Zacznijmy od doprecyzowania określenia „all risk". Jest to ubezpieczenie od wszystkich ryzyk i zakłada, że ochrona obejmuje  przypadki, które nie zostały wyraźnie wyłączone w warunkach umowy ubezpieczenia. Uwzględnia więc nie tylko typowe zdarzenia takie jak np. pożar, powódź, huragan, kradzież, ale także te trudne do przewidzenia lub wynikające z takiego zbiegu zdarzeń, który utrudnia jednoznaczne określenie przyczyny szkody. Istotny jest  fakt, że ciężar dowodu jest przeniesiony na ubezpieczyciela. Oznacza to, że zakład chcąc odmówić wypłaty odszkodowania, musi wyraźnie wskazać, który z zapisów warunków ubezpieczenia wyłącza jego odpowiedzialność.

Formuła „all risk" kierowana jest do klientów potrzebujących najszerszego zakresu ubezpieczenia. Warto jednak pamiętać, że polisy budowlano-montażowe cechują się dużą liczbą wyłączeń. Przy zawieraniu polisy kluczowe jest szczegółowe określenie wymagań co do zakresu pokrycia – poprzez włączenie klauzul dodatkowych oraz ustalenie optymalnej wysokości limitów, podlimitów, franszyz i udziałów własnych.

Dla kogo jest przeznaczona

Polisę może zawrzeć każdy uczestnik procesu budowlanego, tj.: inwestor, inwestor zastępczy, generalny wykonawca, podwykonawcy. ?W praktyce polisę zawiera inwestor lub generalny wykonawca, przy czym zawiera on umowę ubezpieczenia na rachunek pozostałych podmiotów, co oznacza, że ubezpieczonym jest zarówno ubezpieczający, jak i pozostali uczestnicy procesu budowlanego. Praktyką rynku jest polisa wykupiona przez wykonawcę na warunkach przedstawionych przez inwestora/zamawiającego w trakcie przetargu/konkursu ofert.

Gdy polisę zawiera generalny wykonawca i nie ma jasnych wymogów inwestora co do zakresu polisy (np. w ramach kontraktu FIDIC), istnieje ryzyko, że chcąc ograniczyć koszty, zawrze polisę ?z niskimi sumami ubezpieczenia, z minimalnym zakresem pokrycia, bez włączenia odpowiednich klauzul dodatkowych bądź wreszcie w niesolidnym zakładzie ubezpieczeń. Skutkiem tego może być niekorzystna sytuacja dla inwestora, który będzie musiał dochodzić odszkodowania poza polisą, w  ramach rozliczeń między stronami. Ponadto w sytuacji zmiany wykonawcy lub jego upadłości, polisa aranżowana przez niego ulegnie wygaśnięciu, co oznacza brak ochrony ubezpieczeniowej dla realizowanej inwestycji i koniecznością przywrócenia ubezpieczenia za opłatą dodatkowej składki po zatrudnieniu nowego wykonawcy.

Z tego względu to często inwestor zawiera polisę, chcąc mieć wpływ i kontrolę nad zawieranym ubezpieczeniem. Jest to – moim zdaniem – najbezpieczniejsze rozwiązanie. To inwestor ma interes finansowy w ubezpieczeniu prac budowlanych ze względu na środki finansowe, które zaangażował, a które często pochodzą z kredytów czy dotacji unijnych. Ponadto kompleksowa znajomość inwestycji daje mu możliwość ustalenia adekwatnego zakresu ubezpieczenia i kosztów na etapie biznesplanu.

Dotyczy ?nie tylko obiektu

Przedmiotem ubezpieczenia może być nie tylko obiekt w trakcie budowy lub montażu, lecz także wszelkie mienie znajdujące się na placu budowy: roboty kontraktowe, materiały budowlane, narzędzia, sprzęt, wyposażenie budowy (betonownie, rusztowania, doprowadzenia energii elektrycznej i wody), zaplecze budowy (pomieszczenia socjalne, magazyny) oraz maszyny budowlane (żurawie, spychacze, koparki i inne) – maszyny możliwe też do ubezpieczenia odrębną polisą maszynową.

Ważna jest identyfikacja

W przypadku zaistnienia szkody bardzo ważna jest właściwa identyfikacja uszkodzonego mienia, tj. czy jest to np. sprzęt czy maszyna budowlana. Nieprawidłowa identyfikacja może skutkować rozpatrywaniem roszczenia ?w stosunku do mienia, które ?w ogóle nie zostało objęte  ochroną ubezpieczeniową.

Podstawowy zakres ubezpieczenia dzieli się na trzy sekcje:

Sekcja I – ubezpieczenie mienia stanowi trzon polisy. Ubezpieczenie sekcji II oraz III ?(w formie dodatku do polisy) jest możliwe tylko w przypadku, gdy prace zostały ubezpieczone w sekcji I. Taka konstrukcja polisy oparta jest na warunkach monachijskich, na bazie których polskie zakłady ubezpieczeń stworzyły o.w.u. ryzyk budowlano-montażowych.

Zdaniem autorki

Monika Kosman, radca prawny Kancelaria Gajek i Wspólnicy

Inwestorzy muszą pamiętać, że istotnym elementem przy konstruowaniu kompleksowej ochrony ubezpieczeniowej jest właściwe określenie sumy ubezpieczenia, limitów i podlimitów (kwotowe, procentowe) dla poszczególnych klauzul. Standardowo suma ubezpieczenia ustalana jest przez ubezpieczającego i powinna odpowiadać wartości prac  zgodnie z kontraktem, uwzględniając wartość materiałów. W umowie powinny być wskazane odrębne limity m.in. na koszty uprzątnięcia rumowiska, zaplecze budowy czy drobny sprzęt budowlany. Błędne określenie sumy ubezpieczenia może narazić inwestora na niedoubezpieczenie, co  oznacza, że w przypadku zaistnienia szkody, ubezpieczyciel wypłaci tylko proporcjonalnie część odszkodowania, pomimo potwierdzenia ochrony ubezpieczeniowej. Należy pamiętać także o tym, że dla wielu klauzul dodatkowych są ustanawiane limity na jedno i wszystkie zdarzenia w okresie ubezpieczenia. Ulegają one wskutek wypłaty odszkodowania pomniejszeniu, dlatego w polisie powinna być zawarta klauzula automatycznego odtworzenia ustanowionych limitów. Warto także rozważyć włączenie do polisy klauzuli automatycznego wzrostu wartości obiektu budowlanego  z limitem np. nie mniejszym niż 110  proc. lub 120 proc. sumy ubezpieczenia podanej we wniosku o ubezpieczenie, co pozwoli na uwzględnienie wzrostu sumy ubezpieczenia, jeśli w trakcie realizacji przedmiotu umowy wzrośnie całkowita wartość obiektu budowlanego. Przy okazji warto pamiętać, że okres ubezpieczenia to całkowity okres realizacji inwestycji od przekazania placu budowy wykonawcy, rozpoczęcia robót czy też rozładowania na placu budowy materiałów,  do przekazania obiektu inwestorowi  czy rozpoczęcia jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem. Często spotyka sie w praktyce wprowadzenie klauzuli przedłużenia okresu ubezpieczenia. Ma ona zastosowanie w przypadku wydłużenia realizacji ubezpieczonych robót i przekroczenia czasu podanego w polisie. Na mocy klauzuli ubezpieczyciel zobowiązuje się do przedłużenia okresu ubezpieczenia bez naliczania dodatkowej składki na kolejne 30 dni, licząc od następnego dnia po zakończeniu okresu ubezpieczenia. Przedłużenie na okres dłuższy wiąże się z koniecznością uzyskania akceptacji zakładu ubezpieczeń i zapłatą dodatkowej składki.