Na zdolność upadłościową jednoosobowego przedsiębiorcy nie ma wpływu to, że pozostaje w związku małżeńskim. Z chwilą ogłoszenia upadłości jego majątek staje się tzw. masą upadłości, z której spłacani są wierzyciele.
Co istotne dotyczy to całego majątku dłużnika, bez względu na to w jaki sposób dane ruchomości czy nieruchomości są wykorzystywane i czy mają w ogóle związek z działalnością gospodarczą. Bez znaczenia będzie zatem np. to, że przedsiębiorca nie prowadzi działalności gospodarczej w swoim domu, i tak wejdzie on do masy upadłości.
[srodtytul]Wspólne nie zawsze dobre[/srodtytul]
Zasada ta nie dotyczy jednak wszystkich rzeczy. Do masy upadłości nie wchodzą przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, choćby były objęte majątkową wspólnością małżeńską, z wyjątkiem przedmiotów majątkowych nabytych do majątku wspólnego w ciągu dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Ogłoszenie upadłości ma zatem dotkliwe skutki: przedsiębiorca traci firmę a dodatkowo może okazać się, że zarówno on, jak i jego małżonek zostaną pozbawieni majątku.
Z art. 124 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=1E814717D13D274D1A68FD0AAA9D9BFC?id=328912]prawa upadłościowego i naprawczego[/link] wynika bowiem, że jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, ich majątek wspólny wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny.
Potwierdza to postanowienie [b]Sądu Najwyższego z 7 listopada 2008 r. (II CSK 317/08)[/b].
Czytamy w nim, że „użycie w art. 124 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego pojęcia «majątku wspólnego» oznacza, że do masy upadłości wchodzą wszystkie składniki majątku wspólnego, objętego wspólnością łączną w chwili ogłoszenia upadłości i w takiej właśnie postaci.
Ze względu na wejście tych składników do masy upadłości z chwilą ogłoszenia upadłości nie następuje przekształcenie majątku wspólnego we wspólność o charakterze ułamkowym mimo ustania wspólności ustawowej”.
Wspólność majątkowa to podstawowy ustrój majątkowy między małżonkami. Powstaje on z mocy prawa przez sam fakt zawarcia małżeństwa. Jeśli małżonkowie nie podpiszą umowy o rozdzielności majątkowej albo o ograniczeniu wspólności ustawowej, nabyte przez nich w trakcie małżeństwa przedmioty i środki pieniężne stanowią wspólny majątek dorobkowy.
Stąd domniemanie, jakie wynika z art. 124 ust. 4 prawa upadłościowego i naprawczego. Zgodnie z nim domniemywa się, że majątek wspólny powstały w okresie prowadzenia przedsiębiorstwa przez upadłego został nabyty ze środków pochodzących z dochodów tego przedsiębiorstwa.
A to wywołuje określone skutki w praktyce. W razie ogłoszenia upadłości jednoosobowego przedsiębiorcy pozostającego w związku małżeńskim do masy upadłości wejdzie nie tylko jego majątek osobisty, ale także cały majątek wspólny.
Uwaga! W skład masy upadłości wchodzi nie tylko majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości, ale także majątek nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego.
[srodtytul]Małżonek tak jak wierzyciel[/srodtytul]
W tej sytuacji małżonek upadłego przedsiębiorcy nie ma zbyt wielu możliwości. Przede wszystkim nie może żądać wyłączenia z masy upadłości tych składników majątkowych, które przypadłyby mu, gdyby dokonywano podziału majątku wspólnego w związku z ustaniem ustawowej wspólności majątkowej.
Na skutek bowiem ogłoszenia upadłości wspólność ta ustaje. Art. 124 prawa upadłościowego i naprawczego zabrania podziału majątku wspólnego.
Jedyne co mu pozostaje, to dochodzenie w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym. Musi zatem zgłosić tę wierzytelność sędziemu komisarzowi. Skutek jest taki, że będzie zaspokajany z masy upadłości tak, jak pozostali wierzyciele.
Natomiast gdyby zdarzyło się, że zajęty zostaje jego majątek odrębny, powinien napisać wniosek o jego wyłączenie z masy upadłości, wskazując na okoliczności, które to uzasadniają.
[ramka][b]Zobacz [link=http://rzeczpospolita.pl/pliki/prawo/pdf/wniosek%20malzonka%20upadlego.pdf]Wniosek małżonka upadłego o wyłączenie rzeczy z majątku upadłości[/link][/b][/ramka]
W pewnych sytuacjach małżonkowie mogą jednak uchronić majątek. Wymaga to jednak z ich strony pewnej przezorności i podpisania na czas małżeńskiej umowy majątkowej. Po ogłoszeniu upadłości nie można już ustanowić rozdzielności majątkowej z datą wcześniejszą niż data ogłoszenia upadłości.
[srodtytul]O skutkach trzeba myśleć wcześniej[/srodtytul]
Co więcej, ustanowienie rozdzielności majątkowej w umowie majątkowej jest skuteczne w stosunku do masy upadłości tylko wtedy, gdy umowa zawarta została co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Tak samo, gdy w umowie majątkowej ograniczono wspólność majątkową. Zawarcie takiej umowy w okresie krótszym powoduje, że do masy upadłości wchodzą te składniki majątkowe, które weszłyby do majątku wspólnego, gdyby nie zawierano umowy ograniczającej (znoszącej) ustrój wspólności majątkowej. Syndyk masy upadłości może więc w takim wypadku domagać się od małżonka upadłego przedsiębiorcy wydania tych składników.
Przepisy przewidują też inne skutki. Otóż zgodnie z art. 125 prawa upadłościowego i naprawczego ustanowienie rozdzielności majątkowej na podstawie orzeczenia sądu w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest bezskuteczne w stosunku do masy upadłości. W takim wypadku majątek uda się uchronić tylko wtedy, gdy pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej został złożony co najmniej na dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
Zasadę tę stosuje się odpowiednio, gdy rozdzielność majątkowa powstała z mocy prawa w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w wyniku rozwodu, separacji albo ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków, chyba że pozew lub wniosek w sprawie został złożony co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
[i][b]O odpowiedzialności za długi małżonka czytaj w serwisie:[/b]
[link=http://www.rp.pl/temat/56733.html]Odpowiedzialność za długi[/link],
O upadłości czytaj więcej w serwisie:
[link=http://www.rp.pl/temat/62667.html]Upadłość i postępowanie naprawcze[/link][/i]