Każdy przedsiębiorca może podejmować działania mające na celu ochronę firmy, czyli jego unikalnej nazwy, pod którą jest identyfikowany w obrocie gospodarczym.
Firma musi widnieć w umowach handlowych, korespondencji z urzędami, reklamach i na opakowaniach produktów. Prawo do firmy powstaje z chwilą wpisania przedsiębiorcy do urzędowego rejestru, a w każdym razie z chwilą użycia jej po raz pierwszy w obrocie gospodarczym (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 14 marca 2006 r., sygn. akt I ACa 2057/2005).
Firma jest dobrem o niejednokrotnie znacznej wartości majątkowej. Dlatego ustawodawca przyznał mu szczególną ochronę, która najszerzej została uregulowana w kodeksie cywilnym.
Ważne!
Prawo do firmy wygasa zawsze z chwilą ustania bytu prawnego przedsiębiorcy (por. wyrok Sądu Okręgowego w Białymstoku z 15 stycznia 2009 r., sygn. akt VII GC 116/2008).
Osoby prawne i fizyczne
Przedsiębiorca ma obowiązek działać pod firmą. W zależności od formy prawnej prowadzonego biznesu może ona być mniej lub bardziej skomplikowana. Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to jednak włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych. Przykładowo firma przedsiębiorcy prowadzącego działalność spedycyjną może brzmieć: „WOKOW Wojciech Kowalski Spedycja".
Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna". W przypadku spółki partnerskiej – firma powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner" bądź „i partnerzy" albo „spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Z kolei firma spółki komandytowej musi zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa.
Firma spółek z o.o. i akcyjnej może być obrana dowolnie. W przypadku pierwszej spółki powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością". Dopuszczalne jest też używanie w obrocie skrótu „spółka z o.o." lub „sp. z o.o. W spółce akcyjnej powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka akcyjna" lub „S.A.".
Prawne oznaczenie przedsiębiorcy musi być ujawnione we właściwym rejestrze. W zależności od formy prawnej podmiotu będzie to: Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą) i Krajowy Rejestr Sądowy (osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, np. spółka jawna, komandytowa, partnerska).
Firma nie może wprowadzać w błąd w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności czy źródeł zaopatrzenia (art. 433 par. 1 k.c.). Do naruszenia prawa do firmy może dojść tylko wtedy, gdy przedsiębiorcy, których firmy nie różnią się dostatecznie, prowadzą działalność na tym samym rynku (por. wyrok SN z 25 listopada 2008 r., sygn. akt II CSK 343/2008).
Naruszenie interesów
Zdarza się, że firmy różnych przedsiębiorców działających w tej samej branży są zbliżone do siebie brzmieniem lub są niemal identyczne, np. Drogbud sp. z o.o. i Drog-bud sp. z o.o. Przedsiębiorcy, którego prawo do firmy zostało naruszone w bezprawny sposób, służy ochrona prawna.
Zgodnie z art. 43
10
k.c., jeżeli prawo firmy zostało choćby zagrożone cudzym działaniem, uprawniony może żądać zaniechania tego działania (chyba że jest ono legalne). Z roszczenia o zaprzestanie określonych działań można więc korzystać, gdy dany czyn nie został jeszcze dokonany, ale istniejący stan zagraża interesowi poszkodowanego.
Jeszcze silniejsze narzędzia służą przedsiębiorcy w razie dokonanego naruszenia prawa do firmy. Wtedy może on żądać:
- usunięcia jego skutków,
- złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie,
- naprawienia szkody majątkowej,
- wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia.
Nazwa wprowadzająca w błąd
Ochrona firmy na podstawie przepisów k.c. może krzyżować się z innymi przepisami strzegącymi interesów przedsiębiorcy. Od firmy jako nazwy przedsiębiorcy należy odróżnić oznaczenie przedsiębiorstwa, które jest pojęciem znacznie szerszym. Podlega ono ochronie przede wszystkim na podstawie art. 5 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (dalej u.z.n.k.).
Zgodnie z nim takie oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić klientów w błąd co do jego tożsamości, przez używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu wcześniej używanego, zgodnie z prawem, do oznaczenia innego przedsiębiorstwa stanowi jeden z czynów nieuczciwej konkurencji.
Oznaczeniem przedsiębiorstwa nie może być samo wskazanie przedmiotu jego działalności: zakład krawiecki, jadłodajnia. Musi posiadać dodatkowe cechy, które umożliwiają odróżnienie go od innych podmiotów występujących w tej samej branży. W skład oznaczenia może wchodzić szereg elementów, takich jak sama firma, symbol graficzny używany przez przedsiębiorcę na szyldzie, niezarejestrowana nazwa domu weselnego, np. „U Rybaka". Oznaczenie przedsiębiorstwa odgrywa równie ważną funkcję identyfikacyjną co sama firma.
Ważne!
Poszkodowany nieuczciwymi działaniami przedsiębiorca w przypadku nieuprawnionego wykorzystania oznaczenia jego przedsiębiorstwa może żądać m.in. zaniechania niedozwolonych działań, odszkodowania czy wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści (art. 18 u.z.n.k.).
Powodem sporu sądowego może być użycie do oznaczenia przedsiębiorstwa własnego imienia i nazwiska. Możliwość ich używania w obrocie gospodarczym napotyka na pewne ograniczenia.
W sytuacji gdy na rynku działa od dłuższego czasu konkurent używający identycznego lub podobnego oznaczenia, zakładający działalność przedsiębiorca nie może używanym oznaczeniem wprowadzać klientów w błąd co do tożsamości z innym przedsiębiorstwem. Jest to realne, gdy przedsiębiorcy działają na tych samych rynkach produktowych, co może wywoływać błędne przekonanie o ich powiązaniach.
Jak zapobiegać
Przedsiębiorcy nie powinni czekać, aż zostanie skierowany przeciwko nim pozew o zakazanie używania określonego oznaczenia. Powinni z własnej inicjatywy podjąć działania zapobiegające.
Aby usunąć niebezpieczeństwo wprowadzenia w błąd osób trzecich, może on np. wprowadzić zmiany w oznaczeniu przedsiębiorstwa, ograniczyć zakres terytorialny używania oznaczenia lub używać je w określony sposób). Jeśli nie zrobi tego z własnej inicjatywy, na żądanie poszkodowanego, nakaże mu to sąd (art. 6 u.z.n.k.).
Przykład
Michał Grochowiak otworzył sklep z materiałami budowlanymi w małym mieście. Na szyldzie przedsiębiorstwa umieścił on napis „Grochowiak Skład budowlany".
Zwrócił na to uwagę inny przedsiębiorca o tym samym nazwisku, który od 30 lat działa w tej samej branży w okolicy i posługuje się nazwą Grochowiak.
Aby oznaczenie nowego przedsiębiorstwa nie wprowadzało konsumentów w błąd, Michał Grochowiak dopisał na szyldzie rok jego założenia i swoje imię.
Firma jako nazwa przedsiębiorcy może funkcjonować w obrocie gospodarczym jako słowny znak towarowy. Trzeba jednak pamiętać, że między znakiem towarowym a nazwą przedsiębiorstwa (firmą), jak również między gospodarczymi i prawnymi funkcjami obu tych instytucji występują istotne różnice. O ile znak towarowy służy do odróżniania określonych rodzajów towarów pochodzących z określonego przedsiębiorstwa, o tyle nazwa (firma) indywidualizuje przedsiębiorstwo w obrocie prawnym (wyrok Sądu Najwyższego z 14 czerwca 1988 r., sygn. akt II CR 367/87). -
Wzór pozwu o zakazanie używania firmy
Łęczna, dnia 3 grudnia 2012 r.
Do
Sądu Okręgowego w Olsztynie
V Wydział Gospodarczy
Powód:
Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe DROG-BUD Spółka z o.o.
z siedzibą w Łęcznej przy ul. Józefa Piłsudskiego 34.
reprezentowane przez radcę prawnego Łukasza Wańdocha
Kancelaria Radcy Prawnego w Łęcznej, ul. Warszawska 5 lok. 3
Pozwany:
Przedsiębiorstwo Remontowo-Budowlane „Drogbud" Spółka z o.o. z siedzibą w Łęcznej przy ul. Wita Stwosza 12
Opłata tymczasowa
POZEW
o zakazanie używania firmy
W imieniu powoda, wnoszę o:
1) zobowiązanie pozwanego Przedsiębiorstwa Remontowo-Budowlane „Drogbud" spółka z o.o. z siedzibą w Łęcznej przy ul. Wita Stwosza 12 do zaprzestania dalszego używania nazwy przedsiębiorcy w postaci firmy „Drogbud", zakazanie pozwanej spółce używania nazwy „Drogbud" w obrocie gospodarczym, w tym przede wszystkim przekazach reklamowych i oznaczeniach przedsiębiorstwa,
2) zobowiązanie pozwanej spółki do opublikowania na swój koszt treści zapadłego orzeczenia w tygodnikach „Wspólnota Regionalna" i „Głos Łęcznej";
3) zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.
4) wezwanie na rozprawę i przesłuchanie w charakterze świadków:
- Mikołaja Zabłockiego, zamieszkałego w Łęcznej, ul. Odrowąża 1 m. 23,
- Teresy Mościckiej, zamieszkałej w Suchodoli 56,
- Grzegorza Lasockiego, zamieszkałego w Warszawie, ul. Emilii Plater 34 m. 12
Uzasadnienie
Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe DROG-BUD Spółka z o.o. z siedzibą w Łęcznej przy ul. Józefa Piłsudskiego 34 powstało wskutek podpisania umowy w dniu 12 lutego 2003 r. i zostało wpisane do rejestru przedsiębiorców pod numerem KRS 025632.
Powód prowadzi działalność gospodarczą, której przedmiotem jest sprzedaż materiałów budowlanych i świadczenie kompleksowych usług budowlanych, polegających na budowie i realizacji praw wykończenionych obiektów budowlanych.
Dowód:
wypis z rejestru z 20 listopada 2012 r.
Pozwane Przedsiębiorstwo Remontowo-Budowlane „Drogbud" spółka z o.o. z siedzibą w Łęcznej przy ul. Wita Stwosza 12 prowadzi działalność gospodarczą od początku czerwca 2012 r. Przedmiotem jej działalności jest świadczenie usług polegających na budowie, remontach i realizacji prac wykończeniowych w obiektach budowlanych.
Miejscem działalności powoda i pozwanego jest teren Łęcznej i jej okolic. Pokrywa się również przedmiot ich działalności. Z uwagi na powyższe powód wezwał pisemnie pozwaną spółkę do zaprzestania używania określenia Drogbud z uwagi na to, że nie odróżnia się ona dostatecznie od firmy powoda prowadzącego działalność na tym samym rynku i wprowadza konsumentów w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy i przedmiotu jego działalności.
Dowód:
pismo DROG-BUD spółka z o.o. z 12 sierpnia 2012 r.
Ponadto oznaczenie „Drogbud" zostało użyte przez właścicieli pozwanej spółki – Adama Skoczylasa i Damiana Kępkę w celu podkreślenia związków pozwanej spółki z powodem i nieuprawnionego wykorzystania renomy powoda działającego od blisko 10 lat pod tą samą firmą.
Dowód:
zeznania Mikołaja Zabłockiego, Teresy Mościckiej i Grzegorza Lasockiego
Zestawienie firm powoda i pozwanej zarówno pod względem technicznym, jak i fonetycznym, prowadzi do wniosku o braku dostatecznych właściwości odróżniających. Jest więc działaniem naruszającym prawo powoda do jego firmy.
Łukasz Wańdoch
Załączniki:
1) pełnomocnictwo z odpisem,
2) odpis z KRS,
3) odpis pozwu,
4) pismo DROG-BUD spółka z o.o. z 12 sierpnia 2012 r. -
Podstawa prawna
- Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (DzU z 1964 r. nr 16, poz. 93).
