Zwolnienie z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego do cofnięcia w sądzie

Świadczenia z ZUS są z zasady dużo niższe od wynagrodzenia za pracę. Dlatego coraz więcej osób, mimo uzyskania wieku uprawniającego do otrzymania emerytury, nadal pracuje, aby utrzymać dotychczasowy poziom życia. Niekiedy decyzję o przejściu na emeryturę wymusza szef, który wręcza takiej osobie oświadczenie ?o rozwiązaniu angażu. W takiej sytuacji pracownik ma szanse wygrać w sądzie. Rozstania ?z „emerytem" nie wolno bowiem uzasadnić wyłącznie możliwością uzyskania świadczeń ?z ubezpieczenia społecznego.

Inne argumenty

Zgodnie z art. 45 § 1 k.p. ?w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wymówienia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu etatowca do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. To na pracodawcy spoczywa ciężar udowodnienia, że rozstanie jest uzasadnione. W konsekwencji przy zwolnieniu podwładnego, który uzyskał prawo do otrzymywania emerytury, szef musi mieć też inne argumenty, które potwierdzą, że decyzja była prawidłowa.

Przykład

Pan Marek osiągnął wiek emerytalny w maju 2014 r. ?Po kilku dniach szef wręczył mu wypowiedzenie, wskazując dwie przyczyny rozwiązania umowy ?o pracę:

- osiągnięcie wieku emerytalnego,

- ?konieczność redukcji zatrudnienia w związku ze spadkiem dochodów.

Pan Marek odwołał się do sądu. Ten uznał, że wypowiedzenie jest nieuzasadnione, gdyż zwolnienie tego pracownika nie będzie miało żadnego znaczenia dla sytuacji ekonomicznej firmy, uzyskanie ?zaś prawa do emerytury samo ?w sobie nie może decydować ?o rozwiązaniu angażu.

Potwierdził to także Sąd Najwyższy w wyroku z 4 listopada 2004 r. (I PK 7/04). Stwierdził, że wypowiedzenie umowy na czas nieokreślony wyłącznie ?z powodu osiągnięcia wieku emerytalnego jest nieuzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 k.p. Wskazane w oświadczeniu pracodawcy przyczyny można rozpatrywać razem. W takim razie osiągnięcie wieku emerytalnego połączone z nabyciem prawa do emerytury stanowiłoby kryterium wyboru pracownika do zwolnienia przez szefa zmuszonego złą sytuacją ekonomiczną do zwalniania załogi. Takie kryterium wyboru sąd może zaaprobować. Problem dyskryminującej przyczyny wypowiedzenia pojawia się wtedy, gdy odpada jego ekonomiczne uzasadnienie.

To dyskryminacja

Obecnie przyjmuje się, że zwolnienie emeryta to dyskryminacja ze względu na wiek ?i płeć, co jest niedopuszczalne (art. 11

3

k.p.). Nie zawsze tak było. Przeglądając orzecznictwo SN, wielokrotnie można spotkać wyroki uznające za prawidłowe postępowanie pracodawcy, który wypowiada angaż podwładnemu w związku z uzyskaniem przez niego prawa do emerytury. Jako przykład można wskazać wyrok SN z 21 kwietnia 1999 r. ?(I PKN 31/99). Zgodnie z nim wypowiedzenie ze względu na osiągnięcie przez kobietę wieku emerytalnego (60 lat) oraz uzyskanie prawa do emerytury jest uzasadnione ?(art. 45 § 1 w związku z art. 39 k.p.) i nie może być ocenione jako dyskryminacja pracownika ze względu na płeć lub wiek.

W związku z rozbieżnym orzecznictwem w tym zakresie do SN trafiło pytanie rzecznika praw obywatelskich: „czy osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury może stanowić wyłączną przesłankę rozwiązania za wypowiedzeniem stosunku pracy z pracownikiem – kobietą lub mężczyzną – i nie oznacza dyskryminacji pracownika ze względu na płeć i wiek".

W uchwale siedmiu sędziów SN z 21 stycznia 2009 r. (II PZP 13/08) stwierdzono, że osiągnięcie wieku emerytalnego ?i nabycie prawa do emerytury nie może stanowić wyłącznej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę (art. 45 § 1 k.p.). W uzasadnieniu SN wskazał, że osiągnięcie wieku emerytalnego ?i nabycie prawa do emerytury nie uzasadnia wypowiedzenia stosunku pracy, ponieważ zdarzenia te nie wiążą się bezpośrednio z pracą. W szczególności ani nie przesądzają o nieprzydatności pracownika do wykonywania dotychczasowych obowiązków pracowniczych, ani nie dowodzą istnienia, związanego z racjonalizacją zatrudnienia, interesu pracodawcy w rozwiązaniu stosunku pracy.

Obiektywne ?przyczyny

Uzasadnienie wymówienia pracownikowi w wieku emerytalnym, mającemu prawo do emerytury, musi się odwoływać do obiektywnych, indywidualnie skonkretyzowanych przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy związanych z realizacją zadań. Chodzi o np. niewłaściwe wykonywanie obowiązków pracowniczych, obniżenie wydajności, długotrwałe nieobecności w pracy spowodowane chorobami, brak zdolności dostosowania się pracownika do modernizacji, ograniczenie zakresu działalności zakładu, zmiana profilu działalności produkcyjnej lub usługowej wymuszająca zatrudnienie pracowników o innych kwalifikacjach.

Autor ?jest adwokatem