze środków pomocowych przeznaczonych na finansowanie kontynuowanych projektów realizowanych w ramach programów objętych Narodowym Planem Rozwoju" (na podstawie ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju). Innymi słowy, jeśli przedsiębiorcy korzystają ze starych programów pomocowych (jakich dokładnie - wyjaśnia nasz ekspert w ramce obok), nadal powinni opodatkowywać otrzymywane z nich środki (chyba że są one przeznaczone na inwestycje).
Inaczej powinni natomiast traktować środki otrzymane z programów operacyjnych, o których mowa w ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Znowelizowana ustawa o finansach publicznych (w art. 106 ust. 2 pkt 3a) pozwala na traktowanie środków pomocowych pochodzących z funduszy strukturalnych UE oraz krajowych środków przeznaczonych na realizację tych programów jako dotacji rozwojowych. Takie dotacje rozwojowe uzyskane w 2007 r. u osób prawnych będą wolne od podatku na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 47 albo pkt 48 updop, gdy będą wypłacane przez agencje rządowe (patrz ramka). Konsekwencją tego zwolnienia jest brak możliwości zaliczenia sfinansowanych nimi wydatków do kosztów podatkowych (zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 58 updop).
W przesłanym do redakcji piśmie MF nie odniosło się do skutków tej zmiany dla podatników PIT. Ale będą one takie same jak dla osób prawnych. Odpowiednikiem pierwszego z powołanych przepisów jest art. 21 ust. 1 pkt 129 updof, który zwalnia z podatku dotacje otrzymane z budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Odpowiednikiem drugiego jest natomiast art.21 ust.1 pkt47c updof, zwalniający z podatku kwoty otrzymane z agencji rządowych, jeżeli agencje otrzymały środki na ten cel z budżetu państwa.
Ministerialne pismo nie wyjaśnia, jak traktować środki z nowych programów przeznaczone na inwestycje - czy nadal dla osób prawnych nie jest to w ogóle przychód podatkowy, czy też należy uznać je za przychód wolny od podatku. Na pierwszy rzut oka nie ma żadnej różnicy - podatkowe skutki są identyczne (amortyzacja kupionych za te pieniądze czy wytworzonych środków trwałych nie będzie kosztem podatkowym). Ale podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych przychód zwolniony muszą wykazać w zeznaniu rocznym. Takich wątpliwości nie mają podatnicy PIT. Z art.14 ust.2 pkt2 wynika wyraźnie, że nie są przychodem podatkowym dotacje otrzymane na zakup lub wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.
Art. 17 ust. 1 pkt 23 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwalniają z podatku dochodowego środki pomocowe od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych i międzynarodowych instytucji finansowych.
Ministerstwo Finansów uznało, że zwolnienie to nie dotyczy środków z funduszy strukturalnych. Te pochodzą co prawda z budżetu Unii Europejskiej i są środkami publicznymi, ale trzeba wziąć pod uwagę złożoną strukturę organizacyjną i proceduralną udzielania pomocy, co wiąże się ze skomplikowanym systemem przepływów finansowych. System ten powoduje, że w większości przypadków środki finansowe są prefinansowane z budżetu państwa.
Według MF beneficjent pomocy otrzymuje zatem środki pożyczone z budżetu państwa, a nie pochodzące wprost z bezzwrotnej pomocy sfinansowanej z budżetu Unii Europejskiej (a tylko takie pochodzenie warunkuje zwolnienie na podstawie powołanych przepisów).
Ponieważ środki pomocowe przeznaczone na realizację projektów objętych Narodowym Planem Rozwoju będą finansowane według zasad określonych w przepisach ustawy o finansach publicznych w brzmieniu obowiązującym do końca 2006 r. (które nie uznawały tych środków za dotacje), nie będą one również korzystały ze zwolnień podatkowych przewidzianych dla dotacji z budżetu państwa i kwot pochodzących z agencji rządowych (bo to zarezerwowane jest wyłącznie dla dotacji w rozumieniu ustawy o finansach publicznych).
Michał Gwizda
Jak rozróżnić programy objęte Narodowym Planem Rozwoju (NPR) oraz te objęte Narodową Strategią Spójności (realizowane na podstawie ustawy z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju)?
Najprościej rzecz ujmując, do pierwszej grupy należą programy realizowane w ramach wspólnotowej perspektywy finansowej 2004 - 2006 (które faktycznie mogą być wdrażane do końca 2008 r.), a do drugiej te objęte nową perspektywą 2007 - 2013.
Realizacja programów należących do drugiej grupy rozpocznie się dopiero w 2007 r. Praktycznie zatem wszelkie projekty wykonywane w związku z rundami aplikacyjnymi (konkursami) zorganizowanymi przed 1 stycznia 2007 r. są na pewno objęte NPR. Należą do nich znane przedsiębiorcom z ostatnich lat programy tzw. sektorowe (np. Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich).
Ogromna większość środków pomocowych dostępnych na lata 2004 - 2006/8 została już zakontraktowana (choć niekoniecznie wypłacona beneficjentom). Dlatego faktycznie wygasa możliwość ubiegania się o dofinansowanie projektów realizowanych w ramach programów objętych NPR. Nowe konkursy, jeśli w ogóle zostaną ogłoszone, będą należały do rzadkości.
Do drugiej grupy natomiast zaliczają się programy operacyjne objęte już nową perspektywą finansową, której wdrażanie jeszcze się nie rozpoczęło. Projekty tych programów (np. "Kapitał ludzki"), przyjęte przez Radę Ministrów, są negocjowane z Komisją Europejską. Można się spodziewać, że pierwsze nabory wniosków na lata 2007 - 2013 odbędą się nie wcześniej niż w III-IV kwartale tego roku.
Niezależnie od tego stanowisko ministra finansów zawarte w piśmie z 30 sierpnia 2006 r. budzi istotne wątpliwości. Można bowiem argumentować, że wszystkie środki pomocowe powinny być wolne od podatku, również te otrzymane na podstawie przepisów o NPR. Trudno znaleźć racjonalne uzasadnienie dla zróżnicowanego traktowania środków pomocowych zależnie od perspektywy finansowej, z którą się wiążą.
Niekontrowersyjne jest natomiast to, że środki pomocowe przeznaczone na cele inwestycyjne (środki trwałe) w każdym przypadku nie będą przychodem podlegającym opodatkowaniu.