Kiedy przedsiębiorca uniknie kary za umieszczenie tablicy reklamowej poza pasem drogowym

Dyrektor Miejskiego Zarządu Dróg i Transportu, działając z upoważnienia prezydenta miasta, nałożył na prowadzącego działalność gospodarczą ponad 38 tys. zł kary za zajęcie pasa drogi krajowej celem umieszczenia dwustronnej reklamy o łącznej powierzchni 60 mkw.

Decyzja została uchylona przez samorządowe kolegium odwoławcze.

Po ponownym rozpatrzeniu sprawy organ I instancji przeprowadził uzupełniające postępowanie wyjaśniające. Karę zmniejszył do 7,3 tys. zł, ale nie odstąpił od jej wymierzenia.

Oględziny

Wyjaśnił, że w wyniku oględzin pasa drogowego została ujawniona reklama posadowiona bez zgody zarządcy drogi. Jej lokalizacja pozostawała niezmienna w dniach kolejnych kilku oględzin Zostało to udokumentowane protokołem wraz z dokonaniem pomiaru reklamy i fotografiami.

Organ I instancji wystosował zawiadomienie o wszczęciu postępowania w sprawie zajęcia pasa drogowego bez zgody zarządcy drogi, ale tylko do jednego ze wspólników firmy. Ten po zapoznaniu się z dokumentacją sprawy oświadczył, że nie miał zezwolenia na zajęcie pasa drogowego w celu umieszczenia reklamy. Podkreślił, że w czasie objętym postępowaniem reklama nie była podświetlana, a ponadto została już zdemontowana. Po uchyleniu decyzji przez kolegium postępowanie dowodowe zostało uzupełnione. O wszczęciu sprawy został zawiadomiony drugi wspólnik spółki cywilnej.

Uzasadniając wysokość wymierzonej kary, organ I instancji wskazał, że stanowi ona 10-krotność opłaty i wynika z liczby dni zajęcia, powierzchni reklamy oraz stawki za zajęcie pasa drogowego określonej w § 4 uchwały rady w sprawie wysokości stawek opłat za zajęcie pasa drogowego. Przy czym okres zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia zarządcy drogi ustalono jako 11-dniowy, tj. od dnia zawiadomienia o wszczęciu postępowania w sprawie bezprawnego zajęcia pasa drogowego do dnia poprzedzającego usunięcie reklamy z pasa drogowego, przyjętego według oświadczenia pierwszego wspólnika.

Wspólnicy ukaranej spółki odwołali się od decyzji, domagając się jej uchylenia. Ich zdaniem wysokość nałożonej kary wyliczono nieprawidłowo. Informację o źle umieszczonej reklamie wspólnik otrzymał później, niż twierdzi organ. Ponadto nie powinien stosować 10-krotnej opłaty karnej, gdyż reklama umieszczona była na konstrukcji stalowej, która stała w tym miejscu od 36 lat.

Tym razem SKO nie zmieniło decyzji. Jego zdaniem kara została ustalona prawidłowo. Kolegium podkreśliło, że w pasie drogowym drogi krajowej na działce drogowej umieszczona była część reklamy (cała powierzchnia reklamy to 60 mkw., z czego w pasie drogowym powierzchnia 36,9 mkw.) bez zezwolenia zarządcy drogi.

Kolegium wskazało, że linia orzecznicza sądów administracyjnych przypisuje odpowiedzialność za zajęcie pasa drogowego właścicielowi reklamy, którymi w sprawie są wspólnicy spółki cywilnej.

Kolegium podkreśliło, że strony w żadnym momencie postępowania nie kwestionowały ani faktu umieszczenia reklamy w pasie drogowym, ani dat jej umieszczenia, ani wymiarów reklamy, ani braku zgody zarządcy drogi. Spełnione zostały zatem przesłanki zawarte w art. 40 ust. 12 ustawy o drogach publicznych. Zgodnie z tym przepisem za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia zarządcy drogi wymierza on, w drodze decyzji administracyjnej, karę pieniężną w wysokości 10-krotności opłaty ustalanej zgodnie z art. 40 ust. 4–6 ustawy o drogach publicznych. Przy czym decyzja wydawana przez organ na podstawie art. 40 ust. 12 ustawy o drogach publicznych jest decyzją tzw. związaną.

Zdaniem SKO nie można się przychylić do stanowiska strony o przyjęciu początkowej daty okresu naliczania kary dnia powzięcia wiadomości o bezprawności swojego działania. Przepisy ustawy o drogach publicznych nie uzależniają bowiem nakładania kary za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia ani od świadomości naruszającego, ani od stopnia jego winy.

Jakie rozstrzygnięcie

Wspólnicy zaskarżyli decyzję o karze, jednak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił ich skargę.

Sąd zauważył, że w sprawie nie ma wątpliwości co do umieszczenia reklamy bez zgody zarządcy drogi, jej wielkości ani jej właścicieli. Okoliczności te zostały jednoznacznie ustalone przez orzekające w sprawie organy i nie zostały zakwestionowane przez skarżących.

W konsekwencji WSA podzielił przekonanie kolegium, że w trakcie postępowania udowodniono zajęcie pasa drogowego przez reklamę.

Sąd zgodził się z SKO, że przepisy ustawy o drogach publicznych w zakresie obejmującym nakładanie kary za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia zarządcy drogi nie nakładają na organ prowadzący postępowanie obowiązku przeprowadzania ściśle określonych środków dowodowych (np. oględzin). Oznacza to, że organ korzysta ze środków dowodowych przewidzianych przez kodeks postępowania administracyjnego określonych w art. 75 § 1 k.p.a.

Nie było wątpliwości

Tymczasem zawarta w aktach sprawy dokumentacja fotograficzna dowodząca ustawienia reklamy w konkretnym miejscu została pozyskana przez organ w trakcie rutynowych czynności polegających na monitorowaniu dróg, do czego zobowiązują zarządcę przepisy. Nie były to oględziny w rozumieniu art. 85 § 1 k.p.a., które organ może (nie jest zobligowany przepisem) przeprowadzić. Dlatego zarzut strony dotyczący nieprawidłowości procesowych sąd uznał za nieuzasadniony.

W ocenie WSA także nieświadomość tego, że miejsce ustawienia reklamy jest pasem drogowym, nie zwalnia z odpowiedzialności za popełniony delikt. Związanie właściwego organu dyspozycją art. 40 ust. 12 ustawy o drogach publicznych uzależnione jest bowiem od stwierdzenia określonego przepisem stanu faktycznego, tj. zajęcia pasa drogowego bez zezwolenia.

Jak podkreślił sąd, dokonując tego ustalenia organ nie bada przyczyny, dla której nastąpił stan nieakceptowalny przez obowiązujące przepisy. Poza jego zainteresowaniem pozostaje również stopień winy strony przy zajęciu pasa drogowego, nie ma też możliwości miarkowania kary pieniężnej. Oznacza to, że błędne przeświadczenie strony o tym, że tablica znajdowała się poza pasem drogowym, nie może mieć wpływu na wymierzenie kary pieniężnej. Elementem koniecznym, a zarazem wystarczającym do zastosowania dyspozycji art. 40 ust. 12 ustawy, jest stwierdzenie stanu faktycznego polegającego na zajęciu pasa drogowego bez wymaganego prawem zezwolenia zarządcy drogi, niezależnie od stanu świadomości właściciela reklamy.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 14 maja 2015 r., II SA/Gl 117/15.