Sprawa dotyczyła kary 5 tys. zł nałożonej na przedsiębiorcę przez inspekcję transportu drogowego. Jego kłopoty miały związek z kontrolą autobusu na parkingu centrum handlowego. Kontrolerzy sprawdzili pojazd należący do firmy ukaranego, wykonujący regularny przewóz osób na określonej trasie na podstawie zezwolenia na wykonywanie przewozów regularnych osób w krajowym transporcie drogowym. Wcześniej funkcjonariusze Inspekcji Transportu Drogowego przeprowadzili obserwację pojazdu (dokumentacja filmowa). Podczas kontroli stwierdzono brak wymaganej bocznej tablicy kierunkowej, co potwierdzała też dokumentacja fotograficzna oraz zeznanie kierowcy.
W związku z tym naruszeniem wszczęto postępowanie. Ukarany przekonywał, że w jego przypadku nie zostały zrealizowane przesłanki nałożenia kary pieniężnej z art. 92a ust. 1, 6–7 ustawy o transporcie drogowym.
Nic to jednak nie dało i wojewódzki inspektor orzekł o nałożeniu kary. Wskazał, że za działalność przedsiębiorstwa transportowego zawsze ponosi odpowiedzialność osoba, która je prowadzi tj. przedsiębiorca. To na nim spoczywa ciężar odpowiedzialności za skutki działań osób, w tym kierowców. którymi się posługuje. Zgodnie z zasadą ryzyka pracodawcy, to pracodawca obciążony jest skutkami niewłaściwego doboru pracowników i zmuszony jest ponosić straty wynikłe na skutek ich niezaradności i braku należytego przygotowania do pracy. Reguła ta obowiązuje na gruncie prawa cywilnego jak i administracyjnego.
Inspektor stwierdził, że ustalony w trakcie kontroli stan faktyczny uzasadnia nałożenie kary.
Tablice wydano kierowcy
Przedsiębiorca złożył odwołanie. Tłumaczył, że tablice kierunkowe zostały wydane kierowcy w celu zamontowania ich w pojeździe. Ten podpisał potwierdzenie ich odbioru. Dlatego w ocenie właściciela firmy on jako przedsiębiorca w żaden sposób nie może odpowiadać za zaniechania kierowcy, gdyż nakazał ich zamontowanie. Ponadto brak wyposażenia pojazdu w tablice nie może być kwalifikowany jako naruszenie warunków technicznych wykonywania regularnego przewozu. Warunki techniczne odnoszą się do stanu technicznego pojazdu warunkującego bezpieczeństwo kierowcy, pasażerów i innych uczestników ruchu drogowego, natomiast wymóg wyposażenia pojazdu w tablice nie należy do warunków technicznych pojazdu.
Uważał, że w aktualnym stanie prawnym pojawiła się luka w postaci braku penalizacji jazdy bez zamontowanych tablic kierunkowych w autobusie, który prowadzi regularny przewóz osób, lecz nie określonej grupy. Luka ta jest spowodowana tym, że za przejazd taki nie można nałożyć kary, gdyż naruszenie w postaci jazdy bez tablic kierunkowych nie wypełnia znamion żadnego ze spornych wykroczeń.
Jakie wyposażenie pojazdu
Główny inspektor transportu drogowego nie zmienił decyzji o karze i sprawa trafiła na wokandę.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie przyznał rację przedsiębiorcy. Zauważył, że istota sporu sprowadza się do odpowiedzi, czy w świetle poz. nr 2.5.1 oraz 2.5.2 załącznika nr 3 do ustawy o transporcie drogowym oraz przepisów stanowiących podstawę do określenia warunków technicznych oraz wymagań w zakresie wyposażenia i oznakowania pojazdów autobusowych wykonujących przewozy regularne istnieją normatywne podstawy do nałożenia kary za wykonywanie przewozu bez wyposażenia autobusu w tablice kierunkowe informujące potencjalnych klientów (pasażerów) przewoźnika o relacji kursu autobusowego.
Po szczegółowej analizie przepisów WSA zauważył, że ustawodawca w art. 66 ust. 5 ustawy prawo o ruchu drogowym wyraźnie rozróżnia warunki techniczne od wymogów w zakresie wyposażenia pojazdu. Co zdaniem sądu nie być pominięte w toku ustalania treści znaczeniowej, które pozostają sporne w sprawie skarżącego. Dlatego nie jest dopuszczalne przyjęcie, że przepis art. 66 ust. 5 prawa o ruchu drogowym upoważnił ministra infrastruktury wydającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia do zrównania warunków technicznych z wymogami w zakresie wyposażenia oraz operowania tymi pojęciami zamiennie.
Jeden rodzaj warunków
Sąd podkreślił, że nie jest dopuszczalne wprowadzanie kategorii pojęciowej warunków technicznych sensu largo (szerokim), które mają obejmować warunki techniczne sensu stricto (wąskim) oraz pozostałe warunki o „nietechnicznym charakterze" (wymagania w zakresie wyposażenia pojazdu).
Zdaniem WSA nawet gdyby przyjąć, że możliwa i dopuszczalna jest wykładnia prowadząca do konstruowania warunków technicznych w szerszym rozumieniu, czyli ze względu na przeznaczenie pojazdu, to tego rodzaju podejściu sprzeciwia się art. 66 ust. 1 prawa o ruchu drogowym. Przepis ten wprowadza pewien katalog celów lub funkcji, którym mają służyć warunki techniczne pojazdów.
Bezpieczeństwo i porządek
Warunki te zostały wprowadzone ze względu na konieczność ochrony wartości związanych z bezpieczeństwem i porządkiem ruchu drogowego, spokojem i zdrowiem publicznym oraz ochroną środowiska w związku z ruchem pojazdów. W katalogu tych celów lub funkcji nie mieszczą się funkcje informacyjne związane z ochroną praw pasażerów komunikacji publicznej. Tym samym – jak podkreślił sąd – wymóg wyposażenia autobusu w tablice informujące o kierunku trasy wykracza poza te cele i funkcje warunków technicznych.
Sąd nie zgodził się na uznanie, że ustawodawca zdecydował się na surowsze sankcjonowanie naruszenia wymogów w zakresie wyposażenia pojazdów w tablice informujące o trasie przejazdu oraz łagodniejsze karanie naruszenia wymogów w zakresie wyposażenia autobusów przeznaczonych dla specjalnych kategorii pasażerów (np. szkolnych), wprowadzonych w celu ochrony bezpieczeństwa tych pasażerów (np. uczniów). To stanowiłoby zaprzeczenie zasady racjonalności ustawodawcy.
W ocenie WSA wymogi w zakresie wyposażenia pojazdu autobusowego regularnej komunikacji publicznej w tablice kierunkowe informujące o trasie przejazdu nie stanowią warunków technicznych w rozumieniu art. 66 ust. 1 i 5 prawa o ruchu drogowym. W konsekwencji ich naruszenie nie może być sakcjonowane na podstawie art. 92a ust. 1 i 6 w zw. z pozycją nr 2.5.1 załącznika nr 3 do ustawy o transporcie drogowym.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z 12 lipca 2016 r., sygn. akt II SA/Rz 1617/15.
