Pod koniec ubiegłego roku weszło w życie nowe rozporządzenie Rady Ministrów określające przedsięwzięcia, dla których wymagane jest przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko oraz wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (dalej decyzja środowiskowa).

Decyzja taka musi być uzyskana przed wystąpieniem z wnioskiem o pozwolenie na budowę w przypadku wielu inwestycji oddziałujących na środowisko, w szczególności  obiektów przemysłowych, infrastrukturalnych, większych obiektów mieszkaniowych, usługowych i handlowych.

Jest to decyzja niezależna od innych pozwoleń środowiskowych, jakie są niezbędne w trakcie funkcjonowania gotowego już przedsięwzięcia, np. pozwolenia zintegrowanego, pozwoleń emisyjnych, pozwoleń z zakresu gospodarki odpadami, pozwolenia wodnoprawnego itp.

Tryb i zasady jej wydawania określa ustawa z  3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska i o ocenach oddziaływania na środowisko (dalej ustawa) oraz  wspomniane rozporządzenie Rady Ministrów z 9 listopada 2010 w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (dalej rozporządzenie).

Wydanie decyzji środowiskowej poprzedzone jest zwykle postępowaniem dotyczącym oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko (dalej OOŚ). Prowadzone jest ono w szczególności na podstawie przedłożonego przez wnioskodawcę raportu o oddziaływaniu na środowisko (dalej raport OOŚ).

Decyzje środowiskowe wydawane są co do zasady przez prezydentów miast, burmistrzów i wójtów. Ściśle określone inwestycje (np. drogi, napowietrzne linie elektroenergetyczne, lotniska) wymagają natomiast decyzji wydanej przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska.

Wykaz w rozporządzeniu

Przepisy określają rodzaje inwestycji, przy których wydanie decyzji środowiskowej i przeprowadzenie postępowania OOŚ jest obligatoryjne, oraz takich, przy których jest to fakultatywne i zależy od oceny organu prowadzącego postępowanie, który posiłkuje się w tym zakresie opiniami właściwych organów ochrony środowiska.

Pierwsza grupa obejmuje przedsięwzięcia określane w ustawie jako przedsięwzięcia, które mogą zawsze znacząco oddziaływać na środowisko.

Druga grupa  to przedsięwzięcia, które mogą potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. Aby ustalić, które konkretnie inwestycje wymagają uzyskania decyzji środowiskowej i w jakim trybie jest ona wydawana, należy sięgnąć do  rozporządzenia.

Zawiera ono rozbudowany katalog z ponad 150 pozycjami, który w znacznej części pokrywa się z zakresem określonym w poprzednio obowiązującym rozporządzeniu z 2004 r. Jest w nim także sporo nowych regulacji.

W rozporządzeniu przewidziano ponadto m.in. normę generalną stanowiącą swoiste sito wychwytujące przypadki, które z uwagi na nieprzekroczenie określonych progów byłyby zwolnione z weryfikacji środowiskowej.

Do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko należy zatem także zaliczać inwestycje nieosiągające wskazanych w rozporządzeniu progów, jeżeli po zsumowaniu parametrów charakteryzujących przedsięwzięcie z parametrami realizowanego lub zrealizowanego przedsięwzięcia tego samego rodzaju znajdującego się na terenie jednego zakładu lub obiektu osiągną ww. progi.

W rozporządzeniu znalazł się również przepis przejściowy, mówiący, że dla postępowań w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz decyzji, o których mowa w art. 72 ust. 1 (np. pozwolenie na budowę) wszczętych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, tj. przed  15 listopada 2010, stosuje się przepisy dotychczasowe.

Ocena obligatoryjna

W przypadku inwestycji z obligatoryjną oceną  organ przed wydaniem decyzji środowiskowej przeprowadza pełne postępowanie OOŚ.

W ramach OOŚ inwestor zobligowany jest do przedłożenia raportu OOŚ oraz innych dokumentów, m. in. kopii mapy z zaznaczeniem obszaru oddziaływania inwestycji, wypisu i wyrysu z ewidencji gruntów, wypisu i wyrysu z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (dalej mpzp).

Przed wydaniem decyzji środowiskowej organ zobowiązany jest uzgodnić warunki realizacji przedsięwzięcia z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, którego stanowisko jest wiążące, oraz zasięgnąć opinii powiatowego lub wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Tak uzgodnienie, jak i opinia mogą być dla inwestora negatywne.

Negatywna będzie wówczas także decyzja środowiskowa, w której organ odmówi zgody na realizację przedsięwzięcia. W przypadku pozytywnego ustosunkowania się organów współdziałających do przedsięwzięcia organ wydaje decyzję środowiskową po stwierdzeniu zgodności lokalizacji przedsięwzięcia z ustaleniami mpzp.

Trzecim możliwym rozstrzygnięciem jest prawo wskazania w decyzji innego wariantu dopuszczonego do realizacji niż wynikający z wniosku inwestora. Gdy jednak inwestor nie wyrazi na  to zgody, wówczas organ  odmawia zgody na realizację przedsięwzięcia.

Gdy wystarczy fakultatywna

W przypadku przedsięwzięcia z fakultatywną oceną o tym, czy przeprowadzona będzie OOŚ i czy inwestor zobowiązany  zostanie do opracowania raportu OOŚ, decyduje organ prowadzący postępowanie po zasięgnięciu opinii regionalnego dyrektora ochrony środowiska oraz powiatowego lub wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

Wszystko to po analizie uwarunkowań inwestycji wynikających w szczególności z przedkładanej przez wnioskodawcę karty informacyjnej przedsięwzięcia.

W postanowieniu stwierdzającym konieczność przeprowadzenia OOŚ organ równocześnie określa wymagany zakres raportu. Gdy przeprowadzona została procedura OOŚ, sama decyzja środowiskowa wydawana jest w takim samym trybie jak w przypadku przedsięwzięć wymagających obligatoryjnie OOŚ, a więc po uzgodnieniu i zaopiniowaniu jej treści przez organy współdziałające.

W razie braku OOŚ organ wydaje decyzję środowiskową w wersji, którą można określić jako uproszczona. W przypadku gdy inwestycja miałaby być realizowana na obszarze objętym ochroną w ramach programu Natura 2000 lub w jego pobliżu, organ dopuści jej realizację, pod warunkiem że przemawiać będą za nią konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym i brak będzie w stosunku do niej rozwiązań alternatywnych.

Dołącza się do wniosku

Decyzję środowiskową dołącza się do wniosku o wydanie pozwolenia na budowę oraz innych decyzji, na podstawie których prowadzone są roboty budowlane. Złożenie wniosku o wydanie którejś z  tych decyzji musi nastąpić w ciągu czterech lat licząc od dnia, kiedy decyzja środowiskowa stała się ostateczna.

W pewnych przypadkach okres ten może być przedłużony do lat sześciu. Jest to możliwe, gdy przed upływem czterech lat organ potwierdzi, że realizacja planowanego przedsięwzięcia przebiega etapowo i nie zmieniły się warunki określone w tej decyzji.

Ponowna procedura

W decyzji środowiskowej organ może zawrzeć klauzulę o konieczności ponownego przeprowadzenia OOŚ na etapie wydawania decyzji o pozwoleniu na budowę. Ponowne OOŚ jest nowością wprowadzoną do polskiego systemu od 15 listopada 2008.

W poprzednim stanie prawnym brak było ponownego postępowania OOŚ na etapie wydania pozwolenia na budowę, a więc rzeczywistej weryfikacji założeń przedsięwzięcia (projektu budowlanego) z uwarunkowaniami środowiskowymi.

Ta niezgodność została Polsce notyfikowana przez Komisję Europejską, która zwracała uwagę na konieczność dostosowania polskiego ustawodawstwa do regulacji wspólnotowych, z zagrożeniem utraty środków unijnych przyznanych na przedsięwzięcia wymagające przeprowadzenia OOŚ (np. autostrady, inwestycje w energetyce).

Zarzutem Komisji Europejskiej było naruszenie przez Polskę przepisów art. 1 ust. 2, art. 2 ust. 1, art. 4 ust. 2 i art. 5 ust. 3 dyrektywy 85/337/EWG oraz art. 10 i art. 249 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, przez nieprawidłową transpozycję pojęcia „zezwolenie na inwestycję” oraz „zainteresowana społeczność”.

Zdaniem Komisji Europejskiej „zezwolenie na inwestycję” w polskim systemie prawnym składa się z dwóch decyzji: decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia oraz decyzji końcowej zezwalającej ostatecznie na podjęcie działalności w stosunku do danego przedsięwzięcia, którą w praktyce jest najczęściej pozwolenie na budowę.

W związku z tym wszystkie wymagania określone w  powołanej dyrektywie muszą być, zdaniem Komisji, spełnione na etapie wydawania obu tych decyzji. Obecnie należy się zatem liczyć z koniecznością przeprowadzenia ponownej procedury OOŚ przed regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, do którego o taką ocenę występuje organ wydający decyzję o pozwoleniu na budowę.

Komentuje Małgorzata Zamorska, radca prawny, partner w warszawskiej kancelarii bnt Neupert, Zamorska & Partnerzy:

Przygotowując inwestycję, która może negatywnie oddziaływać na środowisko, trzeba założyć spory margines czasowy na skompletowanie wszystkich niezbędnych pozwoleń. Zwykle najdłużej trwa proces związany z uzyskaniem ostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W ekstremalnych sytuacjach mogą to być nawet dwa-trzy lata.

Uzasadnione jest to nie tylko złożonym i rozbudowanym postępowaniem, ale również szerokim udziałem społecznym. W postępowaniu mogą bowiem uczestniczyć nie tylko strony (np. sąsiedzi planowanej inwestycji), ale także organizacje ekologiczne oraz ogół społeczeństwa.

O ile społeczeństwo, a więc np. mieszkańcy okolicy, w której planowana jest inwestycja, ma prawo zgłaszać jedynie uwagi i wnioski do przedsięwzięcia, o tyle strony i organizacje ekologiczne mają znacznie szersze uprawnienia.

Organizacje ekologiczne mogą w szczególności wnosić wszelkie środki zaskarżenia, w tym odwołania od wydanych decyzji środowiskowych i skargi do sądu administracyjnego, i to nawet  gdy nie brały udziału w samym postępowaniu administracyjnym.

Takie same prawa mają strony, pod warunkiem  że brały udział w postępowaniu. Jeżeli organ pominął daną stronę w postępowaniu, ma ona prawo wnosić o wznowienie postępowania (nadzwyczajny środek wzruszania decyzji ostatecznych).

Z tego wynika, że przedsięwzięcia budzące zwykle opór społeczny, np. budowa zakładów utylizacji odpadów, niektórych obiektów przemysłowych, farm wiatrowych, muszą zostać dobrze przygotowane, nie tylko od strony technicznej i środowiskowej, ale także informacyjnej.

Czytaj też:

 

Zobacz:

» Dobra Firma » Firma » Nieruchomości

» Dobra Firma » Firma » Ochrona środowiska

» Prawo dla Ciebie » Nieruchomości » Prawo budowlane » Pozwolenie na budowę i użytkowanie