Dozwoloną formą prowadzenia reklamy produktów leczniczych kierowanej wyłącznie do profesjonalistów (tj. lekarzy czy osób zajmujących się obrotem produktami leczniczymi) jest finansowanie różnorodnych spotkań o charakterze komercyjnym, pod warunkiem, że głównym celem spotkania będzie przekazanie gościom informacji medycznych, a nie utrzymanie relacji i więzi towarzyskich.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 prawa farmaceutycznego, zabrania się kierowania do osób uprawnionych do wystawiania recept oraz osób prowadzących obrót produktami leczniczymi reklamy produktu leczniczego polegającej na wręczaniu, oferowaniu i obiecywaniu korzyści materialnych, prezentów i różnych ułatwień, nagród, wycieczek oraz organizowaniu i finansowaniu spotkań promocyjnych produktów leczniczych, podczas których przejawy gościnności wykraczają poza główny cel tego spotkania. Co więcej, firmy farmaceutyczne zrzeszają się w różnych organizacjach branżowych, co wymusza na nich dodatkowo respektowanie regulacji przez nie ustanowionych.

W Polsce większość przedsiębiorców farmaceutycznych należy do Stowarzyszenia Przedstawicieli Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA. Dbając o wysokie standardy etyczne podmioty z branży farmaceutycznej zrzeszone w stowarzyszeniu przyjęły w 2008 r. Kodeks Dobrych Praktyk Przemysłu Farmaceutycznego oraz Kodeks Przejrzystości. Z ich postanowień wynikają ograniczenia w zakresie m. in. wyboru miejsca wydarzenia, prawnie dopuszczalnego limitu finansowania udziału lekarza w imprezie naukowej, czy wreszcie obowiązku polegającego na publicznym ujawnianiu wartości świadczeń przekazanych lekarzom współpracującym z podmiotami z branży farmaceutycznej. (...)

Jak czytamy w kodeksie, przejawy gościnności oferowane uczestnikom wydarzeń nie powinny być bowiem nadmierne i muszą pozostawać w ścisłym związku z podstawowym celem wydarzenia, tj. powinny ograniczać się do pokrycia kosztów: podróży, zakwaterowania, wyżywienia oraz opłat rejestracyjnych związanych z udziałem w wydarzeniu. Analizując zasadność poziomu oferowanej gościnności należy przyjąć warunki, które przeciętny uczestnik wydarzenia byłby skłonny zapewnić sobie we własnym zakresie (art. 27 ust. 1 Kodeksu Dobrych Praktyk).

Jakie skutki

Finansowanie przedsięwzięć komercyjnych z udziałem przedstawicieli służby zdrowia lub osób zajmujących się obrotem produktami leczniczymi odbywa się najczęściej na podstawie umów sponsoringu.

Sponsoring jest umową nienazwaną

funkcjonującą w rzeczywistości gospodarczej na podstawie art.353

1

kodeksu cywilnego (k.c.). Pozwala on stronom zawierającym umowę ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Zasady funkcjonowania sponsoringu wypracowane zostały przez praktykę gospodarczą. Polega on świadczeniu ze strony sponsora, na rzecz sponsorowanego (z tego względu sponsoring zbliżony jest do umowy darowizny, uregulowanej w art. 888 § 1 k.c.), w zamian za co sponsorowany zobowiązuje się do reklamowania lub promowania sponsora lub jego produktów. Ta ostatnia okoliczność (zobowiązanie sponsorowanego do świadczenia na rzecz sponsora, najczęściej o charakterze reklamowym lub promocyjnym) w zasadniczy sposób odróżnia umowę sponsoringu od umowy darowizny, w przypadku której świadczeniu darczyńcy nie odpowiada jakiekolwiek ze strony obdarowanego.

W praktyce najczęściej spotykanymi są umowy, w których sponsor zobowiązuje się do przekazania na rzecz sponsorowanego:

1) określonej kwoty pieniędzy na organizację imprezy lub uczestnictwo w imprezie związanej z działalnością sponsora, lub

2) sprzętu lub towarów mających służyć realizacji określonych zadań przez sponsorowanego (np. sprzęt medyczny dla szpitala, sprzęt sportowy dla klubu sportowego), lub

3) usług mających służyć sponsorowanemu do realizacji określonych celów (najczęściej statutowych).

Natomiast obowiązek sponsorowanego sprowadza się najczęściej do:

1) zamieszczenia informacji na temat sponsora lub jego produktów np. na rozpowszechnianej liście sponsorów, ulotkach lub plakatach związanych z organizowanym wydarzeniem,

2) publikacji lub publicznego wyrażenia podziękowań dla sponsora, lub

3) używania sprzętu lub innych przedmiotów z logo sponsora (np. koszulki sportowców z logo sponsora).

Sponsoring jest określany jako odpłatne przysporzenie majątkowe wyrażające się w pieniądzach, rzeczach lub usługach, dokonywane przez sponsora na rzecz sponsorowanego, w celu wykonania przez sponsorowanego czynności wskazanych w umowie sponsoringu, zmierzających do utrwalenia bądź spotęgowania renomy sponsora, podwyższenia stopnia jego popularności w środowisku społecznym lub do zwiększenia jego zysków. Wobec powyższego sponsoring na gruncie przepisów prawa podatkowego może być postrzegany jako umowa barterowa, której świadczeniu ze strony sponsora odpowiada drugostronne świadczenie ze strony sponsorowanego.

W podatkach dochodowych...

Dla właściwego wyznaczenia skutków podatkowych w podatkach dochodowych konieczne jest określenie wartości świadczeń wzajemnych obu stron umowy sponsoringu, ponieważ to zapisy umowy dotyczące wartości świadczeń sponsora i sponsorowanego wyznaczają kwoty przychodu osiąganego przez każdą ze stron, jak i wartość kosztów podatkowych.

W przypadku umów sponsoringu zawieranych z przedstawicielami służby zdrowia lub osobami zajmującymi się obrotem produktami leczniczymi, świadczenia przekazywane przez sponsora na ich rzecz co do zasady będą stanowić koszt uzyskania przychodu po stronie sponsora, jeśli spełnione będą warunki wynikające z art.15 ust.1 ustawy o CIT - (odpowiednio art.22 ust.1 ustawy o PIT) i nie wystąpią okoliczności uniemożliwiające zaliczenie poniesionych wydatków do kosztów uzyskania przychodów, w szczególności wymienione w art.16 ust.1 pkt 28 i pkt 66 ustawy o CIT (odpowiednio art. 23 ust.1 pkt 23 i pkt 61 ustawy o PIT).

W praktyce przyjmuje się, że już samo ograniczenie działań sponsorowanego do informowania o sponsorze (np. poprzez umieszczenie jego logo w widocznym miejscu) może być odbierane jako swego rodzaju reklama – reklama marki lub firmy. Oznacza to, że wydatki poniesione przez sponsora na rzecz sponsorowanego w związku z zawartą umową sponsorską będą mogły zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodu

... i w VAT

Z punktu widzenia podatku od towarów i usług sponsorowany świadczy na rzecz sponsora usługę, którą – o ile jest podatnikiem VAT niekorzystającym ze zwolnienia – powinien opodatkować podatkiem od towarów i usług. W praktyce sponsorowani, którzy w swoim przekonaniu nie wykonują działalności gospodarczej, nie opodatkowują VAT wykonywanych usług.

Podstawą opodatkowania jest kwota ustalona w umowie jako wartość świadczenia (jeżeli wartość wyrażona jest w cenie brutto, wówczas przy obliczaniu kwoty netto wartość należy pomniejszyć o zawarty w niej VAT). Jeżeli sponsor przekazuje sponsorowanemu towary lub świadczy usługi, wówczas powinien opodatkować wykonywaną przez siebie czynność. Jeżeli sponsor przekazuje pieniądze nie wykonuje świadczenia opodatkowanego VAT. Sponsor ma prawo do odliczenia podatku naliczonego od poniesionych w związku z umową sponsorską zakupów.

Poza zakresem PCC

Umowa sponsoringu – nawet jeżeli żadna ze stron nie jest podatnikiem VAT z tytułu jej wykonania – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ nie została wymieniona w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Dominika Chrabańska, adwokat w kancelarii KONDRAT i Partnerzy

Grzegorz Patek, radca prawny i doradca podatkowy w kancelarii KONDRAT i Partnerzy