Ustawa z 2 lipca 2004 o swobodzie działalności gospodarczej

nazywana jest konstytucją przedsiębiorczości. Reguluje m.in. zasady rozpoczynania i zawieszania wykonywania działalności gospodarczej, jej kontroli czy też tworzenia oddziałów i przedstawicielstw firm zagranicznych.

Jednak oprócz tego zawiera pewne zasady ogólne, których funkcjonowanie ma sprawić, że klimat prowadzenia biznesu w Polsce będzie przyjazny i sprzyjający rozwojowi gospodarczemu.

Wolność i równość podmiotów

Jakie są ogólne zasady prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce?

Zgodnie z ustawą podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Funkcjonują tu dwie zasady: wolności gospodarczej oraz równości wobec prawa podmiotów wykonujących taką działalność.

Wynikają one z Konstytucji RP. Zgodnie z art. 20 ustawy zasadniczej społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i  współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. Wolność gospodarcza jest więc jednym z trzech filarów.

Wolność gospodarcza obejmuje prawo do rozpoczęcia, wykonywania działalności oraz zakończenia tego procesu. Państwo może ingerować w to prawo tylko w wyjątkowych przypadkach – w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Przykładem może być koncesjonowanie działalności gospodarczej w niektórych obszarach przedmiotowych.

Uwaga!

Zgodnie z

wyrokiem Sądu Najwyższego z 12 września 2008 (I PK 27/08)

wszelkie ograniczenia zasady wolności w prowadzeniu działalności gospodarczej (podobnie jak ograniczenia zasady wolności wyboru pracy), dopuszczalne w świetle zapisu ustawowego ze względu na ważny interes publiczny, mają charakter wyjątku i muszą być rozważane ściśle, a nie w sposób rozszerzający. Dlatego nie można ich istnienia dorozumiewać, domniemywać bądź przyjmować np. w drodze analogii.

Niewłaściwa praktyka organów administracji zmusiła ustawodawcę do pewnego uszczegółowienia powyższych zasad.

Bez dodatkowych warunków

Przede wszystkim przedsiębiorca musi pamiętać, że właściwy organ nie może żądać ani uzależniać swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności od przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa.

Wystarczy zwykła kopia

Podobnie właściwy organ, z wyłączeniem sądu powszechnego, nie może żądać ani uzależniać swoich rozstrzygnięć w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej od przedłożenia dokumentów w formie oryginału, poświadczonej kopii lub poświadczonego tłumaczenia, chyba że obowiązek taki jest przewidzianych w przepisach ustaw szczególnych z uwagi na nadrzędny interes publiczny lub wynika z bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo ratyfikowanych umów międzynarodowych.

Regulacje te są odpowiedzią na częste przypadki żądania przez urzędników przedstawiania dokumentów bez powołania się na odpowiednie przepisy.

Wsparcie dla przedsiębiorczości

Ustawodawca nałożył na organy administracji publicznej obowiązek wspierania rozwoju przedsiębiorczości, poprzez tworzenie korzystnych warunków do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności wspierania sektora MŚP.

Tyle przepis, ustawodawca nie stworzył jednak odpowiednich instrumentów do wypełnienia tego obowiązku. Wytyczył jedynie ogólny kierunek, który powinna obrać administracja publiczna. Często bywa on postrzegany przez adresata przepisu niewłaściwie.

Konkretnym obowiązkiem zostały obarczone te urzędy, które wdrażają programy pomocowe w rozumieniu przepisów o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.

Są one zobligowane do przekazywania w terminie 30 dni od dnia ustanowienia programu pomocowego, nie później niż na 14 dni przed wyznaczonym terminem, składania wniosków o udzielenie pomocy drogą elektroniczną informacji o warunkach i formach pomocy udzielanej przedsiębiorcom do Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości. Ona gromadzi je i udostępnia na stronie internetowej.

Kontrola i nadzór a interes przedsiębiorcy

Ustawa zawiera także ogólną wskazówkę co do kontroli wykonywania działalności gospodarczej. Wykonując swoje zadania, w szczególności w zakresie nadzoru i kontroli, właściwe organy mogą działać wyłącznie na podstawie i w granicach prawa, z poszanowaniem uzasadnionych interesów przedsiębiorcy.

Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie zapisu o takiej treści ze względu na to, że w toku kontroli dochodzi do bezpośredniego kontaktu przedsiębiorcy z  przedstawicielami prawa. Przytoczona zasada jest niejako wskazówką dla przedsiębiorców; po pierwsze, aby mieli pewność, że prawo chroni ich dobrze pojęty interes, po drugie, aby nie wahali się bronić swoich praw w sytuacji, gdy w ich przekonaniu zostały one naruszone. W polskich warunkach taka „odwaga” nie jest, wbrew pozorom, powszechna.

Bez zbędnej zwłoki

Właściwe organy są zobowiązane do załatwiania spraw przedsiębiorców bez zbędnej zwłoki. Nie mogą odmówić przyjęcia pism i wniosków niekompletnych ani żądać jakichkolwiek dokumentów, których konieczność przedstawienia lub złożenia nie wynika wprost z przepisu prawa.

Zgodnie z ustawą właściwy organ przyjmując wniosek, niezwłocznie potwierdza jego przyjęcie. Potwierdzenie zawiera:

• wskazanie daty wpływu i terminu rozpatrzenia wniosku;

• pouczenie o przysługujących przedsiębiorcy środkach odwoławczych;

• informację o uprawnieniach związanych z nierozpatrzeniem przez organ sprawy w terminie.

W razie stwierdzenia konieczności uzupełnienia wniosku termin rozpatrzenia wniosku biegnie od dnia wpływu uzupełnionego wniosku.

Terminy i tryb uzupełniania pism i wniosków oraz terminy załatwiania spraw wynikających z tych pism i wniosków określa kodeks postępowania administracyjnego (niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawionych przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub oparte na faktach i dowodach powszechnie znanych albo znanych z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ).

W ciągu miesiąca

Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, z kolei w postępowaniu odwoławczym – w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. Termin rozpatrzenia wniosku może zostać przedłużony dodatkowo tylko raz, a właściwy organ ma obowiązek poinformować o tym fakcie przed upływem terminu rozpatrzenia wniosku określonego w potwierdzeniu przyjęcia wniosku.

Uwaga!

Jeżeli organ nie rozpatrzy wniosku w terminie, jest to równoznaczne z tym, że wydał rozstrzygnięcie zgodnie z wnioskiem przedsiębiorcy, chyba że przepisy ustaw odrębnych ze względu na nadrzędny interes publiczny stanowią inaczej.

Przykład

Przedsiębiorca X udał się do właściwego oddziału ZUS w celu złożenia wniosku o wydanie zaświadczenia potwierdzającego, że nie ma zaległości w odprowadzaniu składek na ubezpieczenia społeczne.

Na miejscu okazało się, że zapomniał jednego z potrzebnych do wypełnienia tej procedury dokumentów. Urzędnik odmówił przyjęcia wniosku. W tej sytuacji przedsiębiorca powinien powołać się na przepis art. 11 ust. 1 pkt 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Jeżeli to nie pomoże, zażądać rozmowy z przełożonym urzędnika, a w ostateczności skierować pisemną skargę do organu nadrzędnego w stosunku do urzędu, w którym chciał załatwić swoją sprawę.

Konieczność współpracy

Ustawodawca nałożył na organy administracji publicznej obowiązek współpracy, w toku wykonywania swoich zadań, z organizacjami pracodawców, organizacjami pracowników, organizacjami przedsiębiorców oraz samorządami zawodowymi i gospodarczymi.

Chodzi tu o izby gospodarcze, Krajową Izbę Gospodarczą, cechy rzemieślnicze, Związek Rzemiosła Polskiego, samorządy zawodowe, organizacje pracodawców, ich federacje i konfederacje (m.in. Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej).

Ustawa nie przewiduje trybu współpracy. Jednak przepisy decydujące o kształcie dialogu społecznego w Polsce zawierają procedury, do wypełniania których są zobowiązane organy administracji publicznej, a które polegają w praktyce na współpracy z organizacjami biznesowymi.

Komentuje Piotr Rogowiecki, ekspert Pracodawcy RP

Można odnieść wrażenie, że przynajmniej część z przedstawionych obok zasad mówi o rzeczach tak oczywistych, że nie powinny być one zapisane w prawie. Jednak, aby gospodarka mogła się dynamicznie rozwijać, potrzebne są odpowiednie ramy prawne i pomoc urzędników, a przynajmniej niestawianie przez nich bezpodstawnych przeszkód.

Oczywiste jest przecież, że państwo powinno wspierać rozwój przedsiębiorczości, kontrola wykonywania działalności gospodarczej musi się odbywać zgodnie z przepisami prawa, a urzędnicy nie mogą stawiać przed przedsiębiorcami wymogów formalnych innych niż przewidziane prawem.

Jak jednak pokazywała praktyka, w Polsce urzędnicy nierzadko przekraczali swoje uprawnienia. Stąd też potrzeba wprowadzenia takich ogólnych, choć ważnych, uregulowań, na poziomie ustawy. Teraz trzeba mieć tylko nadzieję, że będą one przestrzegane.

Zobacz:

» Dobra Firma » Firma » Zakładanie firmy

» Dobra Firma » Firma » Likwidacja i zawieszenie działalności