Danina solidarnościowa a raportowanie schematów podatkowych

1 stycznia 2019 r. weszły w życie przepisy dotyczące obowiązku raportowania schematów podatkowych (MDR). Wprowadzono je jako wynik wejścia w życie dyrektywy Rady (UE) 2018/822 (tzw. DAC 6). Polski prawodawca zdecydował się przy tym na rozszerzenie obowiązku raportowania o określone schematy krajowe.

Polska jako jeden z pierwszych krajów UE wdrożyła ww. dyrektywę. Niestety, jak pokazała praktyka, szybkie wdrożenie okupiono „niedociągnięciami” legislacyjnymi. Za przykład mogą posłużyć nieścisłości związane z kwestią raportowania uzgodnień związanych z daniną solidarnościową.

CZYTAJ TAKŻE: Tarcza 4.0 wprowadzi zmiany w podatkach

Konieczność raportowania schematów podatkowych dotyczy uzgodnień, czyli czynności lub zespołu czynności, których co najmniej jedna strona jest podatnikiem lub które mają lub mogą mieć wpływ na powstanie lub niepowstanie obowiązku podatkowego.

Czy danina solidarnościowa spełnia definicję podatku?

W związku z tym powstaje pytanie, czy danina solidarnościowa spełnia definicję „podatku” i tym samym podlega przepisom dotyczącym raportowania schematów podatkowych?

CZYTAJ TAKŻE: „Głos podatnika”. Każdy może zgłosić pomysł na prostsze podatki

Jest to problem praktyczny, zwłaszcza dla przedsiębiorców z sektora MŚP, którzy planują zmianę formy działalności z jednoosobowej na inną. Czy implikuje to „korzyść” rozumianą jako wyłączenie z reżimu daniny solidarnościowej?

Definicję „podatku” zawiera art. 6 Ordynacji podatkowej: podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej.

CZYTAJ TAKŻE: Minister finansów przesuwa termin na kasy online

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje w art. 1, iż przedmiotem jej regulacji jest podatek dochodowy od dochodów osób fizycznych oraz danina solidarnościowa. Wykładnia językowa wskazuje zatem, że danina solidarnościowa jest świadczeniem odrębnym od tego podatku. Potwierdzono to w odpowiedzi na interpelację poselską nr FS9.054.7.2018.462.XSZ, gdzie podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów wskazał, że danina solidarnościowa jest zatem należnością publiczną odrębną od podatku dochodowego od osób fizycznych.

CZYTAJ TAKŻE: Czesi wprowadzają podatek ryczałtowy. Od 2021 r. trzy daniny w jednym podatku

Dalej, jeśli danina solidarnościowa nie jest elementem PIT, to czy sama w sobie może być uznana za „podatek”? W praktyce obrotu bywa ona określana jako „podatek”. Niemniej, np. w wydanych 6 marca 2019 r. objaśnieniach resort finansów określa daninę solidarnościową jako „świadczenie publiczne”.

Nie jest to podatek, a więc…

Autorzy pragną wskazać, że ich zdaniem danina solidarnościowa nie jest podatkiem. Przepis art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy o Solidarnościowym Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych wskazuje, że danina solidarnościowa jest dochodem tego funduszu. Jak wskazano, podatkiem jest świadczenie „bezzwrotne”, rozumiane jako globalne przysporzenie, nie kierowane na konkretne cele, a wchodzące w skład szerokiego strumienia dochodów budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

CZYTAJ TAKŻE: Arabia Saudyjska trzykrotnie podnosi stawkę VAT

Kierując się zatem wykładnią językową można zatem uznać, że danina solidarnościowa nie jest podatkiem, a inną formą daniny publicznoprawnej, a co za tym idzie, nie podlega raportowaniu. Uzasadnione jest to także tym, że wykładnia przepisów prawa podatkowego w zakresie obowiązków, nałożonych na podatników, powinna mieć charakter ścisły, a wszelkie wątpliwości rozstrzyga się na korzyść podatnika (in dubio pro tributario, art. 2a Ordynacji podatkowej).

Niejednoznaczne stanowisko administracji podatkowej

Niestety, rozwiązaniu tego problemu nie pomaga brak jednoznacznego stanowiska administracji podatkowej. Jedynie, w odpowiedzi na interpelację poselską nr 22038 z 25 kwietnia 2018 r., wskazano, że ewentualne próby uniknięcia daniny solidarnościowej będą traktowane jako uzgodnienie i będą wiązały się z jego zaraportowaniem.

CZYTAJ TAKŻE: Przepisy o podatku u źródła przesunięte do stycznia

W wypadku wątpliwości, pomocnym instrumentem bywa wystąpienie o wydanie interpretacji indywidualnej. Jednakże dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) konsekwentnie odmawia wydawania interpretacji w zakresie MDR argumentując, iż nie są to przepisy, dotyczące materialnego prawa podatkowego.

CZYTAJ TAKŻE: Na indywidualną interpretację podatkową poczekamy dużo dłużej

Należy mieć jednak nadzieję, iż to się zmieni – sądy administracyjne zaczynają wydawać pozytywne dla podatników orzeczenia, np. wyrok WSA w Gorzowie z 8 kwietnia 2020 r. (sygn. akt I SA/Go 61/20). Należy mieć nadzieję, że trend ten zostanie utrzymany, przez co już niedługo zaczną pojawiać się interpretacje indywidualne w zakresie MDR.

Raportować czy nie?

Jak jednak radzić sobie z tym zagadnieniem teraz? Biorąc pod uwagę sankcje za uchybienie obowiązkom raportowania najbezpieczniejszym podejściem będzie traktowanie daniny solidarnościowej jako podlegającej pod raportowanie MDR. W wypadku zaś sporu na gruncie uchybienia obowiązkowi raportowania warto powoływać się na wskazaną powyżej argumentację. Wypadałoby również, aby Ministerstwo Finansów określiło swoje jednoznaczne stanowisko w tej sprawie.

Tomasz Jakubiak vel Wojtczak – radca prawny, menadżer w dziale doradztwa podatkowego SWGK Podatki Sp. z o.o.

Piotr Błaszczyk – asystent podatkowy w dziale doradztwa podatkowego SWGK Podatki Sp. z o.o.