Istotne w spółce jawnej jest to, że każdy jej wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Co ważne, umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Istotne składniki umowy spółki jawnej są określone w art. 3 i 22 § 1 kodeksu spółek handlowych. Jak każda umowa spółki handlowej wymaga ona, aby wspólnicy zobowiązali się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przynajmniej przez wniesienie wkładów lub przez współdziałanie w inny sposób określony w umowie. Spółka jawna jest zawiązywana przez przyszłych wspólników. Więzi pomiędzy nimi mają szczególne znaczenie – nie tylko faktyczne i gospodarcze, ale także prawne, co sprawia, że w tym zakresie spółka jawna wykazuje pewną bliskość konstrukcyjną do spółki cywilnej. Ustawodawca zakłada stałość składu osobowego spółki, co w konsekwencji sprowadza się do tego, że co do zasady wspólnicy nie mogą przenosić swych praw i obowiązków w spółce na inne osoby.
Co musi być w umowie
Każdy ze wspólników (przedsiębiorców), zgodnie z art. 3 kodeksu spółek handlowych w związku z art. 25 pkt 2 k.s.h., musi zobowiązać się do wniesienia wkładu. Ponadto istotną cechą umowy spółki jawnej jest zobowiązanie do prowadzenia określonego przedsiębiorstwa pod własną firmą. Trzecią konstytutywną cechą umowy spółki jawnej jest wymóg uzgodnienia przez wspólników przedmiotu działalności spółki.
Umowa spółki jawnej powinna zatem zawierać:
- firmę i siedzibę spółki,
- określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
- przedmiot działalności spółki,
- czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Musi być nazwa
Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna". Dopuszczalne jest także używanie w obrocie skrótu „sp. j.".
Spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Niezwykle istotnym czynnikiem jest to, że osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania odpowiadają solidarnie.
Konieczne zgłoszenie do rejestru
Zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego jest uregulowane w art. 26 kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z brzmieniem przepisu takie zgłoszenie powinno zawierać:
- firmę, siedzibę i adres spółki,
- przedmiot działalności spółki,
- nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników, albo ich adresy do doręczeń,
- nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, i sposób reprezentacji.
Należy pamiętać, że wszelkie zmiany danych powinny zostać zgłoszone sądowi rejestrowemu.
Warto również podkreślić, że prawo i obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do rejestru ma każdy wspólnik. Do zgłoszenia należy dołączyć złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki.
Spółka jawna może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Spółka jawna ma zdolność sądową. W postępowaniu sądowym spółka jawna występuje pod firmą. Wspólnicy mogą być pozywani obok spółki. Wspólnikiem spółki jawnej może być osoba fizyczna, co w praktyce zdarza się najczęściej.
Odpowiedzialność wspólników
Cechą odróżniającą spółkę jawną od pozostałych osobowych spółek handlowych jest osobista i nieograniczona odpowiedzialność wszystkich wspólników za zobowiązania spółki. Odpowiedzialność wspólnika spółki jawnej za zobowiązania spółki ma charakter osobisty, co oznacza, że wspólnik ponosi odpowiedzialność własnym majątkiem, tj. tzw. majątkiem „pozaspółkowym". Jest to odpowiedzialność nieograniczona, o czym należy pamiętać, decydując się na taką formę prowadzenia działalności. Wspólnik spółki jawnej odpowiada za zobowiązania spółki solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Odpowiedzialność wspólnika spółki jawnej ma charakter subsydiarny, co polega na tym, że wierzyciel może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika dopiero w wypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
Czym się różni od spółki partnerskiej? Od spółki partnerskiej, uregulowanej w art. 86 i następnych kodeksu spółek handlowych spółka jawna różni się przede wszystkim tym, że w partnerskiej:
- partnerami mogą być jedynie przedstawiciele wolnych zawodów określonych w ustawie,
- przedmiotem działalności spółki partnerskiej jest wykonywanie określonego wolnego zawodu,
- partnerzy korzystają z przywileju ograniczonej odpowiedzialności,
- umowa spółki może przewidywać, że prowadzenie jej spraw i reprezentację można powierzyć zarządowi.
