Dotacje dla bezrobotnych na założenie firmy – jak rozliczyć PIT i VAT

- Jako osoba bezrobotna otrzymałem z powiatowego urzędu pracy dotację na rozpoczęcie działalności gospodarczej (agencja reklamowa). Została ona przyznana z Funduszu Pracy.

Kupiłem za to środki trwałe (wartość każdego z nich przekracza 3,5 tys. zł), drobne wyposażenie biura, a także sfinansowałem wykonanie strony internetowej. W jaki sposób powinienem rozliczyć dotację i wydatki w księdze przychodów i rozchodów? Czy otrzymane środki muszę opodatkować VAT? Czy mogę odliczyć podatek naliczony od zakupów? –

pyta czytelnik.

Dotacja przyznana osobom bezrobotnym z Funduszu Pracy na rozpoczęcie działalności gospodarczej jest przychodem zwolnionym z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 121 ustawy o PIT.

Zwolnieniem tym objęte są jednorazowe środki przyznane bezrobotnemu na podjęcie działalności, o których mowa w art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. DzU z 2008 r.  nr 69, poz. 415 ze zm.).

Pomoc przyznaje starosta

Chodzi tu o środki z Funduszu Pracy, które starosta może przyznać bezrobotnemu jednorazowo na podjęcie działalności gospodarczej, w tym na pokrycie kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa związane z podjęciem tej działalności, w wysokości określonej w umowie, nie wyższej jednak od sześciokrotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia.

W księdze przychodów i rozchodów należy wykazywać te przychody (i koszty), które mają wpływ na ustalenie podstawy opodatkowania i ustalenie podatku. Skoro środki otrzymane z Funduszu Pracy są zwolnione z opodatkowania PIT, to przedsiębiorca nie musi ich wykazywać.

Brak obowiązku nie wyklucza jednak prawa do ujęcia dofinansowania w księdze. Jeżeli przedsiębiorca chce ująć dotację w ewidencji podatkowej, to może wpisać jej wartość w kolumnie 16 „Uwagi”, w której zgodnie z pkt 17 objaśnień do podatkowej księgi przychodów i rozchodów można ewidencjonować m.in. przychody faktycznie przez podatnika otrzymane.

Sfinansowane wydatki

Przepisy ustawy o PIT wyłączają z kosztów podatkowych wydatki sfinansowane z niektórych dotacji. Dotyczy to m.in. wydatków sfinansowanych środkami unijnymi (tak wynika z art. 23 ust. 1 pkt 56 w zw. z art. 21 ust. 1 pkt 137 ustawy o PIT). Wyłączenie to nie obejmuje jednak wydatków sfinansowanych ze środków przyznanych bezrobotnemu z Funduszu Pracy.

Mniej opłaca się natomiast sfinansowanie taką dotacją zakupu środka trwałego o wartości przekraczającej 3,5 tys. zł. Zgodnie z ogólną regułą takich wydatków nie można zaliczyć bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów. Co do zasady kosztami podatkowymi są natomiast odpisy amortyzacyjne. Jednak nie w sytuacji, gdy zakup został sfinansowany dotacją.

Wynika to z art. 23 ust. 1 pkt 45 ustawy o PIT. Zgodnie z nim nie uznaje się za koszt uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonywanych według zasad określonych w art. 22a – 22o ustawy o PIT, od tej części ich wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie tych środków lub wartości, odliczonym od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie.

To oznacza, że wydatek na nabycie środka trwałego, sfinansowany dotacją z PUP, nie obniży podatku dochodowego. Nie obniżą go też odpisy amortyzacyjne.

Natomiast za koszt podatkowy mogą być uznane wydatki na zakup drobnego wyposażenia biurowego, jeżeli wartość każdego z tych składników majątku jest równa lub niższa niż 3,5 tys. zł. Jeżeli przedsiębiorca jest VAT-owcem i przysługuje mu prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupu, to wówczas koszty te w kwocie netto mogą zostać ujęte w księdze przychodów i rozchodów (kolumna 13 jako „Pozostałe wydatki”).

Potwierdza to interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 8 września 2011 r. (IPTPB1/415-71/11-2/ASZ). Czytamy w niej: „Analiza przepisów art. 22 ust. 1, jak i art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje, że co do zasady nie ma przeszkód, aby podatnik zaliczył do kosztów uzyskania przychodów wydatki poniesione na zakup wyposażenia, sfinansowane ze środków otrzymanych z Powiatowego Urzędu Pracy na podstawie art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy”.

Za koszt uzyskania przychodów przedsiębiorca może także uznać wydatki poniesione na wykonanie strony internetowej. Podobnie jak zakup wyposażenia, należy je wpisać w kwotach netto w kolumnie 13 księgi pod datą wystawienia otrzymanej faktury lub rachunku. Wynika to z art. 22 ust. 5c i 6b ustawy o PIT.

Podatek wynikający z faktury

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT podatnik może odliczyć podatek naliczony od zakupu towarów i usług w takim zakresie, w jakim zakupy te są przez niego wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Oznacza to, że jeśli wydatki sfinansowane środkami z Funduszu Pracy służą wykonywaniu przez przedsiębiorcę czynności opodatkowanych VAT, to co do zasady przysługuje mu prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Prawo do odliczenia VAT nie zależy bowiem od źródła finansowania wydatków. Bez znaczenia pozostaje więc to, czy zakupy zostały sfinansowane dotacją, czy np. ze środków własnych przedsiębiorcy. Istotny jest jedynie związek tych zakupów z czynnościami opodatkowanymi VAT. Potwierdzenie tego stanowiska można odnaleźć w piśmie Izby Skarbowej w Łodzi z 24 listopada 2011 r. (IPTPP1/443-624/ 11-4/JM).

Wyjaśniła ona, że „zainteresowana w trybie art. 86 ust. 1 ustawy ma prawo do odliczenia podatku VAT od wydatków sfinansowanych dotacją na podjęcie działalności gospodarczej z Powiatowego Urzędu Pracy, z uwagi na fakt, iż poniesione wydatki mają związek z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi, a ponadto Wnioskodawczyni jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, pod warunkiem niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy o VAT”.

Moment rejestracji jest nieistotny

Jeżeli przedsiębiorca jeszcze przed rejestracją dla celów VAT poczynił zakupy związane z prowadzoną działalnością, to wówczas również może odliczyć VAT.

To dlatego, że aby skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego określonego w otrzymanych fakturach zakupu istotne jest, aby podatnik, który chce z tego prawa skorzystać, był zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT w momencie składania deklaracji za okres, w którym to prawo do odliczenia przysługiwało.

W tym celu, po złożeniu zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R, podatnik powinien złożyć deklaracje VAT za te okresy rozliczeniowe, w których otrzymywał faktury VAT dokumentujące zakupy, lub odpowiednio za dwa kolejne okresy rozliczeniowe (zgodnie z art. 86 ust. 10 i 11 ustawy o VAT).

Wsparcie bez VAT

Z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że podstawą opodatkowania jest obrót, za który uznaje się także otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Oznacza to, że opodatkowaniu VAT podlegają tylko takie dotacje lub inne dopłaty, które bezpośrednio wpływają na cenę sprzedaży towaru lub usługi (np. refundacje do leków otrzymywane z NFZ).

Natomiast środki otrzymane na rozpoczęcie działalności gospodarczej mają wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa i nie wpływają bezpośrednio na ceny sprzedawanych towarów lub usług. Wobec tego dotacje otrzymane z Funduszu Pracy pozostają poza zakresem VAT. Nie powodują więc powstania obowiązku podatkowego i zapłaty VAT należnego.