Jeżeli jednak obu stronom przysługuje omawiane uprawnienie, a każda z nich podała inny czas, to wiąże termin zakreślony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie >patrz przykład 1. Należy podkreślić, że wykluczone jest domaganie się zawarcia umowy przyrzeczonej, gdy w ciągu roku od dnia podpisania umowy przedwstępnej nie wyznaczono terminu do zawarcia umowy przyrzeczonej >patrz przykład 2.

Przykład 1

Pani Ksenia zamierza sprzedać swoje udziały w spółce jawnej na rzecz pani Emilii (jednego ze wspólników). Panie 21 kwietnia 2015 r. zawarły umowę przedwstępną, ale nie określiły w niej terminu podpisania umowy przyrzeczonej. Pani Ksenia 5 października 2015 r. wystosowała więc do pani Emilii e-mail (jego odbiór nastąpił 6 października 2015 r.), w którym wskazała na 15 października br. jako dzień zawarcia kontraktu przyrzeczonego. Natomiast pani Emilia 7 października wysłała do pani Kseni pismo, w którym zażądała podpisania umowy przyrzeczonej 31 października 2015 r. Nadała je przesyłką poleconą za potwierdzeniem odbioru. „Zwrotka" była opatrzona datą 8 października 2015 r. Pani Ksenia stwierdziła zatem, że kontrakt przyrzeczony powinien być podpisany 15 października 2015 r., bo informacja na ten temat dotarła do pani Emilii wcześniej niż jej pismo skierowane do pani Kseni wskazujące na datę zawarcia umowy przyrzeczonej 31 października 2015 r. Pani Emilia uznała jednak, że wiążąca jest data wynikająca z jej pisma, a nie z e-maila wspólniczki. To nie jest słuszny pogląd. Forma wyznaczenia terminu podpisania umowy przyrzeczonej jest bowiem całkowicie dowolna. Pani Ksenia ma zatem rację. Skoro jej wiadomość elektroniczna dotarła do pani Emilii wcześniej niż jej pismo, to należy respektować datę zawarcia umowy przyrzeczonej podaną w tym e-mailu.

Przykład 2

Sytuacja jak w przykładzie 1, przy czym umowa przedwstępna zbycia udziałów sp.j. została zawarta 21 lipca 2014 r., pani Ksenia zaś 1 września 2015 r. wystosowała do pani Emilii e-mail, w którym wyznaczyła do końca września br. termin podpisania umowy przyrzeczonej. Pani Emilia odmówiła. Pani Ksenia nie może zatem żądać zawarcia tej umowy. Termin kontraktu przyrzeczonego nie został bowiem zakreślony w ciągu roku od daty zawarcia tego przedwstępnego.

Jeżeli umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności co do formy, strona uprawniona może (ale nie musi, poprzestając na żądaniu zapłaty odszkodowania, ewentualnie może zgłosić również inne roszczenia finansowe) dochodzić zawarcia kontraktu przyrzeczonego >patrz wzór przedsądowego wezwania do wykonania umowy przedwstępnej i zawarcia umowy przyrzeczonej oraz pozwu o zobowiązanie do złożenia oznaczonego oświadczenia woli. W przeciwnym wypadku pozostaje jej jedynie prawo żądania naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są: zawinione niespełnienie świadczenia przez zobowiązanego mimo upływu terminu (wierzyciel nie musi udowodnić tych zawinionych okoliczności), szkoda uprawnionego i związek przyczynowy pomiędzy niespełnieniem świadczenia a szkodą poniesioną przez to, że liczono na zawarcie umowy przyrzeczonej. Rozmiar szkody podlegającej naprawieniu ustala się, porównując stan majątkowy, jaki istniałby, gdyby uprawniony nie podjął działań prowadzących do zawarcia umowy przyrzeczonej, ze stanem powstałym wskutek faktu, że zawarto umowę przedwstępną i oczekiwał on podpisania tej przyrzeczonej >patrz przykład 3. Przy czym strony mogą odmiennie ustalić zakres odszkodowania w umowie przedwstępnej (np. zastrzec zwrot zadatku czy zapłatę kary umownej) >patrz przykład 4. Od wyboru wierzyciela zależy żądanie zawarcia umowy albo wypłaty odszkodowania i dopiero realizacja jednego z tych roszczeń powoduje wygaśnięcie ich obu.

Przykład 3

Pan Mateusz zaproponował pani Ludmile, że kupi jej udziały w sp.j. za 60 tys. zł. Kiedy dowiedział się, że kilka dni później zawarła ona umowę przedwstępną z panią Roksaną, która zadeklarowała wyższą sumę, wycofał swoją ofertę. Pani Roksana jednak bez istotnego powodu uchyliła się od zawarcia kontraktu przyrzeczonego (co miało nastąpić 2 październik 2015 r.). Pani Ludmiła może zatem dochodzić od niej zapłaty 60 tys. zł tytułem naprawienia poniesionej z tego tytułu szkody. Ma na to czas do 2 października 2016 r. Po tej dacie omawiane roszczenie ulegnie przedawnieniu, ponieważ roszczenia z umowy przedwstępnej ulegają przedawnieniu po upływie roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być podpisana.

Przykład 4

Sytuacja jak w przykładzie 3, z tą różnicą, że w umowie przedwstępnej zawarto zapis, w świetle którego uchylenie się przez którąkolwiek ze stron ww. kontraktu od zawarcia, w ustalonym terminie, umowy przyrzeczonej obwarowane jest obowiązkiem zapłaty na rzecz drugiej strony kary umownej w wysokości 30 tys zł. Pani Ludmiła, oprócz zapłaty 60 tys. zł z tytułu opisanego w przykładzie nr 3, może więc dodatkowo żądać uiszczenia przez panią Roksanę kary umownej w wysokości 30 tys zł.

Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta >patrz także przykład 3. Jeżeli sąd oddali żądanie podpisania umowy przyrzeczonej, roszczenia te (w szerokim znaczeniu, czyli zarówno odszkodowawcze, jak i np. o zwrot zadatku czy zapłatę zastrzeżonej kary umownej, niezależnie od terminów ich wymagalności) przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym przedmiotowe orzeczenie stało się prawomocne >patrz przykład 5. Ów roczny termin kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca.

Przykład 5

Sąd oddalił pozew pani Elwiry o zobowiązanie pani Klaudyny do zawarcia umowy przyrzeczonej sprzedaży udziałów w sp.j. (pani Klaudyna miała zbyć na rzecz pani Elwiry ogół przysługujących jej praw i obowiązków w tejże spółce). Wyrok uprawomocnił się 3 października 2015 r. Pani Elwira jest zatem uprawniona do żądania od pani Klaudyny zapłaty odszkodowania z tytułu uchylenia się przez nią od zawarcia kontraktu przyrzeczonego (zakładając, że w umowie przedwstępnej nie ustalono odmiennie zakresu odszkodowania). Ma na to czas do 3 października 2016 r. (czyli rok od daty uprawomocnienia się ww. orzeczenia). Jeżeli pani Elwira wytoczy powództwo po wskazanej dacie, narazi się na to, że pani Klaudyna skutecznie podniesie zarzut przedawnienia.

Autorka jest adwokatem

Podstawa prawna: art. 17 pkt 4 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 1137), art. 2 ust. 2 pkt 2 ustawy z 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych (DzU z 1989 r. nr 33, poz. 175 ze zm.), art. 4 § 1 pkt 1 oraz art. 10 § 1–2 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 4), art. 64, 112, 389–390 oraz art. 471 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 539), art. 13 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 1045).

Wzór pozwu o zobowiązanie do złożenia oznaczonego oświadczenia woli

Płock, dnia 2015.10.05.

Do Sądu Rejonowego
V Wydział Gospodarczy
w Płocku

Powód: Marcelina Iksińska
(PESEL: 79031900111)
zam. ul. Zamkowa 2, 09-400 Płock;

Pozwany: Matylda Igrekowska
zam. ul. Pałacowa 45, 09-400 Płock.

w.p.s. 70 000,00 zł
opł. sąd. 3500 zł

Pozew o zobowiązanie do złożenia oznaczonego oświadczenia woli

Działając w imieniu własnym, wnoszę o:

1) zobowiązanie pozwanej Matyldy Igrekowskiej do zawarcia z powódką Marceliną Iksińską umowy poprzez złożenie oświadczenia woli o następującej treści:

„Matylda Igrekowska, wspólnik spółki pod firmą Zakład Produkcji Budowlanej Marcelina Iksińska, Matylda Igrekowska Spółka Jawna z siedzibą w Płocku, adres: ul. Kasztanowa 1, 09-400 Płock, wpisanej do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie XIV Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000012345, oświadcza, iż nabywa od Marceliny Iksińskiej ogół przysługujących jej praw i obowiązków w ww. spółce za uzgodnioną pomiędzy stronami cenę w kwocie 70 000,00 zł (siedemdziesiąt tysięcy złotych) tytułem wykonania umowy przedwstępnej z dnia 15 kwietnia 2015 r., na co Marcelina Iksińska wyraża zgodę";

2) zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu według norm przepisanych;

3) przeprowadzenie rozprawy także podczas nieobecności powódki, w razie zaś niestawiennictwa pozwanej, gdy nadto nie złożyła ona odpowiedzi na pozew – wydanie wyroku zaocznego i nadanie temu wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności.

Nadto wnoszę o:

dopuszczenie, a następnie przeprowadzenie dowodu z następujących dokumentów:

? aktualny odpis z KRS spółki pod firmą Zakład Produkcji Budowlanej Marcelina Iksińska, Matylda Igrekowska Spółka Jawna zs. w Płocku z dnia 5.10.2015 r. – na okoliczność ustalenia, iż strony są wspólnikami ww. spółki,

? umowa spółki z dnia 1.03.2013 r. – na okoliczność ustalenia, iż umowa ww. spółki została zawarta 1.03.2013 r., strony są wspólnikami tejże spółki, a nadto na okoliczność ustalenia, iż umowa tejże sp. j. nie zawiera odmiennych zapisów wobec reguły, iż do przeniesienia ogółu praw i obowiązków w sp. j. na inną osobę wystarcza zachowanie formy pisemnej oraz że kontrakt tego podmiotu pozwala na zbycie udziałów,

? umowa przedwstępna z dnia 15.04.2015 r. – na okoliczność ustalenia, iż strony zobowiązały się w ww. umowie przedwstępnej do zawarcia umowy przyrzeczonej, na podstawie której powódka sprzeda pozwanej ogół przysługujących jej praw i obowiązków w spółce za uzgodnioną pomiędzy stronami cenę w kwocie 70 tys. zł,

? operat szacunkowy nr 3/2015 – na okoliczność ustalenia, iż wartość ogółu praw i obowiązków w ww. spółce została przez strony wspólnie ustalona na podstawie wyceny wartości spółki dokonanej 3.04.2015 r. przez niezależnego rzeczoznawcę majątkowego firmę ZYSK Ewelina Profit, z mocy zlecenia otrzymanego od spółki,

? pismo z dnia 17.03.2015 r. – na okoliczność ustalenia, iż na dokonanie ww. wyceny pozwana Matylda Igrekowska – w dniu 17.03.2015r. – wyraziła zgodę,

? przedsądowe wezwanie z dnia 21.09.2015 r. wraz z potwierdzeniem jego nadania i odbioru – na okoliczność wezwania pozwanej do wykonania umowy przedwstępnej i zawarcia umowy przyrzeczonej sprzedaży ogółu praw i obowiązków, nadania w dniu 21.09.2015 r. przedmiotowego pisma przesyłką poleconą na adres pozwanej oraz jego odbioru przez pozwaną w dniu 23.09.2015 r.

Uzasadnienie

I. Podstawa faktyczna roszczenia

Strony są wspólnikami spółki jawnej pod firmą Zakład Produkcji Budowlanej Marcelina Iksińska, Matylda Igrekowska Spółka Jawna z siedzibą w Płocku.

Dowód: – aktualny odpis z KRS ww. spółki z dnia 5.10.2015 r., – umowa spółki z dnia 1.03.2013 r.

Umową przedwstępną zawartą w dniu 15.04.2015 r. strony zobowiązały się do zawarcia umowy sprzedaży (umowy przyrzeczonej), na podstawie której powódka sprzeda pozwanej ogół przysługujących jej praw i obowiązków w spółce za uzgodnioną pomiędzy stronami cenę w kwocie 70 000,00 zł (siedemdziesiąt tysięcy złotych).

Dowód: umowa przedwstępna z dnia 15.04.2015 r.

Wartość ogółu praw i obowiązków w ww. spółce została przez strony wspólnie ustalona na podstawie wyceny wartości spółki dokonanej 3.04.2015 r. przez niezależnego rzeczoznawcę majątkowego firmę ZYSK Ewelina Profit, z mocy zlecenia otrzymanego od spółki. Na dokonanie tej wyceny pozwana Matylda Igrekowska – w dniu 17.03.2015 r. – wyraziła pisemną zgodę.

Dowód: – operat szacunkowy nr 3/2015, – pismo z dnia 17.03.2015 r.

Termin zawarcia umowy przyrzeczonej strony ustaliły na dzień nie później niż 30.06.2015 r.

Dowód: umowa przedwstępna z dnia 15.04.2015 r.

Pozwana uchyliła się jednak od zawarcia umowy przyrzeczonej w wyznaczonym powyżej terminie. Powódka 21.09.2015 r. wystąpiła zatem do pozwanej z przedsądowym wezwaniem do wykonania umowy przedwstępnej i zawarcia umowy przyrzeczonej w terminie siedmiu dni od daty otrzymania wskazanego pisma. Pozwana odebrała przedmiotowy monit w dniu 23.09 br.

Dowód: przedsądowe wezwanie z dnia 21.09.2015 r. wraz z potwierdzeniem jego nadania i odbioru.

Wezwanie to pozostało jednak bez jakiejkolwiek reakcji pozwanej.

II. Podstawa prawna roszczenia

Zgodnie z art. 10 § 1 i 2 k.s.h. ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej, a więc m.in. spółki jawnej (art. 4 § 1 pkt 1 k.s.h.), może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa tej spółki tak stanowi, a przy założeniu, że kontrakt danego podmiotu nie zawiera odmiennych zapisów – wszyscy pozostali wspólnicy wyrazili na to pisemną zgodę. W świetle zaś art. 390 § 2 k.c. w sytuacji, w której zobowiązany do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawiązania, umowa przedwstępna natomiast czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej.

Powyższe jednoznacznie zatem dowodzi, iż umowa przedwstępna z dnia 15.04.2015 r., zawarta w formie pisemnej, uzasadnia roszczenie powódki oparte na treści art. 390 § 2 k.c. Skoro bowiem umowa sp. j. nie zawiera odmiennych zapisów w tym zakresie, to do przeniesienia przysługującego jej ogółu praw i obowiązków na inną osobę wystarcza forma pisemna. Taka natomiast została zachowana. Poza tym, kontrakt tego podmiotu pozwala na zbycie udziałów (w pkt 7). Poprzez zaś złożenie podpisu pod umową przedwstępną pozwana wyraziła zgodę na zbycie przez powódkę ogółu przysługujących jej udziałów w spółce za kwotę 70 tys zł.

Dowód: – umowa spółki z dnia 1.03.2013 r., – umowa przedwstępna z dnia 15.04.2015 r.

Skoro natomiast pozwana uchyla się od zawarcia umowy przyrzeczonej, to powódka miała prawo (do 30.06.2016 r., bo roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta – art. 390 § 3 k.c.), na podstawie art. 64 k.c., do wystąpienia przeciwko Matyldzie Igrekowskiej z pozwem o zobowiązanie jej do zawarcia umowy przyrzeczonej poprzez złożenie oznaczonego oświadczenia woli. Cytowany przepis stanowi bowiem, iż prawomocne orzeczenie sądu, stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie.

Zgodnie z uchwałą siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7.01.1967 r., sygn. akt III CZP 32/66 „Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek strony do złożenia oznaczonego oświadczenia woli zastępuje tylko to oświadczenie (art. 64 k.c. oraz art. 1047 k.p.c.). Jeżeli więc oświadczenie to ma stanowić składnik umowy, jaka ma być zawarta pomiędzy stronami, do zawarcia tej umowy konieczne jest złożenie odpowiedniego oświadczenia woli przez drugą stronę z zachowaniem wymaganej formy. Nie dotyczy to jednak zawarcia umowy przyrzeczonej w umowie przedwstępnej (art. 390 § 2 k.c.), w takim przypadku orzeczenie sądu stwierdza zawarcie umowy i zastępuje tę umowę".

Z tych względów pozew jako uzasadniony zasługuje na uwzględnienie.

W załączeniu:

? dowód uiszczenia opłaty sądowej od pozwu,

? odpis pozwu,

? dokumenty z poz. „Dowód".

........................................................................

(Marcelina Iksińska)

*********

Omawiany pozew wnosi się do właściwego miejscowo (tu według siedziby spółki) i rzeczowo – albo sądu rejonowego (gdy w.p.s. nie przekracza 75 tys. zł art. 17 pkt 4 k.p.c.), albo okręgowego (gdy w.p.s. przekracza 75 tys. zł art. 17 pkt 4 k.p.c.) tu: sądu gospodarczego (bo jest to sprawa ze stosunku spółki – art. 2 ust. 2 pkt 2 ustawy z 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych). Opłata sądowa wynosi 5 proc. od w.p.s. (ale nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 tys. zł), czyli 5 proc. z 70 tys. zł – art. 13 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Wyrok sądu uwzględniający żądanie ma charakter konstytutywny oraz wywołuje skutek na przyszłość (ex nunc).