Nowe przepisy obowiązują od 19 kwietnia. Co prawda wcześniej również istniała możliwość wnioskowania o ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika.

Możliwość taką miała strona zwolniona od kosztów sądowych (w całości lub części). Teraz szansę taką ma również ten, kogo sąd nie zwolnił od ponoszenia kosztów.

To efekt [b]wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16 czerwca 2008 r. (P 37/07)[/b]. Wymusił on zmianę przepisów.

[srodtytul]Potrzebne oświadczenie[/srodtytul]

Zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=339372]ustawą z 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2010 r. nr 7, poz. 45)[/link] [b]o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu może się ubiegać niezwolniona od kosztów sądowych osoba fizyczna, a także osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna, której ustawa przyznaje zdolność sądową.[/b]

Osoba fizyczna musi złożyć oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Natomiast osoba prawna może się domagać ustanowienia adwokata lub radcy prawnego, jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego.

Co istotne, wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego strona zgłasza wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno, na piśmie lub ustnie do protokołu, w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy.

Osoba fizyczna, która nie ma miejsca zamieszkania w miejscu siedziby tego sądu, może złożyć wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkania, który niezwłocznie przesyła ten wniosek sądowi właściwemu.

[srodtytul]Tylko gdy potrzebny[/srodtytul]

Trzeba jednak pamiętać, że sąd uwzględni wniosek, jeżeli udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie uzna za potrzebny.

Wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, zgłoszony po raz pierwszy w postępowaniu apelacyjnym, kasacyjnym lub postępowaniu ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sąd przekazuje do rozpoznania sądowi pierwszej instancji, chyba że uzna wniosek za uzasadniony.

Osoba fizyczna dołącza do wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o swoim stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Oświadczenie sporządza się według ustalonego wzoru. Jeżeli wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego składany jest łącznie z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych, osoba fizyczna dołącza tylko jedno oświadczenie.

Sąd może odebrać od osoby fizycznej przyrzeczenie o treści: „Świadomy znaczenia mych słów i odpowiedzialności przed prawem zapewniam, że złożone przeze mnie oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania jest prawdziwe i rzetelne”.

[srodtytul]Ponownie tylko na innej podstawie [/srodtytul]

Z punktu widzenia przedsiębiorcy istotne jest to, że [b]w razie oddalenia wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego strona nie może ponownie się domagać ustanowienia adwokata lub radcy prawnego, powołując się na te same okoliczności[/b], które stanowiły uzasadnienie oddalonego wniosku.

Ponowny wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego, oparty na tych samych okolicznościach, podlega odrzuceniu. [b]Na postanowienie o odrzuceniu wniosku nie przysługuje zażalenie.[/b] Jeśli zatem chcemy złożyć ponowny wniosek, powinniśmy oprzeć go na innej podstawie, czyli wskazać inne okoliczności niż te, które podawaliśmy w pierwotnym wniosku.

[srodtytul]Do właściwej rady[/srodtytul]

O wyznaczenie adwokata lub radcy prawnego sąd zwróci się do właściwej okręgowej rady adwokackiej lub rady okręgowej izby radców prawnych.

Wyznaczą one adwokata lub radcę prawnego niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie dwóch tygodni, zawiadamiając o tym sąd. W zawiadomieniu właściwa okręgowa rada adwokacka lub rada okręgowej izby radców prawnych wskaże imię i nazwisko wyznaczonego adwokata lub radcy prawnego oraz jego adres do doręczeń.

Jeżeli strona we wniosku wskazała adwokata lub radcę prawnego, właściwa rada, w miarę możliwości i w porozumieniu ze wskazanym pełnomocnikiem, wyznaczy adwokata lub radcę prawnego wskazanego przez stronę.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Ustanowienie adwokata lub radcy prawnego przez sąd jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa procesowego.

Taki adwokat lub radca prawny jest obowiązany zastępować stronę do prawomocnego zakończenia postępowania, chyba że z postanowienia sądu wynika, iż obowiązek zastępowania strony ustaje wcześniej.[/ramka]