Ochrona własności intelektualnej to nie tylko postępowania przed urzędem patentowym czy sądami. To także działania organów celnych podejmowane na granicy. Regulacje prawne pozwalają celnikom na dokonywanie zatrzymań nieoryginalnych towarów i walkę z wprowadzaniem na rynek podróbek. Wyniki pracy organów celnych zależą w dużej mierze od współpracy z właścicielami praw własności intelektualnej i przemysłowej. Efektywna współpraca stanowi skuteczną broń w walce z naruszycielami praw. W związku ze zbliżającymi się mistrzostwami Europy w piłce nożnej UEFA Euro 2012, których Polska i Ukraina są współgospodarzami, i  wzmożonym przepływem towarów na polsko-ukraińskiej granicy warto przyjrzeć się rozwiązaniom stosowanym w tym zakresie na Ukrainie.

Jaka podstawa działania

Zatrzymania celne przez ukraińskich celników są dokonywane zgodnie z przepisami ukraińskiego kodeksu celnego z 11 lipca 2002 r. oraz rozporządzenia nr 622 Rady Ministrów Ukrainy z  13 kwietnia 2007 r.  Akty te  regulują zasady zatrzymania na granicy produktów naruszających prawa własności intelektualnej importowanych lub eksportowanych z Ukrainy.

Ukraina nie jest objęta w tym zakresie regulacjami wspólnotowymi przewidującymi jednolite zasady dokonywania zatrzymań towarów podrobionych oraz towarów pirackich w całej Unii Europejskiej.

Jak to funkcjonuje?

Uwaga

! Właściciel praw własności intelektualnej mający uzasadnione podejrzenia dotyczące naruszeń tych praw, czy to przez import nielegalnych towarów na teren Ukrainy czy też produkcję i eksport, może zarejestrować swoje prawa w rejestrze praw własności intelektualnej (dalej rejestr). Rejestry takie są prowadzone przez urzędy celne. Wpisanie praw do rejestru zapewnia objęcie towarów zawierających zgłoszone prawa kontrolą pod względem naruszania tych praw. Na przejściach granicznych celnicy przeprowadzają kontrolę towarów z uwzględnieniem informacji dostarczonych przez posiadaczy praw, które znajdują się w rejestrze. Rejestr zawiera ponad 200 zgłoszonych praw, z których większość to prawa ochronne na znaki towarowe.

Jeśli w wyniku kontroli celnicy wykryją różnice między informacjami ujawnionymi przez uprawnionego a danymi wskazanymi przez osobę zgłaszającą towary do kontroli celnej, jest to podstawą do dokonania zatrzymania celnego towarów. Należy jednak wskazać, że towary, które przejeżdżają przez terytorium Ukrainy w tranzycie lub są importowane bądź eksportowane na Ukrainę przez osoby fizyczne do indywidualnego użytku, nie są objęte procedurą zatrzymań celnych. To samo dotyczy towarów przesyłanych pocztą.

Co może zostać objęte ochroną

Prawa własności intelektualnej i przemysłowej, które mogą zostać objęte ochroną celną to:

Uwaga!

Inaczej niż w Polsce ochrona celna nie obejmuje patentów i wzorów użytkowych. Uznano bowiem, że są to prawa, których nie da się zweryfikować podczas kontroli celnej.

Zgłoszenie do rejestru

Podstawową zasadą jest to, że  do rejestru mogą zastać wpisane wyłącznie prawa, który zostały prawidłowo zarejestrowane na Ukrainie zgodnie z prawem ukraińskim.  Przedsiębiorca zainteresowany objęciem ochroną celną swoich praw musi złożyć wniosek na formularzu zgodnie z wymogami urzędu celnego. Wniosek składa się w Centralnym Urzędzie Celnym >>patrz ramka.

Konieczne złożenie zabezpieczenia

Wraz z wnioskiem zgłaszający powinien ustanowić zastaw lub złożyć zabezpieczenie pieniężne w kwocie około 20 tys. zł. Zabezpieczenie może zostać uiszczone w hrywnach ukraińskich lub w innej walucie, w tym w polskich złotych lub w euro.

W przypadku jakichkolwiek braków w opisanej w ramce dokumentacji oraz informacjach, braku dostatecznych znamion odróżniających oryginalne towary, braku zabezpieczenia   nastąpi  odmowa wpisu do rejestru, a tym samym odmowa udzielenia ochrony celnej.

Zachowana procedura

Procedura rejestracji celnej trwa około 45 dni kalendarzowych od dnia otrzymania wniosku. W ciągu 30 dni kalendarzowych urząd celny powinien zadecydować o możliwość rejestracji. W przypadku pozytywnej decyzji zgłaszający jest zobowiązany do ustanowienia zastawu lub doręczenia zabezpieczenia pieniężnego zgodnie z wytycznymi urzędu celnego. Po ustanowieniu zastawu lub złożeniu zabezpieczenia pieniężnego urząd ma dziesięć dni na wpisanie praw do rejestru i poinformowanie o tym zgłaszającego.

Czas i koszty

Prawa są wpisywane do rejestru celnego na okres 6 lub 12 miesięcy z opcją 6- lub 12-miesięcznego przedłużenia ochrony. Przedłużenie ochro-ny jest dokonywane na wniosek uprawnionego. Do wniosku należy załączyć aktualne odpisy z rejestru poszczególnych praw, których ochrony się domaga. Przedłużenie ochrony nie wiąże się z dodatkowymi oficjalnymi opłatami.

Areszt na granicy

W wypadku zatrzymania na granicy nieoryginalnych towarów urząd celny dokona ich zatrzymania na 15 dni kalendarzowych. Na wniosek uprawnionego termin zatrzymania może zostać przedłużony na kolejnych 15 dni kalendarzowych.

Po dokonaniu zatrzymania celnicy są zobowiązani do natychmiastowego poinformowania uprawnionego oraz osoby zgłaszającej towary do oclenia o zatrzymaniu. Najpóźniej powinni tego dokonać dzień po zatrzymaniu. Informacja ta powinna wskazywać przyczynę zatrzymania oraz imię i nazwisko uprawnionego z praw własności przemysłowej i intelektualnej.

Zdaniem autorki

Oksana Horban rzecznik patentowy, kancelaria Salans (Kijów)

Trzeba wiedzieć, że w okresie zatrzymania uprawniony powinien złożyć w sądzie pozew lub wniosek o zabezpieczenie roszczeń. Dalsze zatrzymanie jest uzależnione od orzeczenia sądu. W razie niewystąpienia w terminie przez uprawnionego z powództwem zatrzymane towary zostaną zwolnione. W takim wypadku, za zgodą urzędu celnego, uprawniony oraz osoba zgłaszająca zatrzymane towary do oclenia mogą zatrzymać próbki takich towarów do dalszego badania. Wszelkie koszty związane ze składowaniem towarów będą ponoszone przez uprawnionego. Uprawniony będzie też zobowiązany do rekompensaty szkód powstałych w związku z dokonanym zatrzymaniem.

Co we wniosku

Jeden wniosek może obejmować wyłącznie jedno prawo i powinien zawierać następujące dane: