Zasady tworzenia komitetów wyborczych określają przepisy rozdziału 10a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=1A531062DF1FF1738FA7F03265BC6EB0?id=170645]ustawy z 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (tekst jedn. DzU z 2003 r. nr 159, poz. 1547 ze zm.)[/link].

Jak wynika z treści art. 64b tej ustawy, są to podmioty, które w imieniu partii politycznych, organizacji i stowarzyszeń oraz wyborców wykonują czynności wyborcze. W szczególności zaś zgłaszają kandydatów na radnych oraz prowadzą – na zasadzie wyłączności – kampanię wyborczą na ich rzecz.

[srodtytul]Konieczne zawiadomienie[/srodtytul]

Funkcję komitetu wyborczego partii politycznej, organizacji społecznej (stowarzyszenia) pełni organ upoważniony do ich reprezentowania na zewnątrz (art. 64c ust. 1 i art. 64e ust. 1 ordynacji). Do organu tego należy w szczególności powołanie pełnomocnika wyborczego, czyli osoby uprawnionej do występowania w imieniu komitetu, oraz pełnomocnika finansowego.

Partie polityczne informują Państwową Komisję Wyborczą o utworzeniu komitetu wyborczego oraz o zamiarze samodzielnego zgłaszania kandydatów na radnych. Natomiast [b]organizacje społeczne i stowarzyszenia informują o założeniu komitetu wyborczego oraz o zamiarze zgłaszania kandydatów właściwego ze względu na siedzibę organizacji (stowarzyszenia) komisarza wyborczego. [/b]

Państwową Komisję Wyborczą zawiadamiają jedynie te organizacje (stowarzyszenia), które zamierzają zgłaszać kandydatów na radnych w więcej niż jednym województwie. W takim wypadku w zgłoszeniu wymienić należy również województwa, w których utworzony przez organizację (stowarzyszenie) komitet zamierza zgłaszać kandydatów na radnych.

Przepisy ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw precyzują, jakie inne informacje trzeba obligatoryjnie w zgłoszeniu podać oraz jakie dokumenty należy dołączyć (odpowiednio art. 64c ust. 4 – 6 i art. 64e ust. 5 – 7).

Zgodnie z tymi przepisami zgłoszenie powinno zawierać:

- nazwę komitetu, jej skrót oraz adres jego siedziby;

- numer ewidencyjny, pod którym partia (organizacja, stowarzyszenie) jest wpisana do właściwego rejestru;

- imiona i nazwiska oraz numery PESEL osób wyznaczonych do pełnienia funkcji pełnomocników wyborczych i finansowych.

Do zgłoszenia należy dołączyć przede wszystkim oświadczenia pełnomocników o przyjęciu powierzonej funkcji oraz uwierzytelniony odpis z ewidencji partii (rejestru organizacji), a także wyciąg ze statutu partii (organizacji) wskazujący organ upoważniony do reprezentowania tych podmiotów na zewnątrz.

Jeżeli chodzi zaś o termin, w którym zawiadomienia można dokonać, to ordynacja stanowi, że może to nastąpić od dnia ogłoszenia rozporządzenia prezesa Rady Ministrów o zarządzeniu wyborów do 50. dnia przed dniem wyborów.

[srodtytul]Co najmniej 20 podpisów[/srodtytul]

Jak wynika z treści art. 64f ust. 1 ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, [b]obywatele, w liczbie co najmniej pięciu, mający prawo wybierania (czynne prawo wyborcze) mogą utworzyć komitet wyborczy wyborców, składając pisemne oświadczenie o jego utworzeniu. [/b]

W jego treści podać należy imiona i nazwiska założycieli, a także ich numery PESEL oraz adresy zamieszkania. Tak utworzony komitet wyborczy wyborców powołuje pełnomocników: wyborczego i finansowego. Ustawa przy tym wymaga, aby funkcje te pełniły osoby, które komitet założyły.

O utworzeniu komitetu wyborczego należy zawiadomić właściwego komisarza wyborczego albo Państwową Komisję Wyborczą, jeżeli komitet wyborczy wyborców ma zamiar wystawić kandydatów w więcej niż jednym województwie. Aby zawiadomienie to było skuteczne, należy przedstawić podpisy osób popierających utworzenie takiego komitetu.

[b]Liczba podpisów jest zależna od tego, czy komitet zamierza zgłaszać kandydatów tylko w jednym województwie, czy też w dwóch lub więcej województwach.[/b] W pierwszym wypadku wystarczające jest, aby poparcia udzieliło 20 obywateli posiadających czynne prawa wyborcze.

W drugim konieczne jest przedłożenie co najmniej 1000 podpisów popierających utworzenie komitetu.

Jak wynika z treści art. 64f ust. 6 ordynacji, w zawiadomieniu podać należy:

- nazwę komitetu oraz jej skrót;

- imiona i nazwiska pełnomocników (wyborczego i finansowego), ich numery PESEL oraz adresy zamieszkania;

- województwa, w których komitet zamierza wystawić kandydatów.

Do zawiadomienia należy ponadto dołączyć oświadczenie o utworzeniu komitetu wyborczego wyborców, wykaz osób udzielających mu poparcia (imiona, nazwiska, adresy, numery PESEL oraz własnoręczne podpisy).

Dołączyć należy również oświadczenia osób, które komitet utworzyły, mówiące o tym, że są im znane przepisy o odpowiedzialności majątkowej za zobowiązania komitetu (art. 64k ordynacji).

[srodtytul]Terminy zgłoszeń[/srodtytul]

Utworzenie komitetu wyborczego czy to przez partię polityczną, czy organizację (stowarzyszenie), czy też przez wyborców należy zgłosić właściwemu komisarzowi wyborczemu lub do PKW. W jakim terminie czynności tej należy dokonać? Odpowiadają na to przepisy ordynacji. Zasada jest ta sama dla wszystkich: zawiadomienia dokonuje się od dnia ogłoszenia rozporządzenia o zarządzeniu wyborów do 50. dnia przed dniem wyborów.

Powstaje zatem problem, czy utworzenie komitetu wyborczego jest możliwe wcześniej, tzn. przed datą publikacji rozporządzenia prezesa Rady Ministrów?

[b]Wypowiedział się na ten temat Sąd Najwyższy. W postanowieniu z 18 września 2002 r.[/b] stwierdził, że [b]utworzenie komitetu wyborczego wyborców przed dniem ogłoszenia rozporządzenia prezesa Rady Ministrów o zarządzeniu wyborów nie jest sprzeczne z ordynacją wyborczą[/b] i nie uzasadnia odmowy przyjęcia przez PKW zawiadomienia o utworzeniu takiego komitetu (III SW 27/02).

Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie, SN stwierdził, że z art. 65 ust. 1a ordynacji wyborczej wyraźnie wynika, iż komitety wyborcze mogą wykonywać czynności określone w ustawie od dnia ogłoszenia zarządzenia o wyborach. W konsekwencji należy przyjąć, że ustawodawca dopuszcza istnienie tych komitetów przed datą publikacji rozporządzenia prezesa Rady Ministrów w tej sprawie.

[ramka][b]Wystarczy jeden pełnomocnik[/b]

Komitet wyborczy wyborców utworzony jedynie w celu zgłoszenia kandydatów na radnych w gminie liczącej do 20 tys. mieszkańców nie musi powoływać pełnomocnika finansowego.

Funkcję tę pełni pełnomocnik wyborczy. Ustawodawca nie wymaga również zbierania podpisów obywateli popierających utworzenie takiego komitetu. [/ramka]