Urlop na żądanie charakteryzuje się tym, że powodowany jest nagłymi okolicznościami, których pracownik wcześniej nie mógł przewidzieć. Nie jest on ujęty w planie urlopów, a termin jego rozpoczęcia ustalany jest przez pracownika.

Należy podkreślić, że urlop na żądanie pracownika nie jest urlopem dodatkowym w stosunku do urlopu wypoczynkowego. Stanowi jego część. Wobec tego pracownik, który wykorzystał przysługujący mu urlop wypoczynkowy w całości nie może skorzystać z nagłego wolnego od pracy.

Na jak długo?

Urlop na żądanie z racji swojego charakteru może być udzielony przez pracodawcę w maksymalnym wymiarze 4 dni (tj. 32 godzin) urlopu wypoczynkowego. Warto zauważyć, że długość trwania urlopu na żądanie nie została uzależniona od wymiaru urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, że zarówno pracownik uprawniony do 20-dniowego, jak i 26-dniowego odpoczynku może wziąć 4 dni wolnego na żądanie.

Obowiązek udzielenia pracownikowi 4 dni urlopu na żądanie odnosi się do roku kalendarzowego, bez względu na ilość pracodawców, u których pracownik podjął pracę.

Przykład

Pracownik w lutym wykorzystał 3 dni urlopu na żądanie. W kwietniu otrzymał posadę u nowego pracodawcy. Miesiąc później złożył wniosek o udzielenie dwóch dni wolnego na żądanie.  Pracodawca odmówił. Wyjaśnił, że maksymalna liczba dni urlopu na żądanie przypadająca na pracownika to 4 dni w ciągu roku kalendarzowego. Nie ma tu znaczenia ilu pracodawców miał wnioskodawca.

Wobec powyższego jeżeli pracownik wykorzystał urlop wypoczynkowy lub urlop na żądanie nie przysługuje mu prawo do złożenia nagłego wniosku o wypoczynek.

Kiedy złożyć wniosek?

Z przepisów kodeksu pracy wynika, że udzielenie urlopu na żądanie będzie miało miejsce gdy pracownik zgłosi taką chęć zanim rozpocznie pracę. Wniosek o udzielenie urlopu na żądanie powinien być zgłoszony najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu, jednak do chwili przewidywanego rozpoczęcia pracy przez pracownika według obowiązującego go rozkładu czasu pracy. W regulaminie pracy lub w przyjętej u pracodawcy praktyce zakładowej dopuszczalne jest późniejsze zgłoszenie wniosku o udzielenie urlopu na żądanie.  Pogląd ten potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2006 r. (I PK 128/06, OSNP 2007, Nr 23-24, poz. 346).

Forma wniosku

Przepisy kodeksu pracy nie wymagają zachowania szczególnej formy złożenia wniosku urlopu, o którym mowa. Żądanie skierowane do pracodawcy  może być zgłoszone w każdej formie - ustnie, telefonicznie czy też na piśmie, z wykorzystaniem wzoru pracodawcy, faksem, listem poleconym, kurierem. W wypadku konieczności przedstawiania dowodu najlepsza będzie forma pisemna wniosku. W związku z powyższym również telefoniczne powiadomienie przełożonego o takiej sytuacji jeżeli nastąpi przed rozpoczęciem pracy jest właściwie wniesione.

Poparcie pracodawcy

Pracownik nie może rozpocząć urlop, o którym mowa dopiero, gdy pracodawca wyrazi na to zgodę i udzieli mu takiego zwolnienia (wyrok SN z 16 września 2008 r., II PK 26/08,OSP 2009, Nr 12, poz. 129). Wobec tego rozpoczęcie urlopu na żądanie przed jego udzieleniem może być traktowane jako nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy (wyrok SN z 16 września 2008 r., II PK 26/08, OSNP 2010, Nr 3-4, poz. 36).

Ogólne reguły udzielania urlopu wypoczynkowego są stosowane do urlopu na żądanie. Oznacza to, m. in. że wniosek pracownika jest brany przez pracodawcę pod uwagę, ale nie jest dla niego wiążący. Pracodawca powinien go uwzględnić, jeśli zwolnienie urlopowe w czasie wskazanym we wniosku nie koliduje z normalnym tokiem pracy.

Potwierdza to możliwość odwołania pracownika z takiego urlopu w sytuacji, gdy zaistnieją okoliczności, których nie można było  przewidzieć w chwili jego rozpoczęcia, a wymagających obecności urlopowanego pracownika w miejscu pracy.

Okres wypowiedzenia

Sytuacja nie zmienia się gdy wnoszący o urlop na żądanie pracownik został zwolniony z obowiązku świadczenia pracy.

W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu. Regułę tę potwierdza stanowisko Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 26 kwietnia 2011 r. Udzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego w okresie wypowiedzenia zależne jest jedynie od woli pracodawcy, której pracownik nie może się sprzeciwić (wyrok SN z dnia 26 kwietnia 2011 r., II PK 302/10).

Odmowa udzielenia urlopu

Na pracodawcy ciąży bezwzględny obowiązek wyraźnego wyrażenia swojej woli polegającej na odmowie udzielenia urlopu. (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2012r., sygn.. akt III PK 17/12).

WZÓR WNIOSKU O UDZIELENIE URLOPU NA ŻĄDANIE

Łódź, dnia 12 września 2013 r.

Anna Kowalska

Młodszy sprzedawca

ul. Polna 2/3

12-345 Łódź

Tekstylia Sp. z o. o.

ul. Piotrowska 123

12-345 Łódź

WNIOSEK O URLOP NA ŻĄDANIE

Wnoszę o ?udzielenie w ?dniu 12 listopada 2013 r.  jednego dnia urlopu wypoczynkowego w trybie „na żądanie". Swoja prośbę opieram na przysługującym mi prawie, które reguluje art. 1672 kodeksu pracy.

Jednocześnie informuję, że jest to pierwszy dzień urlopu wypoczynkowego, o który wnoszę ww. trybie.

Anna Kowalska

Podstawa prawna:

ustawa z dnia 23 grudnia 1997 r. kodeks pracy, (Dz. U. 1998, Nr 21, poz 94)