Gdy nowy pracodawca nabywa zakład, nie staje się automatycznie stroną dotychczasowych umów cywilnoprawnych.
Z mocy prawa nie zastępuje więc dotychczasowego zleceniodawcy lub zamawiającego dla wykonujących pracę na umowie-zleceniu lub o dzieło.
Sytuacja tych osób jest więc mniej komfortowa niż pracowników. Nie mają one bowiem żadnej gwarancji dalszego zatrudnienia. Nowy szef może wstąpić do istniejących dotąd stosunków cywilnoprawnych w myśl umów przelewu oraz przejęcia długu zawartych z dotychczasowym pracodawcą i osobami wykonującymi pracę na umowie cywilnoprawnej. W praktyce zdarza się to jednak wyjątkowo.
Na ogół bowiem strony zawierają nowe kontrakty, co pozwala im swobodnie ustalić inne zasady współpracy.
Warto też podkreślić, że nowy pracodawca nie ma możliwości rozwiązania umów cywilnych z zatrudnionymi na ich podstawie, ponieważ nie jest ich stroną. Kontrakty te powinni więc rozwiązać ich uczestnicy (poprzedni pracodawca i osoba wykonująca pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej).
Przykład 1
Pani Jolanta zawarła ze spółdzielnią umowę o dzieło na wykonanie zmian w stosowanym oprogramowaniu.
W czasie jej wykonywania spółdzielnię przejęła spółka Y, która zawarła z panią Jolantą nową umowę o dzieło. Zmodyfikowano w niej przedmiot umowy i wynagrodzenie pani Jolanty.
Natomiast jej umowa ze spółdzielnią X została rozwiązana za obustronnym porozumieniem.
U zaangażowanych na umowie cywilnoprawnej nowy szef nie odpowiada za zobowiązania poprzednika. Ponadto wszelkie spory między stronami rozstrzygają sądy cywilne, a nie sądy pracy stosujące uproszczoną i korzystniejszą dla pracowników procedurę.
Przykład 2
Na podstawie umowy o zarządzanie pan Andrzej zajmował się kierowaniem produkcją w przedsiębiorstwie X. W czasie jej trwania przedsiębiorstwo X zostało przejęte przez spółkę Y.
Ta nie zawarła z panem Andrzejem żadnej umowy i poinformowała go, że nie będzie korzystać z jego usług. Wówczas ten wystąpił z powództwem do sądu, żądając od spółki Y zapłaty odszkodowania, ponieważ bezzasadnie rozwiązano z nim umowę, która miała trwać jeszcze dwa lata.
Powoływał się na zapis w umowie o zarządzanie. Sąd jednak oddalił jego powództwo, ponieważ nie był on zatrudniony na umowie o pracę a spółka Y nie stała się stroną kontraktu o zarządzanie łączącego go z przedsiębiorstwem X i nie jest związana jego postanowieniami.
W praktyce zdarzają się wątpliwości dotyczące rodzaju umowy łączącej dotychczasowego pracodawcę z osobą wykonującą pracę. Niejednokrotnie zatrudnieni pozornie na podstawie umowy cywilnej faktycznie świadczą pracę w zakresie stosunku pracy.
W takiej sytuacji pracownik lub inspektor Państwowej Inspekcji Pracy mogą żądać przed sądem ustalenia, że ta osoba była zatrudniona w zakresie stosunku pracy, a nie na umowie cywilnoprawnej.
Roszczenie to opiera się na art. 189 kodeksu postępowania cywilnego, w myśl którego powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.
Nazwa i forma bez znaczenia
Pracownik ma interes prawny w żądaniu ustalenia istnienia stosunku pracy. Tak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 29 marca 2001 (I PKN 333/00). Uznał, że interes prawny pracownika w ustaleniu istnienia stosunku pracy (art. 189 k.p.c.) z reguły nie wyczerpuje się w możliwości dochodzenia świadczeń należnych z tego stosunku prawnego.
Dla ustalenia, czy strony łączył stosunek pracy czy cywilnoprawny, nie ma znaczenia, jaką nazwę strony nadały zawartej umowie ani czy sporządziły ją w formie pisemnej.
Tak wyrokował SN 21 listopada 2000 (I PKN 90/00).
Stwierdził, że skoro można dowodzić istnienia stosunku pracy mimo zawarcia umowy nienazwanej umową o pracę, lecz np. zleceniem lub o dzieło, to tym bardziej można żądać ustalenia stosunku pracy, gdy w ogóle nie zawarto umowy pisemnej ani jej na piśmie nie potwierdzono.
W razie ustalenia, że strony faktycznie łączyła umowa o pracę, uznać należy, że nowy pracodawca staje się z mocy prawa stroną tej umowy na zasadach określonych w art. 23
1
.
Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach
Pracodawca przejmuje pracowników
Nowy pracodawca nie zawsze przejmuje obowiązki płatnika
Jakie obowiązki przy transferze firmy
Zobacz więcej:
Kadry i płace » Przejęcia pracowników
