Pracownik, który w czasie absencji zdrowotnej rozwiąże umowę o pracę bez wypowiedzenia, po zakończeniu choroby rzecz jasna nie stawi się w pracy. W praktyce zdarza się, że po kilku dniach jego nieobecności szef sporządza oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę w trybie art. 52 k.p., uznając ją za nieusprawiedliwioną. Działanie to nie może jednak wywoływać żadnych skutków prawnych, ponieważ w tym czasie strony nie pozostają już w stosunku pracy.

Na tej samej zasadzie wykluczone jest rozwiązanie umowy przez pracownika, jeśli wcześniej skutecznie rozwiązał ją pracodawca. Stosunek pracy nie istnieje już bowiem w dacie doręczenia pracodawcy oświadczenia pracownika o rozwiązaniu umowy na podstawie art. 55 § 1

1

k.p. (zob. wyrok SN z 4 czerwca 2013 r., I PK 209/12).

Prawo do ochrony...

Na podstawie art. 41 k.p. pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie jego innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia. Przepis ten dotyczy nie tylko urlopu wypoczynkowego, ale także  bezpłatnego.

Usprawiedliwiona nieobecność to przede wszystkim okres przebywania na zwolnieniu lekarskim, sprawowania opieki nad dzieckiem, tymczasowego aresztowania, a także odbywania kary pozbawienia wolności. Katalog przyczyn tłumaczących niestawiennictwo w pracy jest otwarty. O tym, czy daną absencję uznać za usprawiedliwioną, decydują okoliczności danej sprawy.

Ochrona przed rozstaniem z pracodawcą wskazana w art. 41 k.p. dotyczy wyłącznie rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem. Nie blokuje możliwości zakończenia współpracy bez wypowiedzenia, i to nawet w czasie urlopu czy innej usprawiedliwionej nieobecności.

...i własnego ruchu

Powołany przepis w żadnym stopniu nie dotyczy wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownika. W konsekwencji może on złożyć w czasie absencji chorobowej oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę zarówno za wypowiedzeniem, jak i w trybie natychmiastowym.

Jeśli zdecyduje się na wypowiedzenie stosunku pracy, nie mogą go spotkać żadne ujemne konsekwencje z tego powodu. Po zakończeniu zwolnienia lekarskiego powinien świadczyć pracę aż do zakończenia okresu wypowiedzenia.

Powód na piśmie

Gdy oświadczenie o rozwiązaniu umowy zawartej na czas nieokreślony składa pracodawca, to zgodnie z art. 30 § 4 k.p. musi w nim wskazać przyczynę tego kroku. I to zarówno w sytuacji, gdy chce rozwiązać umowę za wypowiedzeniem, jak i bez wypowiedzenia, w trybie natychmiastowym. Pracownik nie musi wskazywać powodu, jeśli chce odejść za wypowiedzeniem. Pracodawca nie może mieć żadnych roszczeń w stosunku do osoby, która rozwiązuje umowę o pracę w takim trybie.

Inaczej jest, gdy w trakcie zwolnienia lekarskiego pracownik złoży oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę w trybie natychmiastowym, bez wypowiedzenia – gdy pracodawca dopuścił się wobec niego ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. Takie oświadczenie należy uznać za skuteczne. Jednak art. 55 k.p. wymaga, aby podwładny podał na piśmie przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy.

Kara za pomówienie

W razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy na podstawie art. 55 § 1

1

k.p. pracodawca może wystąpić o odszkodowanie. W tej sprawie orzeka sąd pracy (art. 61

1

k.p.). Stanowi ono równowartość wynagrodzenia tej osoby za okres wypowiedzenia, a w przypadku rozwiązania umowy na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy – wynagrodzenia za dwa tygodnie.

Co ważne, pracodawca nie musi wykazywać szkody. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 29 kwietnia 2005 r. (III PK 2/05). Stwierdził, że nieuzasadnione rozwiązanie przez pracownika umowy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 1

1

k.p. usprawiedliwia żądanie od niego odszkodowania (art. 61

1

k.p.) niezależnie od tego, czy pracodawca poniósł szkodę. Tego żądania nie można uznać za nadużycie prawa (art. 8 k.p.), jeśli pracodawca wcześniej odmówił z usprawiedliwionych przyczyn przyjęcia oferty pracownika rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron.

Konieczny refleks

Pracownik, który zdecyduje się na rozwiązanie umowy o pracę z winy pracodawcy, nie ma na taką decyzję zbyt dużo czasu. Stosuje się tu odpowiednio art. 52 § 2 k.p. Zgodnie z nim rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić po upływie miesiąca od uzyskania wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.

Przykład

Pan Kamil nie otrzymał nagrody rocznej, którą inni pracownicy otrzymali 3 marca 2014 r. Od 24 marca 2014 r. przebywał na zwolnieniu lekarskim. 7 kwietnia 2014 r., a więc jeszcze w czasie trwania zwolnienia, skierował do pracodawcy oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia. Wskazał w nim, ?że pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, nie wypłacając mu nagrody. W tej sytuacji pracownik nie ma szans na odszkodowanie w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, ponieważ oświadczenie o rozwiązaniu umowy w tym trybie powinien złożyć najpóźniej 3 kwietnia 2014 r.

Autor jest adwokatem

Odszkodowanie mierzone pensją

Pracownikowi, który rozwiązuje stosunek pracy na podstawie art. 55 k.p. – tj. z winy pracodawcy, który dopuścił się wobec niego ciężkiego naruszenia swoich obowiązków – przysługuje z tego tytułu odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jeżeli był on zatrudniony na podstawie umowy zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, ta rekompensata stanowi równowartość dwutygodniowej pensji.

Pracownik musi jednak udowodnić zarzut ciężkiego naruszenia podstawowym obowiązków przez pracodawcę. Dopiero wtedy ma szansę na odszkodowanie.