Na podstawie art. 3 ust. 4 pkt 8 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 167, poz. 1322; dalej ustawa) za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.
W hotelu albo w ośrodku wypoczynkowym
Rozmowy biznesowe często są prowadzone w ramach spotkań integracyjnych, które odbywają się w hotelach czy ośrodkach wypoczynkowych. Jeśli przedsiębiorca dozna urazu w takiej sytuacji, nie wyklucza to możliwości uzyskania świadczeń, pod warunkiem wykazania, że do wypadku doszło podczas prowadzonej działalności gospodarczej. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 28 sierpnia 2013 r. (I UK 56/13), wskazując, że wypadek, któremu uległa osoba prowadząca działalność gospodarczą, udając się do miejsca zakwaterowania zapewnionego przez organizatora spotkania biznesowego po zakończeniu biesiady, w czasie której omawiano sprawy współpracy gospodarczej, jest wypadkiem przy pracy podczas wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej. Skoro ubezpieczony między zakończeniem spotkania a udaniem się na spoczynek nie wykonał żadnych innych czynności zmieniających porządek ustalony przez organizatora, to w czasie wypadku przysługiwała mu ochrona ubezpieczeniowa.
W związku czy podczas
Indywidualnych przedsiębiorców cechuje duża mobilność. Jeśli wypadek wydarzy się w drodze, często niełatwe jest ustalenie, czy przedsiębiorcy przysługują pełne czy też ograniczone świadczenia. Odbywanie drogi z miejsca wykonywania działalności gospodarczej do domu pozostaje jedynie „w związku" z wykonywaniem zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej, tymczasem chronione z tytułu tego rodzaju ubezpieczenia są tylko zdarzenia, do których doszło „podczas" wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej, a nie „w związku" z tymi czynnościami. Nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do domu po zakończeniu czynności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, wypełnia natomiast definicję wypadku w drodze z miejsca wykonywania działalności (wyrok Sądu Najwyższego z 12 marca 2013 r., I UK 567/12).
Dokonując interpretacji art. 3 ust. 3 pkt 8 ustawy, należy mieć na uwadze z jednej strony rodzaj pozarolniczej działalności wykonywanej przez ubezpieczonego, a z drugiej to, czy do zdarzenia doszło „podczas" (w czasie) wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem tej działalności.
Podczas przemieszczania się
Prowadzenie tego typu działalności, która w swojej istocie nie jest „stacjonarna" w tym sensie, że często, a nawet przede wszystkim, nie jest wykonywana w siedzibie przedsiębiorstwa, lecz bezpośrednio u kontrahenta i w jego siedzibie zgodnie z zawartą umową, a ponadto wymaga odpowiedniego przygotowania (np. zbadania miejsca wykonania dzieła lub świadczenia usługi, wykonania koniecznych pomiarów, przygotowania planów, zakupu materiałów i narzędzi), pozwala na przyjęcie takiego rozumienia pojęcia „zwykłe czynności związane z prowadzeniem działalności pozarolniczej", które odpowiada rodzajowi działalności.
Cechą charakterystyczną niektórych rodzajów działalności pozarolniczej jest przemieszczanie się przedsiębiorcy, np. dojazd do miejsca wykonywania czynności, wyjazdy do sklepów, magazynów i hurtowni w celu nabycia koniecznych materiałów, narzędzi, sprzętu itd. Ochrona ubezpieczeniowa obejmuje więc także czynności faktyczne i prawne związane z prowadzoną działalnością, wykonywane w czasie, w którym prowadzący taką działalność „przemieszcza się", np. udając się do siedziby klienta (wyrok Sądu Najwyższego z 8 czerwca 2010 r., II UK 407/09.) W podobny sposób może być oceniony zakup materiałów, narzędzi, półproduktów lub odpowiedniego sprzętu, niezbędnych do prowadzenia działalności pozarolniczej. Wyjazd w celu zakupu materiałów i narzędzi powinien być jednak ściśle związany z tą działalnością, a nie być dokonywany „przy okazji" innych czynności.
Dojazd do kontrahenta
Nie ulega wątpliwości, że wypadek w czasie dojazdu do kontrahenta będzie miał zawsze charakter wypadku przy pracy. Wypadek osoby prowadzącej działalność polegającą na doradztwie w zakresie sprzętu komputerowego oraz baz danych w czasie dojazdu do siedziby kontrahenta w celu wykonania zawartej z nim umowy jest wypadkiem przy wykonywaniu tej działalności (wyrok SN z 8 czerwca 2010 r. II UK 407/09). Jeżeli jednak po wykonaniu czynności serwisowych przedsiębiorca wraca do domu, uraz doznany w czasie powrotu nie będzie uznany za wypadek przy pracy. Zdarzenie następujące po zakończeniu czynności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą w drodze z miejsca wykonywania działalności gospodarczej do domu nie jest wypadkiem przy prowadzeniu tej działalności. Odbywanie drogi do domu po zakończeniu czynności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej nie jest wykonywaniem zwykłych czynności związanych z prowadzeniem tej działalności, a tylko zdarzenie zaistniałe w tych okolicznościach może być zakwalifikowane jako wypadek przy prowadzeniu działalności gospodarczej (wyrok SN z 24 lipca 2009 r., I UK 55/09).
Autor jest adwokatem
