W związku z likwidacją stanowiska pracy duży koncern rozstał się ze mną po latach za porozumieniem stron z końcem października. Nie mam kolejnej pracy. Od kiedy mogę zarejestrować się w warszawskim urzędzie pracy i uzyskać zasiłek dla bezrobotnych? Jak długo będę go dostawać? Jak to wpływa na moje uprawnienia pracownicze? Co ze składkami społecznymi do ZUS i ubezpieczeniem zdrowotnym w tym czasie?

– pyta czytelniczka.

To, w jaki sposób pracodawca rozstał się z pracownikiem, wpływa też na jego uprawnienia w zakresie zasiłku dla bezrobotnych. Nawet jeśli czytelniczka jest przekonana o pokojowym zakończeniu współpracy, warto sprawdzić w świadectwie pracy, co jest w nim zapisane. Inna bowiem będzie jej sytuacja przy zwykłym, kodeksowym porozumieniu stron, a inna, gdy wynikało ono ze zwolnień grupowych.

Ważny tryb rozstania

W ust. 3 lit. a świadectwa pracy szef podaje jeden z trybów rozwiązania stosunku pracy określonych w art. 30 § 1 k.p., a przy rozwiązaniu za wypowiedzeniem – dodatkowo wskazuje stronę stosunku składającą oświadczenie woli w tej sprawie. Gdyby jednak pracodawca zwalniał czytelniczkę z przyczyn niedotyczących pracowników, jako podstawę rozstania powinien wpisać art. 30 k.p. w zw. z art. 1 lub 10 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm., dalej ustawa o zwolnieniach grupowych). Ma prawo także w ust. 6 – w informacjach uzupełniających – określić, że do rozwiązania stosunku pracy doszło wskutek zwolnień grupowych. Gdyby bowiem do rozstania doszło wskutek porozumienia, a nie byłoby informacji o związku ze zwolnieniami grupowymi, to pracownik może zarejestrować się w urzędzie pracy jako bezrobotny, ale przez pewien czas nie skorzysta z zasiłku dla bezrobotnych.

Art. 75 ust. 1 pkt 2 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 674, dalej ustawa o promocji) wyklucza bowiem prawo do zasiłku dla bezrobotnego, który w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w powiatowym urzędzie pracy rozwiązał stosunek pracy lub stosunek służbowy za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron. Wyjątek, czyli możliwość uzyskania zasiłku dla bezrobotnych bez wyczekiwania, dotyczy rozwiązania stosunku pracy w wyniku porozumienia stron, które nastąpiło z powodu upadłości, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących zakładu pracy albo rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron nastąpiło z powodu zmiany miejsca zamieszkania lub pracownik rozwiązał angaż w trybie art. 55 § 1

1

k.p.

Pół roku pomocy

Przystanie na kodeksowe porozumienie hamuje zatem czytelniczce natychmiastowy dostęp do zasiłku dla bezrobotnych. Nie oznacza to jednak, że nie może się ona zarejestrować w urzędzie pracy. Wolno jej to zrobić, ale poczeka na pieniądze. Poza tym nie są one duże i długo ta pomoc nie będzie napływać. Zasiłek będzie jej przysługiwał po 90 dniach od zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy (wskazuje na to art. 75 ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji) lub po upływie okresu, za który otrzymała ekwiwalent, odprawę lub odszkodowanie (art. 75 ust. 1 pkt 4).

Zgodnie z art. 71 ust. 1 ustawy o promocji prawo do zasiłku przysługuje za każdy dzień kalendarzowy po upływie 7 dni od zarejestrowania się we właściwym powiatowym urzędzie pracy. U czytelniczki trzeba jeszcze doliczyć tę 90-dniową karencję. Podstawowa kwota zasiłku wynosi 823,60 zł miesięcznie (brutto) w pierwszych 3 miesiącach posiadania prawa do niego. W kolejnych miesiącach jest to 646,70 zł miesięcznie (wysokośc waloryzowana od 1 czerwca 2013 r., MP z 2013 r., poz. 391). Ten jednak, kto ma co najmniej 20-letni staż, czyli okres uprawniający do zasiłku, ma szansę podwyższyć go do 120 proc. podanych kwot.

Skoro czytelniczka jest mieszkanką stolicy, to zasiłek będzie dostawała tylko przez 6 miesięcy. Termin ten ogranicza art. 73 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia, który uzależnia go od miejsca zamieszkania na obszarze powiatu, jeżeli stopa bezrobocia na nim 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku nie przekraczała 150 proc. przeciętnej stopy bezrobocia w kraju. Tam, gdzie jest gorsza sytuacja na rynku pracy oraz wobec starszych pracowników lub mających na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat i bezrobotnego małżonka, który utracił prawo do zasiłku, bo upłynął okres jego pobierania, ustawa o promocji jest bardziej łaskawa. Świadczenie przysługuje im przez 12 miesięcy.

Jakie prawa

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 9 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm., dalej ustawa o sus) osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Nie podlegają ubezpieczeniom chorobowemu ani wypadkowemu. Składki do ZUS płaci za nich skarb państwa. Jeżeli pozbawiony etatu zarejestrował się jako bezrobotny, to z chwilą uzyskania tego statusu urząd obejmuje go ubezpieczeniem zdrowotnym i zgłasza do systemu eWUŚ (gdy nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, np. pobierania renta rodzinnej, ubezpieczenie w KRUS). Prawo do niego będzie mieć przez cały okres pozostawania w rejestrze bezrobotnych.

Gdy uprawniony do zasiłku zachoruje, powinien wziąć zwolnienie lekarskie z NIP urzędu pracy i powiadomić o tym odpowiedni PUP. Gdy ubezpiecza go urząd, bezrobotny ma prawo także zgłosić do ubezpieczenia małżonka oraz dzieci, które nie ukończyły 26. roku życia i nadal się uczą.

Jeżeli natomiast bezrobotny utraci status osoby bezrobotnej, przez 30 dni zachowa jeszcze prawo do opieki zdrowotnej. Tak stanowi art. 66 ust. 1 pkt 24 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dzu z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Jeśli zaś chodzi o wpływ bezrobocia na uprawnienia pracownicze, to zgodnie z art. 79 ust. 2 ustawy o promocji, okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych i stypendium nie wlicza się m.in. do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego. To jednak nie to samo co jego wymiar. Trzeba rozróżnić te 2 pojęcia – nabycie prawa do urlopu oraz jego wymiar. Pobieranie zasiłku wlicza się do stażu, od którego zależy liczba dni urlopu wypoczynkowego. Najczęściej dotyczyć to będzie takiej osoby, która po studiach, nie mając żadnego zatrudnienia, zarejestrowała się jako bezrobotna i pobierała zasiłek. Wówczas ten okres bez etatu nie byłby uwzględniany w jej stażu, od którego zależy samo nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego. Liczyłby się natomiast do okresu, od którego zależałaby liczba dni wakacji.

U czytelniczki, która pracowała już kilka lat, i tak nie ma to znaczenia, gdyż z pewnością staż uprawnia ją do 26 dni odpoczynku.