Do Sejmu trafiło postanowienie sygnalizacyjne, w którym Trybunał Konstytucyjny daje wskazówki, jak wprowadzić zmiany. Postanowienie dotyczy konkretnie art. 203e–203x prawa spółdzielczego. I nie jest ono przypadkowe.
16 czerwca br. Trybunał wydał bowiem wyrok, w którym zakwestionował konstytucyjność kilku przepisów regulujących przekształcanie spółdzielni pracy w spółki prawa handlowego. (K 25/12).
Zdaniem TK poprawienia wymagają jednak nie tylko niekonstytucyjne przepisy, ale szereg innych, dotyczących tej problematyki. Są to bowiem rozwiązania w znacznym stopniu wzorowane na przepisach kodeksu spółek handlowych o przekształcaniu spółek prawa handlowego. Część wręcz stanowi dosłowne powtórzenie regulacji k.s.h., co zdaniem TK budzi zastrzeżenia co do ich konstytucyjności. W spółdzielni bowiem liczą się przede wszystkim ludzie, a nie zyski tak jak w wypadku komercyjnych spółek. I to przepisy powinny uwzględniać w większym stopniu aniżeli dotychczas.
Z postanowienia TK wynika, że przekształcenie spółdzielni pracy w spółkę prawa handlowego nie może być przymusowe. Powinno zależeć wyłącznie od woli członków spółdzielni, a nie jej organu wykonawczego – zarządu, a tym bardziej od osób trzecich. Członkowie spółdzielni na walnym zgromadzeniu powinni decydować o przekształceniu, i to kwalifikowaną większością głosów oraz z zachowaniem kworum.
Trybunał sygnalizuje, że członkowie przekształcanej spółdzielni pracy powinni być zawiadamiani indywidualnie i w odpowiednim terminie nie tylko o zamiarze podjęcia uchwały o przekształceniu, lecz także o zwołaniu walnego zgromadzenia, na którym ma się odbyć głosowanie nad nią (art. 203j pkt 5 pr. spółdz.).
Wielu członków spółdzielni pracy ze względu na ograniczenia fizyczne i inne trudności może mieć problem z zapoznaniem się z dokumentami.
Dlatego ustawodawca powinien rozważyć, czy nie jest zasadne zwiększenie tej ochrony poprzez wprowadzenie obowiązku załączania do zawiadomienia także innych dokumentów, np. wyceny składników majątku spółdzielni, sprawozdania finansowego.
Zdaniem Trybunału przekształcenie nie może odbywać się kosztem osób, które nie chcą pracować w powstałej spółce. Tacy spółdzielcy powinni więc otrzymać co najmniej zwrot wartości wszystkich posiadanych praw majątkowych w spółdzielni.
Tym natomiast, którzy przejdą do spółki, przepisy powinny zapewniać kontynuację stosunków pracowniczych oraz zapewnić pomoc w adaptacji do nowych warunków pracy. Gdy przekształceniu podlega spółdzielnia niewidomych lub inwalidów, dodatkowo powinna być zapewniona szczególna ochrona członków (zarówno uczestniczących, jak i nieuczestniczących w spółce).
