Osoby pracujące uprzednio w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w razie spełniania warunków określonych w art. 32 i 46 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172511]ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.) [/link]mają możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę.
Przy ustalaniu uprawnień do wcześniejszej emerytury za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się osoby wykonujące prace o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagające wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.
Z uprawnienia do wcześniejszej emerytury mogą skorzystać tylko osoby wykonujące pracę w warunkach szczególnych jako pracownicy. Dlatego też nie stanowi przesłanki do nabycia tego uprawnienia wykonywanie pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej, np. umowy o dzieło, zlecenia czy umowy agencyjnej.
[srodtytul]Zawieszenie stosunku pracy[/srodtytul]
W praktyce nierzadko dochodzi do sytuacji, gdy pracownikom starającym się o uzyskanie emerytury w związku z pracą w warunkach szczególnych brakuje kilku lat lub miesięcy pracy. W szczególności [b]spory dotyczą możliwości zaliczenia do pracy w takich warunkach okresów służby wojskowej.[/b]
Zasadniczo przerwę w wykonywaniu pracy spowodowaną poborem do wojska uznaje się za zawieszenie realizacji nadal trwającego stosunku pracy. Wynika to z faktu, że w czasie odbywania takiej służby nie są wykonywane zobowiązania stron stosunku pracy. Pracownik bowiem doznaje przeszkód w świadczeniu pracy z powodu odbywania zasadniczej służby wojskowej. Prowadzi to do zawieszenia świadczeń ze strony pracodawcy. Dlatego też [b]zasadniczej służby wojskowej nie wlicza się do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Tak też wskazywał Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 17 października 2002 r. (III AUa 2490/01).[/b]
[srodtytul]Gdy powrót zgłoszony w terminie[/srodtytul]
[b]Jednakże według stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w wyroku z 6 kwietnia 2006 r. (III UK 5/06) okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia.[/b]
Przyjmuje się bowiem, że odbywanie zasadniczej służby wojskowej nie może pogarszać sytuacji pracownika, a jej czas powinien być zaliczany do okresów pracy. Oznacza to, że osoba zatrudniona ma prawo żądać zaliczenia czasu jej trwania do okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeśli wykonywała tego rodzaju pracę przed rozpoczęciem służby wojskowej i powróciła do jej wykonywania po zakończeniu tej służby.
[ramka][b]Przykład[/b]
Pracownik zatrudniony jako operator koparki został powołany do zasadniczej służby wojskowej. Służbę odbywał przez dwa lata. Następnie bezpośrednio po jej zakończeniu powrócił do dotychczasowej pracy. Gdy wystąpił do ZUS z wnioskiem o emeryturę, zakład odmówił mu do niej prawa, wskazując, że nie przepracował on wymaganego minimum 15 lat w warunkach szczególnych. Wskazał też, że nie zaliczono mu okresu odbywania służby wojskowej. Pracownik wniósł odwołanie od tej decyzji do sądu. Wskazał, że okres służby powinien być zaliczony do okresu pracy w warunkach szczególnych, gdyż ten czas wlicza się do okresu zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy. Sąd uwzględnił jego odwołanie i zmienił zaskarżoną decyzję ZUS, przyznając emeryturę.[/ramka]
[i]Autor jest sędzią w Sądzie Okręgowym w Kielcach[/i]
