Ciężarna prosi przełożonego o udzielenie jej zwolnienia od pracy na czas udziału w badaniu lekarskim. Czy zatrudniający ma bezwzględny obowiązek uwzględnienia tej prośby? Odpowiedź na to pytanie zależy od kilku czynników.
I wariant
założenie: badanie lekarskie nie pozostaje w związku z odmiennym stanem pracownicy.
Pracodawca może, ale nie musi przystać na jej wniosek. Jeżeli zgodzi się na wyjście pracownicy z firmy, za czas tej absencji – w braku odmiennych regulacji u zatrudniającego – nie będzie przysługiwać jej prawo do pensji. Uposażenie należy się jedynie za pracę wykonaną. Za czas, w którym etatowiec nie realizuje obowiązków służbowych, zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wtedy, gdy prawo pracy tak stanowi. A w tym przypadku to nie zachodzi (art. 80 k.p.).
II wariant
założenie: badanie lekarskie pozostaje w związku z ciążą pracownicy, ale może być wykonane poza godzinami pracy. Jak w I wariancie.
III wariant
założenie: badanie lekarskie pozostaje w związku z ciążą pracownicy, ale poddanie się mu wynika wyłącznie z woli podwładnej. Jak w I i II wariancie.
IV wariant
założenie: badanie lekarskie pozostaje w związku z ciążą pracownicy, a konieczność poddania się mu wynika z zaleceń medyka i nie może być ono przeprowadzone poza godzinami pracy.
Pracodawca musi przystać na jej wniosek. Otrzyma ona także pobory za czas nieobecności w firmie z powodu udziału w tym badaniu.
Brzemiennej pracownicy szef udziela zatem zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli nie mogą być one wykonane poza godzinami pracy (>patrz wymiana korespondencji e-mailowej między pracodawcą a podwładną). Za czas nieobecności w firmie z tego powodu kobieta ma prawo do wynagrodzenia (art. 185 § 2 k.p.). Oblicza się je według zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki pensji określone w wysokości przeciętnej ustala się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy (§ 5 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. ?w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy, DzU nr 62, poz. 289 ze zm.).
Wprawdzie żaden przepis prawa pracy nie obliguje podwładnej do składania oświadczeń, że badanie lekarskie rzeczywiście ma związek ?z ciążą, zostało zlecone przez medyka, a ponadto że nie może być przeprowadzone poza godzinami pracy, ale uważam, że zatrudniający ma prawo domagać się przedstawienia od przyszłej matki takiego zaświadczenia lekarskiego. Ma to na celu ochronę pracodawcy przed ewentualnymi nadużyciami ze strony ciężarnej.
Z art. 185 § 2 k.p. jednoznacznie wynika, że płatna pauza od pracy przysługuje tylko pod warunkiem, że badania związane są ze stanem ciąży, zlecił je specjalista, ale nie można ich przeprowadzić poza godzinami pracy. Jeżeli więc któryś z tych elementów nie zostanie spełniony, pieniądze za czas udziału w badaniu lekarskim nie będą się ciężarnej należały (zakładając, że u pracodawcy nie działają odmienne uregulowania w stosunku do art. 80 k.p.). Podwładna zatem, mając tę świadomość i chcąc uzyskać wynagrodzenie, może twierdzić, że badanie spełnia kryteria podane ?w art. 185 § 2 k.p., choć w rzeczywistości tak nie jest.
Te zwolnienia mogą być jednorazowe lub wielokrotne, obejmować część dnia, cały dzień lub nawet kilka dni. Jeżeli zaś u pracodawcy funkcjonuje odrębna ewidencja, tj. lista wyjść służbowych i prywatnych, to zwolnienie pracownicy należy udokumentować wśród wyjść prywatnych. Istotne jest też, że nie zależy ono od rodzaju angażu, długości zatrudnienia czy wymiaru czasu pracy ciężarnej.
Anna Borysewicz jest adwokatem
Przykład korespondencji e-mailowej między pracodawcą a podwładną
DO: paulina.nowak.ut@xy.pl
OD: dominika.kowalska.ut@xy.pl
TEMAT: zwolnienie od pracy w celu udziału w badaniu lekarskim
Szanowna Pani,
proszę o udzielenie mi 9 lipca 2014 r. od 12 do 14 zwolnienia od pracy w celu udziału w badaniu lekarskim. Badanie to pozostaje w związku z moją ciążą, zostało zlecone przez lekarza ginekologa w trakcie ostatniej wizyty kontrolnej. Z uwagi zaś na dużą ilość pacjentek oraz rodzaj i czas trwania badania dostosowany do wieku ciąży musi być ono wykonane wyłącznie we wskazanym terminie. Późniejsze przeprowadzenie badania będzie całkowicie bezprzedmiotowe. Jest zaś ono istotne, bo zmierza do wykluczenia ewentualnych określonych wad genetycznych płodu.
Na Pani ewentualne wezwanie przedłożę zaświadczenie od tego lekarza potwierdzające podane przeze mnie informacje.
Z poważaniem
Dominika Kowalska, starszy referent ds. logistyki
I WARIANT
DO: dominika.kowalska.ut@xy.pl
OD: paulina.nowak.ut@xy.pl
RE: zwolnienie od pracy w celu udziału w badaniu lekarskim
Szanowna Pani,
Proszę o przedłożenie kserokopii zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego podane przez Panią informacje. Jeżeli badanie faktycznie ma związek z ciążą, zostało zlecone przez lekarza ginekologa, a dodatkowo nie może być przeprowadzone poza godzinami pracy, wówczas udzielę Pani zwolnienia od pracy w celu udziału w nim 9 lipca 2014 r. od 12 do 14.
Z poważaniem
Paulina Nowak, właściciel Usługi Transportowe Paulina Nowak
I wariant jest prawidłowy. Pracodawca ma prawo zażądać od ciężarnej przedstawienia takiego zaświadczenia lekarskiego, aby uzyskać pewność, że badanie ma związek z ciążą, w dodatku zlecił je lekarz specjalista oraz musi być wykonane tylko w określonym terminie przypadającym na godziny pracy. Ma to istotne znaczenie, gdyż za czas zwolnienia od pracy w celu udziału w tym badaniu podwładna zachowuje prawo do wynagrodzenia. Nie przysługiwałoby ono, gdyby nie miało związku z ciążą albo nie zostało zlecone przez specjalistę albo można je było przeprowadzić poza godzinami pracy (zakładając, że u pracodawcy nie obowiązywałyby odmienne uregulowania płacowe).
II WARIANT
DO: dominika.kowalska.ut@xy.pl
OD: paulina.nowak.ut@xy.pl
RE: zwolnienie od pracy w celu udziału w badaniu lekarskim
Szanowna Pani,
Proszę o przedłożenie kserokopii zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego podane przez Panią informacje. Jeżeli badanie ma związek z ciążą, zostało zlecone przez lekarza ginekologa, a dodatkowo nie może być przeprowadzone poza godzinami pracy, udzielę Pani zwolnienia od pracy w celu udziału w tym badaniu 9 lipca 2014 r. od 12 do 14. Przy czym informuję, że za czas zwolnienia na udział w badaniu nie przysługuje Pani wynagrodzenie.
Z poważaniem
Paulina Nowak, właściciel Usługi Transportowe Paulina Nowak
II wariant jest nieprawidłowy.
Za czas zwolnienia od pracy w celu udziału ?w badaniu związanym z ciążą, zleconym przez lekarza, którego nie można przeprowadzić poza godzinami pracy, podwładna zachowuje prawo ?do wynagrodzenia.
