Postępowanie o udzielenie zabezpieczenia roszczeń o ochronę praw wyłącznych rodzi niewspółmierne do ochrony interesu wnioskującego ryzyko dla zobowiązanego.
Istotą zabezpieczenia roszczeń, w tym także roszczeń o ochronę praw wyłącznych (prawa autorskie i pokrewne, prawa własności przemysłowej), jest udzielenie uprawnionemu prowizorycznej ochrony, która nie powinna zmierzać do zaspokojenia roszczenia. Udzielenie ochrony w ramach zabezpieczenia możliwe jest przed wytoczeniem powództwa.
Do przesłanek udzielenia ochrony konieczne jest uprawdopodobnienie przez wnioskującego, że ma interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia, a także że przysługuje mu roszczenie, którego zabezpieczenia się domaga. Uzyskanie zabezpieczenia roszczenia w sprawach o ochronę praw wyłącznych nie jest trudne, a jego utrzymanie na czas wieloletniego procesu sądowego może spowodować konieczność zakończenia działalności gospodarczej przez obowiązanego – i to bez względu na ostateczny wynik sprawy.
Sąd rozpoznający wniosek o zabezpieczenie kształtuje swoje przekonanie wyłącznie w oparciu o twierdzenia i dowody przedstawione przez wnioskodawcę. W przypadku postępowania o udzielenie zabezpieczenia przed wytoczeniem powództwa wnioskujący ma pełną dowolność w przytaczaniu okoliczności i dowodów, albowiem wytoczenie powództwa następuje w terminie oznaczonym przez sąd w postanowieniu.
Sprawy z zakresu ochrony praw wyłącznych, w szczególności w dziedzinie biotechnologii, farmacji czy chemii, wymagają wiedzy specjalistycznej, znacznego nakładu czasu, a także znajomości krajowych i wspólnotowych przepisów regulujących kwestie produkcji, rejestracji, wprowadzania do obrotu, produktów będących przedmiotem sporu.
Wnioski o zabezpieczenie w tych kategoriach spraw, stanowią obszerne dokumenty, które „przesiąknięte" są słownictwem ściśle specjalistycznym. Powstaje pytanie, czy w tak skomplikowanej materii jak biotechnologia, farmacja, chemia możliwe jest rzetelne zweryfikowanie uprawdopodobnienia twierdzeń strony wnoszącej bez udziału biegłych czy specjalistów, w przeciągu zaledwie kilku dni.
Postępowanie w zakresie wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych z zakresu ochrony praw wyłącznych odbywa się na posiedzeniu niejawnym (art. 735 k.p.c.), bez udziału zobowiązanego, bez jakiejkolwiek możliwości zaprezentowania jego stanowiska, albowiem w odniesieniu do zabezpieczenia tego rodzaju roszczeń brak jest analogicznych przepisów, jak art. 753
1
§ 2 k.p.c. czy art. 2861 ust. 7 prawa własności przemysłowej, które nakazywałyby przeprowadzenie rozprawy przed wydaniem postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia.
W sprawach dotyczących produktów leczniczych, w przypadku producenta produktu generycznego (biorównoważnego) sama instytucja zabezpieczenia roszczeń jest potrzebna, a jej celem jest ochrona interesów uprawnionego, któremu zgodnie z prawem należy się respektowanie jego praw wyłącznych. Przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd powinien uwzględnić interesy obu stron i wyważyć ochronę prawną należną uprawnionemu, tak aby nadmiernie nie obciążyć obowiązanego, albowiem udzielenie ochrony może być dla tego ostatniego bardzo dotkliwe.
Maciej Krasiński adwokat z kancelarii Krasiński
Komentuje Maciej Krasiński adwokat z kancelarii Krasiński
Wnioskodawcy poszukujący ochrony przez zabezpieczenie nierzadko uciekają się do wybiórczego przedstawienia faktów, wiedząc, że obowiązany nie ma możliwości ich zwalczania na tym etapie postępowania, a udzielenie zabezpieczenia jest antycypacją przyszłego orzeczenia.
Zabezpieczenie staje się „niebezpiecznym narzędziem" w rękach uprawnionego i bywa wykorzystywane jako narzędzie ograniczenia konkurencyjności. Tym trudniejsza wydaje się decyzja sędziego, który musi ocenić, czy zabezpieczenie nie stanowi próby przedłużenia monopolu rynkowego. Takie działania mogą nosić nie tylko znamiona czynu o charakterze nieuczciwej konkurencji, ale i naruszać normy wspólnotowego prawa pierwotnego.
W sprawach dotyczących np. produktów leczniczych, w przypadku producenta produktu generycznego (biorównoważnego) instytucja zabezpieczenia jest potrzebna, a jej celem jest ochrona interesów uprawnionego, któremu należy się respektowanie jego praw wyłącznych. Przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd powinien uwzględnić interesy stron i wyważyć ochronę należną uprawnionemu, tak aby nadmiernie nie obciążyć obowiązanego, albowiem udzielenie ochrony może być dla niego dotkliwe.
Wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu skutkować może zakazem produkcji i wprowadzania do obrotu produktu, który wcześniej, zgodnie z prawem i procedurą rejestracyjną, został dopuszczony do obrotu. Zakaz produkcji i wprowadzania do obrotu towarów, pomimo że orzekany na czas trwania postępowania, może oznaczać uniemożliwienie wejścia na rynek produktu, który w momencie wyrokowania nie zostanie uznany za naruszający cudze prawa.
Konsekwencje w przypadku spraw dotyczących produktów leczniczych, oprócz spadku dochodów producenta, mogą rozszerzyć się na płatnika oraz pacjenta, jeśli lek odtwórczy, którego zabezpieczenie dotyczy, jest na liście leków refundowanych. Wydaje się, że wobec tak dotkliwych konsekwencji należy rozważyć zmiany systemowe tej instytucji pod kątem wprowadzenia konieczności przeprowadzenia rozprawy oraz umożliwienia zajęcia stanowiska stronie, wobec której toczy się postępowanie.
