Czy w umowie o zakazie konkurencji pracodawcy wolno zakazać jakiegokolwiek dodatkowego zarobkowania? Nie chodzi tu o działalność konkurencyjną, ale o zajęcie, które nie wiąże się z wykonywanymi zadaniami etatowymi – pyta czytelnik.
Prawo do swobodnego wyboru pracy wynika z art. 10 kodeksu pracy, a zakaz podejmowania jakiegokolwiek dodatkowego zarobkowania jest ponadto sprzeczny z zasadami współżycia społecznego i art. 8 k.p.
Zgodnie z art. 1011 k.p. w zakresie określonym w odrębnej umowie pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani świadczyć pracy w stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką aktywność. Przepis ten, zakazujący konkurencji w czasie trwania stosunku pracy, zezwala na zawarcie kontraktu zabraniającego pracownikowi działalności konkurencyjnej, a nie jakiejkolwiek działalności zarobkowej. Za taką działalność uważa się czynności pokrywające się z zakresem tego, co robi pracodawca, bez względu na to, czy są one wykonywane w zakresie własnej działalności gospodarczej, stosunku pracy czy umowy cywilnoprawnej (np. zlecenia czy o dzieło).
W wyroku z 12 września 2008 r. (I PK 27/08) Sąd Najwyższy uznał, że obowiązkom wynikającym z zakazu konkurencji uchybia jedynie taka działalność pracownika, która jest przez niego rzeczywiście prowadzona, adresowana do tego samego kręgu odbiorców i która choćby częściowo pokrywa się z działalnością pracodawcy oraz realnie zagraża jego interesom.
Dodatkowego zarobkowania nie wolno więc etatowcowi zabronić w sposób generalny. Nie jest też do tego potrzebna zgoda pracodawcy, pod warunkiem oczywiście że pracownik nie narusza obowiązków wynikających z art. 100 k.p. (m.in. wymóg należytej sumienności i staranności, stosowania się do poleceń pracodawcy, przestrzegania czasu pracy, zachowania w tajemnicy informacji mogących narazić pracodawcę na szkodę).
Ponadto dla niektórych kategorii zatrudnionych zakaz podejmowania dodatkowych zajęć zarobkowych bez zgody szefa wynika z ustaw regulujących ich zawody. Przykładem mogą być urzędnicy korpusu służby cywilnej, policjanci czy żołnierze.
