Przypomnijmy, że nowelizacja kodeksu pracy (DzU z 6 lutego 2023 r., poz. 240) w części dotyczącej pracy zdalnej obowiązuje od 7 kwietnia.
Uchyliła ona przepisy o telepracy. Zamiast niej do kodeksu trafiła właśnie praca zdalna. Zgodnie z nowymi regulacjami jest nią całkowite lub częściowe wykonywanie obowiązków w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania, m.in. z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.
Istnieje też możliwość wykonywania obowiązków na odległość na polecenie pracodawcy w sytuacjach wyjątkowych.
Pracownik może też wnosić okazjonalnie o wykonywanie zadań służbowych w tym trybie (24 dni w roku).
Nowe regulacje cały czas rodzą jednak wiele pytań. Na część z nich odpowiedział już resort rodziny (pisaliśmy o tym w „Rz” nr 82/2023 „Praca zdalna na stałe w kodeksie. Pytań przybywa”). Tematu jednak nie wyczerpał. Teraz na wątpliwości, w szczególności dotyczące bhp, zdecydowała się odpowiedzieć Państwowa Inspekcja Pracy (PIP). Jedna z najbardziej kontrowersyjnych kwestii dotyczy tego, czy inspektorzy będą uprawnieni do przeprowadzenia kontroli w domu pracownika na „home office”.
PIP wyjaśnia, że co prawda miejscem wykonywania pracy zdalnie może być np. mieszkanie osoby zatrudnionej, jednak kontrolujący nie są uprawnieni do prowadzenia czynności w tym miejscu. Jak argumentuje, trudno uznać, że jest to obszar wykonywania zadań podmiotu kontrolowanego (czyli pracodawcy), a więc teren, nad którym ma on bezpośrednie władztwo i może tam bezpośrednio organizować procesy pracy. Przypomina jednocześnie, że PIP sprawdza podmioty wymienione w art. 13 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, (tekst jedn. DzU z 2022 r., poz. 1614), czyli pracodawców, a nie zatrudnionych.
Czy w takim wypadku sama firma może sprawdzać kwestie bhp u pracownika?
PIP tłumaczy, że pracodawca ma prawo kontroli bezpieczeństwa i higieny pracy na zasadach określonych w porozumieniu ze związkami zawodowymi, regulaminie pracy zdalnej, poleceniu albo indywidualnym porozumieniu z pracownikiem. W przypadku wykonywania okazjonalnie obowiązków w tej formie może to robić na zasadach ustalonych z osobą zatrudnioną.
Wątpliwości dotyczyły również tego, czy pracodawca powinien dokonać oceny ryzyka zawodowego dla pracownika wykonującego pracę zdalnie. PIP wskazuje, że taki obowiązek spoczywa na każdym pracodawcy. Argumentuje, że od wielu lat przy każdorazowej zmianie warunków zatrudnienia (wprowadzenie pracy zdalnej jest taką zmianą) ocenę należy przeprowadzić. Co trzeba w niej uwzględnić? PIP tłumaczy, że musi zostać wzięty pod uwagę wpływ pracy na wzrok, układ mięśniowo-szkieletowy oraz uwarunkowania psychospołeczne tej pracy.
Dalej wskazuje, że dopuszczenie pracownika do wykonywania obowiązków na odległość zależy od złożenia przez niego oświadczenia z potwierdzeniem, że na stanowisku pracy zdalnej są zapewnione bezpieczne i higieniczne warunki.
PIP przypomina, że odpowiednią przestrzeń organizuje pracownik, zgodne z zasadami ergonomii, m.in. na podstawie informacji przekazanej przez pracodawcę.
