Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych były w niedalekiej przeszłości popularnym w Polsce sposobem ubezpieczania mienia i osób. Po wojnie dopiero na początku lat 90. ponownie wprowadzono do ustawy przepisy umożliwiające zakładanie towarzystw ubezpieczeń wzajemnych (TUW). Miały się stać konkurencją dla dużych instytucji finansowych i jednocześnie pobudzać lokalną przedsiębiorczość. Mimo wprowadzenia tego typu instrumentu nie zyskał on popularności.
Szacuje się, że obecnie udział TUW w rynku stanowi jedynie ok. 0,3 proc. (w kraju działa tylko kilka TUW). Wydaje się jednak, że towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych może być atrakcyjną alternatywą dla drożejących ubezpieczeń oferowanych przez duże firmy. Warto przypomnieć, że TUW są bardzo popularne nie tylko w Japonii i Stanach Zjednoczonych, ale także w Europie.
W Niemczech, Francji ich udział w zbieranych składkach stanowi nawet 40 proc. Jednocześnie, jak wynika z informacji umieszczonych na stronie internetowej rzecznika ubezpieczonych, sześć spośród dziesięciu największych firm ubezpieczeniowych na świecie działa właśnie w formie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. Tak więc z pewnością TUW jest ciekawą alternatywą dla firm ubezpieczeniowych.
Jak założyć
Wykonywanie działalności ubezpieczeniowej wymaga zezwolenia uzyskanego od organu nadzoru. Jedną z dopuszczonych form prowadzenia działalności ubezpieczeniowej jest towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych, którego celem jest ubezpieczenie swoich członków na zasadzie wzajemności. Istnieją dwa rodzaje TUW.
Przede wszystkim można utworzyć towarzystwo otwarte na innych członków i przyjmowanie składek od innych osób niż członków. Można też utworzyć tzw. małe towarzystwo, którego oferta jest skierowana do zamkniętego kręgu osób, to znaczy ubezpiecza jedynie członków i w którym przypis roczny składki nie przekracza 5 mln euro.
W pierwszej kolejności należy przygotować statut, który musi być sporządzony w formie aktu notarialnego.
Co musi trafić do najważniejszego dokumentu
Statut określa:
- nazwę i siedzibę towarzystwa,
- zasięg terytorialny jego funkcjonowania,
- liczbę członków zarządu i rady nadzorczej,
- zakres rzeczowy działalności z określeniem działu, grup i rodzajów ubezpieczeń,
- zakres działalności reasekuracyjnej,
- wysokość kapitału zakładowego,
- zasady wykorzystania nadwyżki bilansowej oraz sposób pokrycia strat,
- zasady umarzania udziałów,
- zasady uzyskania i utraty członkostwa oraz jego rodzaje,
- zasady rozwiązania towarzystwa,
- organ uprawniony do zatwierdzania ogólnych warunków ubezpieczenia.
Sześć kroków
Zanim zaczniemy ubezpieczać, trzeba wykonać następujące czynności:
1. Zebrać chętnych do założenia towarzystwa
2. Przygotować statut
3. Przekazać statut do zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego
4. Wpisać TUW do Krajowego Rejestru Sądowego
5. W ciągu 30 dni wpłacić kapitał zakładowy
6. Wybrać władze
Opinia i rejestracja
Po przygotowaniu statutu musi go zaopiniować i zatwierdzić organ nadzoru, czyli Komisja Nadzoru Finansowego. Następnie można go zarejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Trzeba pamiętać, że statut jest swojego rodzaju konstytucją towarzystwa. Z tego powodu część zmian w statucie wymaga przed zarejestrowaniem każdorazowo przedstawienia do zaopiniowania organowi nadzoru.
Takimi zmianami jest obniżenie kapitału zakładowego, zmiana zasięgu terytorialnego lub rzeczowego zakresu działalności, tworzenie w ciężar kosztów funduszy, rezerw techniczno-ubezpieczeniowych i innych rezerw, ale także zmiana zasad reprezentacji towarzystwa, zmiana w gospodarowaniu majątkiem i aktywami towarzystwa, w tym w zakresie określenia kompetencji organów towarzystwa oraz spłat z tytułu zobowiązań wobec członków towarzystwa oraz zmian w funduszu organizacyjnym.
Zawarcie umowy
Co do zasady uzyskanie członkostwa w towarzystwie ubezpieczeń wzajemnych musi wiązać się z zawarciem umowy ubezpieczeniowej, a wystąpienie oznacza jej wygaśnięcie.
Towarzystwo, które nie jest określane jako małe, jak już wspominałem, może ubezpieczać osoby trzecie, jednak składka od nich przypisana nie może wynosić więcej niż 10 proc. składki przypisanej brutto.
Uwaga!
Jednocześnie osoby, które nie są członkami towarzystwa, nie mogą być zobowiązane do pokrywania strat towarzystwa.
Ile potrzeba pieniędzy
Kapitał zakładowy wnoszą udziałowcy. Nie może być niższy niż najwyższa wysokość minimalnego kapitału gwarancyjnego wymaganego dla grup ubezpieczeń, w zakresie których towarzystwo posiada zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej.
Jego wysokość oblicza się na podstawie wskaźnika sprecyzowanego w rozporządzeniu ministra finansów w sprawie sposobu wyliczenia wysokości marginesu wypłacalności oraz minimalnej wysokości kapitału gwarancyjnego dla działów i grup ubezpieczeń.
Bazowa wysokość kapitału zakładowego dla TUW to 2,25 mln euro, jeśli prowadzi działalność określoną w dziale I załącznika do ustawy o działalności ubezpieczeniowej, czyli w zakresie ubezpieczeń na życie, ubezpieczeń posagowych, zaopatrzenia dzieci, ubezpieczeń rentowych, wypadkowych i chorobowych oraz ubezpieczeń cywilnych, spłaty kredytu lub gwarancji ubezpieczeniowej.
Jeśli towarzystwo prowadzi działalność określoną w dziale II załącznika, obejmującym wszystkie pozostałe ubezpieczenia, wtedy bazowa kwota kapitału zakładowego wynosi 1,5 mln euro. Zakład ubezpieczeń jest obowiązany posiadać środki własne w wysokości nie niższej niż margines wypłacalności i nie niższej niż kapitał gwarancyjny.
Kapitał gwarancyjny jest równy większej z wartości, czyli albo jednej trzeciej marginesu wypłacalności albo minimalnej wysokości kapitału gwarancyjnego. Wartość kapitału gwarancyjnego, obowiązkowych rezerw wylicza aktuariusz wpisany do rejestru aktuariuszy.
Kapitał zakładowy jest pokrywany w całości wkładem pieniężnym w terminie 30 dni od dnia zarejestrowania towarzystwa. Zgodnie ze statutem jeśli w danym roku rozliczeniowym nastąpi nadwyżka, może być z niej spłacony kapitał zakładowy wpłacony przez członków albo może być przeznaczony na zwiększenie kapitałów własnych i funduszy członkowskich tworzonych w towarzystwie.
Pora powołać władze
Po zarejestrowaniu statutu i wpłaceniu kapitału zakładowego należy wybrać władze towarzystwa. Zgodnie z ustawą organami towarzystwa jest zarząd towarzystwa, rada nadzorcza oraz walne zgromadzenie członków.
Do zarządu mogą być powołane osoby spośród członków towarzystwa lub spoza ich grona. Członków zarządu powołuje i odwołuje walne zgromadzenie. Mandat członka
zarządu wygasa najpóźniej z dniem odbycia walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. Zasady reprezentacji towarzystwa określa statut.
Jeśli jednak w tym zakresie jest niedookreślony do składania oświadczeń woli i podpisywania pism w imieniu towarzystwa, jest wymagane współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem.
Członek zarządu nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec towarzystwa.
Rada nadzorcza składa się z co najmniej pięciu członków powoływanych i odwoływanych przez walne zgromadzenie.
Uwaga!
Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością towarzystwa we wszystkich dziedzinach jego działalności, przede wszystkim bada sprawozdanie finansowe, ma kompetencje do zawieszenia w czynnościach części lub wszystkich członków zarządu.
Bez walnego się nie obejdzie
Najważniejszym organem władzy w towarzystwie ubezpieczeń wzajemnych jest walne zgromadzenie, które jest zwoływane w terminie sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego.
Zgromadzenie podejmuje decyzje o zatwierdzeniu sprawozdania zarządu z działalności towarzystwa, bilansu oraz rachunku zysków i strat za rok ubiegły, o podziale nadwyżki bilansowej albo o pokryciu straty bilansowej oraz o udzieleniu członkom organów towarzystwa absolutorium z wykonania przez nich obowiązków.
Ogłoszenie o walnym zgromadzeniu przekazuje się członkom co najmniej 21 dni wcześniej. Jeżeli statut nie stanowi inaczej, jest ono ważne bez względu na liczbę reprezentowanych w nim udziałów. Członkowie towarzystwa uprawnieni do udziału w walnym zgromadzeniu, reprezentujący przynajmniej jedną dziesiątą udziałów lub głosów na walnym zgromadzeniu, mogą żądać zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia i
umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia. Co ważne żądanie takie należy złożyć na piśmie do zarządu najpóźniej na 30 dni przed proponowanym terminem walnego zgromadzenia.
Jakie zyski
Ustawa o działalności ubezpieczeniowej zakłada możliwość komercjalizacji TUW. Jak wiadomo, udziały w towarzystwie, jeśli nie są spłacane z jego zysków, są trudne do odsprzedania. Inwestorzy czerpią więc zyski z ewentualnych dodatnich wyników finansowych oraz z możliwości posiadania atrakcyjniejszego finansowo ubezpieczenia.
Jeśli członkowie zdecydują się na wyjście z inwestycji i jej spieniężenie, istnieje możliwość przekształcenia TUW w spółkę akcyjną funkcjonującą zgodnie z kodeksem spółek handlowych. Następnie można ją upublicznić, wprowadzając na giełdę. Wtedy udziały akcjonariuszy staną się w pełni płynne, a inwestorzy będą mogli zrealizować zyski.
Komentuje Grzegorz Byszewski, ekspert Pracodawcy RP
Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych tworzy się zdecydowanie łatwiej niż inne instytucje ubezpieczeniowe, a jedynym dokumentem składanym i zatwierdzanym przez Komisję Nadzoru Finansowego jest statut takiego TUW oraz jego ewentualne zmiany. Nie trzeba składać wniosku do organu nadzoru, uwzględniającego nie tylko dane o założycielach, kapitale zakładowym, ale i o planach rozwoju.
Sla TUW gwarancją bilansowania się i jej pierwszymi klientami są członkowie założyciele. Takie towarzystwa mogą być ciekawym pomysłem na rozpoczęcie działalności na rynku ubezpieczeniowym. Także potrzebny do stworzenia TUW relatywnie niski kapitał zakładowy, który może wspólnie uzbierać nawet kilkanaście czy kilkadziesiąt osób, nie powinien stanowić bariery finansowej.
TUW może być także sposobem na zmniejszenie kosztów obowiązkowych ubezpieczeń, jakie muszą kupować niektóre instytucje, np. szpitale, lekarze itd. W związku z tym że potencjał TUW na polskim rynku jest jeszcze ogromny, jego założenie wydaje się bardzo interesującym pomysłem na działalność gospodarczą.
Zobacz serwis:
» Dobra Firma » Firma » Zakładanie firmy
