Odliczenie VAT od nabycia nieruchomości przechodzi na nabywcę firmy

Tak orzekł WSA we Wrocławiu 13 marca 2012 r. (I SA/Wr 1767/11; I SA/Wr 1789/11).

Spółka nabyła nieruchomość, którą wcześniej zbywca otrzymał jako część majątku przedsiębiorstwa wniesionego do niego aportem. We wniosku o interpretację przepisów zapytała, czy jako nabywcy będzie jej przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego. Spółka wskazała na niemożność objęcia transakcji zwolnieniem z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT. Przepis ten zwalnia dostawę budynków, budowli lub ich części, jeśli w stosunku do nich nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia podatku. W ocenie spółki ten warunek nie został spełniony. Zgodnie bowiem z art. 19 dyrektywy 2006/112/WE, w przypadku przekazania majątku jako aportu do spółki, państwa mogą uznać, że dostawa towarów nie miała miejsca, a osoba, której przekazano towary, będzie traktowana jako następca prawny przekazującego. Na to, że polski ustawodawca zdecydował się wdrożyć postanowienia dyrektywy, wskazuje zwłaszcza art. 91 ust. 9 ustawy o VAT, mówiący o kontynuacji korekty podatku naliczonego przez nabywcę przedsiębiorstwa i wprowadzający zasadę sukcesji w zakresie VAT po zbywcy przedsiębiorstwa.

Zdaniem organu podatkowego spółce nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, bowiem o sukcesji podatkowej mówi art. 93a § 2 pkt 2 ordynacji podatkowej (op). Opisana sytuacja nie mieści się w dyspozycji art. 93 op, dlatego sukcesja nie nastąpi. Zbywca, nabywając aportem przedsiębiorstwo, nie stał się następcą prawnym spółki wnoszącej aport na podstawie przepisów op, stąd nie stał się również następcą prawnym w zakresie prawa do odliczenia.

Zdaniem sądu w kwestii następstwa prawnego przepisy ustawy o VAT są lex specialis do op. Należy więc przyjąć, że nabywca przedsiębiorstwa jest następcą prawnym zbywcy. Jest to pełne następstwo, stąd w sytuacji gdy zbywcy przysługiwało prawo do odliczenia, takie samo prawo przysługuje nabywcy jako beneficjentowi aportu.

Autorka jest współpracowniczką Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Rafał Zajączkowski, doradca podatkowy, menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie)

Komentowane wyroki zasługują na uwagę z kilku powodów.

Po pierwsze, rozstrzygnięcie WSA jest zgodne z konstrukcją podatku VAT. W analizowanej sprawie mamy do czynienia z dwoma transakcjami. Pierwotny właściciel nieruchomości ponosił nakłady z nią związane, w stosunku do których miał prawo do odliczenia podatku naliczonego. Następnie nieruchomość, jako część przedsiębiorstwa, została wniesiona aportem do innego przedsiębiorcy (transakcja niepodlegająca VAT). Organy skarbowe uznały, że nowy właściciel chcąc sprzedać nieruchomość, powinien potraktować transakcję sprzedaży jako zwolnioną z VAT ze względu na brak prawa do odliczenia podatku naliczonego związanego z tą nieruchomością. Ponieważ była to nieruchomość komercyjna, wykorzystywana do wykonywania czynności opodatkowanych VAT, stanowisko organów prowadziło do ewidentnego naruszenia podstawowych zasad opodatkowania: neutralności oraz powszechności opodatkowania. Choćby z tego powodu, jak słusznie uczynił WSA, powinno być odrzucone.

Po drugie, analizując odpowiednie przepisy ustawy o VAT w powiązaniu z art. 19 dyrektywy 2006/112/WE, jedynie wykładnia polskich regulacji przyjęta przez spółkę i potwierdzona przez WSA pozwala na konkluzję, że polski ustawodawca nie naruszył regulacji prawa wspólnotowego. Niestety, sposób uregulowania sukcesji na gruncie polskiej ustawy o VAT jest daleki od ideału. Prowadzi to czasami do długotrwałych sporów z organami skarbowymi, które nie zawsze są skłonne do interpretacji przepisów o VAT z uwzględnieniem regulacji wspólnotowych. Nie sprzyja to pewności stosowania prawa ani nie ułatwia prowadzenia działalności gospodarczej. Optymistyczne jest, że WSA uwzględnił nie tylko regulacje prawa krajowego, ale ocenił je w zgodzie z regulacjami wspólnotowymi. Uzasadnione wydaje się oczekiwanie, że organy skarbowe również zaczną uwzględniać w swoich decyzjach normy prawa wspólnotowego.

Jest to tym bardziej pożądane w sytuacjach, w których, jak w przypadku art. 19 dyrektywy 2006/112/WE, prawo wspólnotowe nie zostało wdrożone do polskiego sytemu prawa w sposób idealny. Oceniając określone zdarzenie gospodarcze, organy podatkowe powinny mieć na uwadze jego kontekst.

Nie mogą ograniczać się jedynie do wykładni niektórych przepisów, a powinny pamiętać o zasadach konstrukcyjnych podatku VAT.