Kto jest przedsiębiorcą w Polsce

- Jak przepisy prawa określają przedsiębiorcę w Polsce?

Różnorodność funkcjonujących definicji „przedsiębiorców" jest ogromna. Są kontrowersyjne, a co więcej, antagonizujące teoretyków i praktyków. Tak więc w systemie funkcjonują definicje niespójne, co rodzi problemy teoretyczne i praktyczne.

W 2003 r. włączono do kodeksu cywilnego dział „Przedsiębiorcy i ich oznaczenia". Zgodnie z definicją w nim zawartą przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Oznacza to, że nie obejmuje swym zakresem, w przeciwieństwie do art. 43 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (dalej u.s.d.g.), jednostek organizacyjnych nieposiadających w ogóle zdolności prawnej, niezależnie od tego, czy i w jakim stopniu są one wyodrębnione pod względem organizacyjnym, majątkowym i finansowym.

Na tym nie koniec, pojęcie przedsiębiorcy pojawia się w aktach z dziedziny publicznego prawa gospodarczego.

Zarobkowa i wytwórcza Zgodnie z przepisami u.s.d.g. działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.

Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Ustawa za przedsiębiorców uznaje też wspólników spółki cywilnej w zakresie ich działalności gospodarczej.

„Przedsiębiorca" pojawia się też w przepisach ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, która dokonuje jego określenia poprzez wyczerpujące wyliczenie podmiotów należących do kategorii „przedsiębiorców". Zgodnie zatem z katalogiem w art. 36 ustawy za przedsiębiorcę uważa się 17 różnych grup podmiotów, jak:

spółki jawne, europejskie zgrupowania interesów gospodarczych, spółki: partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne, spółki z o.o., akcyjne, europejskie, spółdzielnie, spółdzielnie europejskie, przedsiębiorstwa państwowe, jednostki badawczo-rozwojowe, przedsiębiorców określonych w przepisach o zasadach prowadzenia na terytorium RP działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, towarzystwa reasekuracji wzajemnej oraz inne osoby prawne, jeżeli wykonują działalność gospodarczą i podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru, stanowiącego drugą część KRS , oddziały przedsiębiorców zagranicznych działających w Polsce, główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń, główne oddziały zagranicznych zakładów reasekuracji, instytucje gospodarki budżetowej.

Definicja przedsiębiorcy w prawie upadłościowym i naprawczym jest tożsama z definicją z k.c. Są jeszcze autonomiczne definicje.

Zarobkowa i wytwórcza

Zgodnie z przepisami u.s.d.g. działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.

Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Ustawa za przedsiębiorców uznaje też wspólników spółki cywilnej w zakresie ich działalności gospodarczej.

„Przedsiębiorca" pojawia się też w przepisach ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, która dokonuje jego określenia poprzez wyczerpujące wyliczenie podmiotów należących do kategorii „przedsiębiorców".

Zgodnie zatem z katalogiem w art. 36 ustawy za przedsiębiorcę uważa się 17 różnych grup podmiotów, jak: spółki jawne, europejskie zgrupowania interesów gospodarczych, spółki:

partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne, spółki z o.o., akcyjne, europejskie, spółdzielnie, spółdzielnie europejskie, przedsiębiorstwa państwowe, jednostki badawczo-rozwojowe, przedsiębiorców określonych w przepisach o zasadach prowadzenia na terytorium RP działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, towarzystwa reasekuracji wzajemnej oraz inne osoby prawne, jeżeli wykonują działalność gospodarczą i podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru, stanowiącego drugą część KRS , oddziały przedsiębiorców zagranicznych działających w Polsce, główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń, główne oddziały zagranicznych zakładów reasekuracji, instytucje gospodarki budżetowej.

Definicja przedsiębiorcy w prawie upadłościowym i naprawczym jest tożsama z definicją z k.c. Są jeszcze autonomiczne definicje.

Szczególne przypadki

Można odnotować, że zgodnie z art. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przedsiębiorcami są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową, uczestniczą w działalności gospodarczej.

Ordynacja podatkowa w art. 3 stanowi, że ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej, to rozumie się przez to „każdą działalność zarobkową w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, w tym wykonywanie wolnego zawodu, a także każdą inną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność – do przedsiębiorców".

W art. 3 prawo własności przemysłowej definiuje, że o ile w ustawie jest mowa o przedsiębiorcy, „rozumie się przez to osobę prowadzącą w celach zarobkowych działalność wytwórczą, budowlaną, handlową lub usługową, zwaną dalej „działalnością gospodarczą".

Anna Dankiewicz-Matusiak, prawnik Kancelaria Adwokacka Arkadiusz Matusiak