Wygrałeś, nagroda czeka na odbiór! Wystarczy wysłać jeden SMS!!! Nagroda zarezerwowana dla właściciela tego numeru – wyślij odpowiedź na pytanie i wygraj! Kto nie otrzymał równie kuszącej propozycji?

Niestety, zazwyczaj okazuje się, że jeden SMS to zdecydowanie za mało, nagroda wcale nie jest gwarantowana, a jedynym skutkiem udziału w konkursie jest lawina wiadomości zapychających telefon. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów brał pod lupę wiele SMS-owych akcji promocyjnych i konkursów. W konsekwencji nakładał kary za naruszenie praw konsumentów w związku z ich organizacją. Jakie najczęściej organizatorzy popełniają błędy?

Niewłaściwe zasady i przebieg konkursu SMS narażają przedsiębiorcę na zarzut naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.

Zgodnie z ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów bezwzględnie zakazane są bezprawne działania (i zaniechania) przedsiębiorców, które godzą w zbiorowe interesy konsumentów, w szczególności takie jak: nieudzielanie konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji oraz stosowanie postanowień wzorców umów, które wpisane zostały do rejestru klauzul niedozwolonych.

Postępowanie w tego typu sprawach prowadzi UOKiK, a gdy stwierdzi naruszenie prawa, może nie tylko zakazać stosowania danej praktyki i zobowiązać organizatora do podjęcia różnego rodzaju działań (publikacji decyzji w prasie, wypłaty rekompensaty dla uczestników konkursu), ale też nałożyć karę w wysokości nawet do 10 proc. przychodu przedsiębiorcy, osiągniętego w roku poprzedzającym ukaranie.

Wrażenie wygranej

Zdecydowanie najczęściej kwestionowanym działaniem organizatorów loterii i konkursów jest nieuczciwa praktyka rynkowa polegająca na formułowaniu komunikatów SMS w taki sposób, że sugerują pewność wygranej. Jest to tzw. agresywna praktyka rynkowa, która w każdych okolicznościach uznawana jest za nieuczciwą, a przez to godzącą w interesy konsumentów.

Wywoływanie wrażenia wygranej może mieć miejsce, gdy organizator stosuje zwroty takie jak na przykład: „gratulacje, wygrałeś!", „masz gwarancję wypłaty, potrzebna twoja akceptacja", „wyślij sms, dotyczy odbioru nagrody".

Presja i sugestia

Wrażenie pewności wygranej często wzmacniane jest wywieraniem presji na konsumenta i sugestiami, że loteria skończy się w niedługim czasie, traktowaniem odbiorcy w sposób szczególny, np. „zostałeś wskazany przez naszą Komisję Konkursową!", „specjalna nagroda dla numeru XXX!" oraz kategorycznymi i zdecydowanymi zwrotami, takimi jak:

„Ostatecznie wzywamy!", „Wyślij natychmiast!", „Apelujemy, wyślij SMS teraz!". Organizatorzy często odwołują się też do autorytetu fikcyjnych osób, takich jak np. Dyrektor Loterii, Prezes Organizatora, Dział Prawny Konkursu, a nawet powołują się na nadzór państwowych instytucji nad loterią, np. „jedyna loteria nadzorowana przez Ministerstwo Finansów".

Tego typu sformułowania uznawane są również za fałszowanie komunikatu i wprowadzanie w błąd konsumenta, które może wpływać na podjęcie przez niego decyzji o udziale w konkursie.

Jakie koszty własne

UOKiK wielokrotnie kwestionował też loterie, których organizator sugerował w treści SMS-a, że udział w nich jest bezpłatny, gdy tymczasem po przystąpieniu do loterii konieczne było wysłanie kilku SMS-ów, aby w ogóle móc wziąć udział w losowaniu nagrody lub też uczestnicy obciążani byli kosztami SMS-ów, które otrzymywali od operatora. W wielu przypadkach wiadomości nie zawierały jakiejkolwiek informacji o kosztach.

Kto jest organizatorem

Kolejnym grzechem organizatorów jest pomijanie w wiadomościach SMS, zachęcających do udziału w konkursie, podstawowych wymaganych przepisami informacji: o nazwie organizatora, stronie na której można znaleźć regulamin konkursu, cenie SMS-a oraz podstawowych zasadach uczestnictwa.

Takie praktyki uznaje się za nieuczciwą praktykę rynkową wprowadzającą w błąd poprzez zaniechanie podania istotnych informacji. Niedopuszczalne jest wprowadzanie w błąd przez podawanie błędnych informacji co do częstotliwości losowania, wartości czy rodzaju nagród. Nie należy też posługiwać się skrótami trudnymi do odczytania, np. „reg. prom. na www" zamiast „regulamin promocji dostępny na ...".

Co w regulaminie

Organizator powinien zwrócić też uwagę na to, jakie postanowienia znajdują się w regulaminie konkursu. Jeśli postanowienia regulaminu są takie same (analogiczne znaczeniowo) jak klauzule niedozwolone wpisane w rejestrze prowadzonym przez prezesa UOKiK, organizator konkursu narusza zbiorowe interesy konsumentów.

Najczęściej popełniane błędy w tym przypadku to wskazywanie sądu siedziby organizatora jako wyłącznie właściwego do rozstrzygania ewentualnych sporów, zastrzeganie prawa do zmiany rodzaju nagrody, czy też prawo do zmiany zasad konkursu już po jego rozpoczęciu. Za klauzule niedozwolone uznawane są również postanowienia wyłączające lub ograniczające prawo uczestnika do składania reklamacji, wyłączenie odpowiedzialności za opóźnienie w dostarczeniu nagrody oraz przyznawanie organizatorowi prawa do dokonywania wiążącej interpretacji regulaminu konkursu.

Nie zapomnij o izbie celnej

Organizator powinien mieć na względzie nie tylko wymogi prawa konsumenckiego. Jeżeli o przydziale nagród decyduje przypadek, w konkursie pojawia się element „losowości" (ostatecznie nagrody zostaną przyznane tylko niektórym uczestnikom w drodze losowania lub o rodzaju przyznanej nagrody decyduje losowanie), wówczas taka zabawa uważana jest za grę losową i jej organizacja wymaga uzyskania zezwolenia właściwej izby celnej.

Bezpieczeństwo danych

Organizator powinien też zadbać o bezpieczeństwo danych osobowych uczestników i wziąć pod uwagę ewentualny obowiązek rejestracji zbioru danych oraz uzyskać zgodę na ich przetwarzanie. Od adresatów SMS należy uzyskać zgodę na przesyłanie niezamówionej informacji handlowej zgodnie z ustawą o świadczeniu usług drogą elektroniczną, bowiem konkursowe wiadomości SMS uznawane są za informację handlową w rozumieniu tej ustawy.

SMS-y nakłaniające do udziału w konkursie wysyłane do osób, które nie wyraziły na to uprzedniej zgody, są uznawane za spam, a ze względu na częstotliwość, jak i natarczywą treść mogą też zostać ocenione jako uciążliwe nakłanianie do nabycia produktu (usługi), co również jest niedozwoloną, agresywną praktyką rynkową.

Komentuje Katarzyna Górna, prawnik w kancelarii prawnej Accreo Legal w Warszawie

Organizatorzy, którym UOKiK zarzuca nieprawidłowe działania, często powołują się na argument, że ze względu na specyfikę loterii SMS nie ma obowiązku ani możliwości przekazania w komunikatach promujących loterie wyczerpujących informacji na jej temat, a wszelkie szczegółowe informacje uważny konsument może odnaleźć w regulaminie.

Jednak UOKiK zawsze podkreśla, że brak możliwości zawarcia wyczerpujących informacji o loterii w treści SMS-a nie uzasadnia w żaden sposób podawania informacji obiektywnie nieprawdziwych lub też teoretycznie zgodnych z prawdą, jednak podanych w sposób wprowadzający konsumenta w błąd.

Jednym słowem, choć SMS zazwyczaj kojarzy się z krótkim i oszczędnym komunikatem, w przypadku loterii i konkursów SMS-owych lepiej napisać więcej. W przeciwnym razie, gwarantowana w konkursie może być tylko kara, którą będzie musiał zapłacić organizator.