System skróconego tygodnia pracy oznacza większe uprzywilejowanie pracownika. Polega to na tym, że wykonuje on pracę w każdym tygodniu przez mniej niż pięć dni, przy jednoczesnym wydłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy w każdym lub tylko w niektóre z tych dni pracy maksymalnie do 12 godzin. Okres rozliczeniowy w tym systemie wynosi miesiąc. Tak jak przy pracy weekendowej nie można go wydłużyć (art. 143 k.p.). Analogicznie też do zatrudnienia w skróconym tygodniu nie muszą być spełnione żadne specjalne warunki. Jest on więc dopuszczalny w różnych branżach, jeśli pracownik wystąpi z pisemnym wnioskiem o jego zastosowanie.

[srodtytul]Podobny do systemu równoważnego[/srodtytul]

W skróconym tygodniu, tak jak w systemie równoważnym, pracownik wykonuje pracę przez mniejszą liczbę dni w okresie rozliczeniowym. Co za tym idzie świadczy ją dłużej niż osiem godzin dziennie. Oprócz dni wolnych z racji średnio pięciodniowego tygodnia pracy będzie miał również dni wolne równoważące pracę w okresie rozliczeniowym. Ponieważ skrócony tydzień pracy jest tożsamy z równoważnym systemem, a jedyną różnicą jest obligatoryjny dzień wolny w każdym tygodniu, według części ekspertów wprowadzenie tego systemu do kodeksu pracy było nieuzasadnione.

Objęty skróconym systemem w każdym tygodniu powinien wykonywać pracę przez mniej niż pięć dni, a więc skorzysta z minimum trzech dni wolnych od pracy.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pan Adam ma kurs języka obcego w każdą środę. Wystąpił z wnioskiem do pracodawcy o zatrudnienie w skróconym tygodniu. Szef zaplanował mu pracę zgodnie z jego wnioskiem po dziesięć godzin na dobę w poniedziałek, wtorek, czwartek i piątek.[/ramka]

W takim systemie podwładny może zarówno pracować na pełny etat, jak i na jego część. Ale również taką osobę obowiązuje średniotygodniowa norma czasu pracy, czyli 40 godzin. Oznacza to, że wydłużenie dobowego wymiaru do jego maksimum, czyli 12 godzin, jest niedopuszczalne w każdym dniu tygodnia. W takiej sytuacji doszłoby do naruszenia przepisów o czasie pracy, gdyż podwładny przepracowywałby 48 godzin tygodniowo (4 dni x 12 godzin).

[srodtytul]Po dziesięć godzin [/srodtytul]

Rozkład czasu pracy, zgodnie z którym pracownik wykonuje pracę przez cztery dni w tygodniu po dziesięć godzin dziennie, jest najbardziej równomierny dla tego systemu. W zależności jednak od potrzeb pracodawcy i podwładnego praca w skróconym tygodniu może być wykonywana:

- nie dłużej niż przez 12 godzin na dobę, np. dziewięć czy 11,

- dni pracy mogą następować bezpośrednio po sobie lub mogą być przedzielone dniami wolnymi od pracy,

- w różnej liczbie godzin dla różnych dni lub tygodni.

Jednocześnie pracę należy tak zaplanować, aby podwładny wypracował obowiązujący go wymiar zgodnie z wielkością etatu wynikającą z umowy o pracę.

Pracodawcom przypominamy, że mogą dowolnie wybierać dni, które mają być dla podwładnego dniami pracy spośród wszystkich dni roboczych w tygodniu (tj. od poniedziałku do soboty włącznie), oraz ustalać dobowy wymiar czasu pracy w każdym dniu. Jeśli jednak pracownik wskaże, kiedy nie chce pojawiać się w firmie, należy uwzględnić ten wniosek.

[srodtytul]Dla każdej branży[/srodtytul]

Skrócony tydzień pracy wolno zastosować w każdej branży. W praktyce wprowadza się go dla pracowników podejmujących naukę (np. kurs dokształcający, studia wyższe czy podyplomowe), bo większość zajęć odbywa się od piątku do niedzieli. Często za skróceniem pracownikowi tygodnia pracy przemawia konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem.

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Pan Kamil we wniosku do pracodawcy poprosił o wprowadzenie skróconego tygodnia pracy (dodatkowo wolny piątek). Uzasadnił to koniecznością sprawowania opieki nad sześcioletnią córką, ponieważ jego żona pracuje w systemie weekendowym w piątki, soboty i niedziele.[/ramka]

[srodtytul]Jak wprowadzić[/srodtytul]

System ten wprowadza się na takich samych zasadach jak pracę weekendową. Niezbędny jest więc wniosek podwładnego o objęcie go taką organizacją pracy (art. 143 k.p.), który szef przechowuje w części B akt osobowych. Taki system wprowadza się wyłącznie w umowie o pracę – podobnie jak przy pracy weekendowej nie wolno go przyjąć w regulaminie pracy, układzie zbiorowym pracy lub obwieszczeniu. Jednak również i tu prośba pracownika nie jest wiążąca dla szefa.

[srodtytul]W niedziele i święta tylko w określonych przypadkach[/srodtytul]

W zakresie skróconego tygodnia pracownik może świadczyć pracę w niedziele i święta tylko w określonych sytuacjach. Jest ona dopuszczalna w te dni zgodnie z art. 151[sup]10[/sup] k.p. np. przy niezbędnych remontach, pilnowaniu mienia lub ochronie osób, w rolnictwie i hodowli, zakładach świadczących usługi dla ludności, gastronomii, zakładach hotelarskich czy jednostkach gospodarki komunalnej. Nie można tu – tak jak przy weekendowym systemie – w nieograniczony sposób zagospodarować niedzielnych dni na pracę.

[ramka][b]Przykład 3[/b]

Pani Ania, pracownica restauracji, poprosiła szefa o zatrudnienie w skróconym tygodniu, wskazując jako dni pracy poniedziałek, środę, piątek i niedzielę. Pracodawca może zgodzić się na taki rozkład, ponieważ zgodnie z kodeksem pracy w gastronomii praca w niedzielę jest dozwolona. [/ramka]

Zobacz [link=http://grafik.rp.pl/grafika2/242119]przykład 4[/link] i [link=http://grafik.rp.pl/grafika2/242120]przykład 5[/link]

[srodtytul]Nie uszczuplaj odpoczynku[/srodtytul]

Planując pracę w jednym z tych systemów, szef musi pamiętać o tym, aby ustalony harmonogram zapewniał pracownikowi prawo do 11-godzinnego odpoczynku dobowego oraz 35-godzinnego tygodniowego. Systemy te nie przewidują odrębnych zasad dotyczących udzielania odpoczynków.

[ramka][b]Przykład 6[/b]

Właściciel małego baru ma dwóch pracowników, żeby placówka była czynna siedem dni w tygodniu. Pan Piotr jest zatrudniony w systemie weekendowym, drugi pracownik natomiast, pan Krzysztof – w skróconym tygodniu. Pan Piotr jest w piątki, soboty i niedziele po 12 godzin dziennie, a pan Krzysztof od poniedziałku do czwartku po dziesięć godzin dziennie. Dzięki takiemu sposobowi bar jest otwarty od poniedziałku do czwartku od 10 do 20, a od piątku do niedzieli od 11 do 23.[/ramka]

[ramka][b]Urlop wyliczamy jak przy tradycyjnym zatrudnieniu[/b]

Udzielanie urlopu zatrudnionemu w systemie weekendowym lub w skróconym tygodniu nie różni się niczym od tego, jak robi się to pozostałym pracownikom. W pierwszej kolejności należy ustalić przysługujący podwładnemu wymiar wypoczynku, a następnie udzielić wypoczynku tylko w dni, które są dla niego dniami pracy w takim wymiarze godzinowym, w jakim podwładny powinien świadczyć pracę zgodnie z jego harmonogramem czasu pracy.

Przykładowo dla pani Joanny zatrudnionej w systemie weekendowym dniami pracy są: piątek, sobota oraz święta (nie pracuje w niedzielę). W każdym z tych dni pracuje po pięć godzin. Zwróciła się z wnioskiem do pracodawcy o udzielenie urlopu wypoczynkowego od 22 do 28 grudnia 2008 r. W tym okresie wykorzysta 15 godzin urlopu (trzy dni, tj. od 25 do 27 grudnia po pięć godzin). [/ramka]