Cechy omawianej solidarności są zatem następujące:

- wielość podmiotów po stronie uprawnionej,

- niepodzielność zobowiązania,

- możliwość spełnienia świadczenia do rąk każdego z wierzycieli według uznania dłużnika,

- zwolnienie dłużnika z zobowiązania na skutek zaspokojenia któregokolwiek z wierzycieli.

Czytaj także: Na czym polega solidarność wierzycieli

Dłużnik może spełnić omawiane świadczenie, według swego wyboru, do rąk któregokolwiek z wierzycieli solidarnych. Jednakże, w razie wytoczenia powództwa przez jednego z wierzycieli, dłużnik powinien świadczyć do jego rąk. Jest to istotne, ponieważ zaspokojenie innego, niż powód, wierzyciela jest równoznaczne ze spełnieniem świadczenia do rąk osoby nieuprawnionej do jego odbioru. Wygaśnięcie długu nastąpi więc wtedy tylko wówczas, gdy pozywający wierzyciel skorzystał z tego świadczenia lub potwierdził jego przyjęcie. Wyeksponować również należy, iż współuczestnictwo po stronie wierzycieli ma charakter materialny, ale nie konieczny ani jednolity.

Kto jest odpowiedzialny

W sytuacji, gdy jeden z wierzycieli solidarnych przyjął świadczenie, treść istniejącego między współwierzycielami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach jest on odpowiedzialny względem pozostałych. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, wierzyciel, który przyjął świadczenie, jest odpowiedzialny w częściach równych.

Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z tych dłużników zwalnia pozostałych. Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.

Działania i zaniechania jednego z dłużników solidarnych nie mogą szkodzić współdłużnikom. To są zachowania, które mogą pogorszyć pozycję pozostałych dłużników zarówno względem wierzyciela, jak i w stosunkach wewnętrznych między nimi. Do grupy tych zachowań można zaliczyć m.in.: zrzeczenie się zarzutu przedawnienia, czy uznanie roszczenia.

Przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia w stosunku do jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników.

A co z przedawnieniem

Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się a rozpoczęty ulega zawieszeniu:

1) co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas trwania władzy rodzicielskiej;

2) co do roszczeń, które przysługują osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;

3) co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu – przez czas trwania małżeństwa;

4) co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody.

Bieg przedawnienia przerywa się:

? przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;

- przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;

- przez wszczęcie mediacji.

Zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników. W przeciwieństwie do zwolnienia z długu, zrzeczenie się solidarności do wygaśnięcia zobowiązania nie prowadzi. Polega ono na tym, że w wyniku umowy zawartej między wierzycielem a jednym z dłużników solidarnych, jest wskazywana część (kwota), do której odpowiada dany dłużnik, pozostali natomiast nadal będą solidarnie odpowiadać za cały dług.

Wyeksponować należy, że zarówno zwolnienie z długu, jak i zrzeczenie się solidarności, wywierają skutek wyłącznie między wierzycielem a tym dłużnikiem, wobec którego zostały dokonane. Nie wyłącza to jednak prawa do podnoszenia roszczeń regresowych wyznaczonych przez stosunek wewnętrzny między współdłużnikami.

Odnowienie i zwłoka

Odnowienie dokonane między wierzycielem a jednym z dłużników solidarnych zwalnia współdłużników, chyba że wierzyciel zastrzegł, iż zachowuje przeciwko nim swe prawa.

Zwłoka wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych ma skutek także względem współdłużników.

Dłużnik solidarny może bronić się zarzutami, które przysługują mu osobiście względem wierzyciela, jak również tymi, które ze względu na sposób powstania lub treść zobowiązania są wspólne wszystkim dłużnikom. Zarzuty te można więc podzielić na 3 grupy:

- te, które przysługują osobiście wobec wierzyciela (czyli te przysługujące konkretnemu dłużnikowi solidarnemu i są związane z jego właściwościami lub działaniami albo dokonanymi przez niego z wierzycielem czynnościami prawnymi, które uwalniają go z zobowiązania lub korzystnie zmieniają jego treść, np. brak zdolności do czynności prawnych tego dłużnika, czy rozłożenie mu zobowiązania na raty, odroczenie terminu płatności),

- te, które są wspólne dla wszystkich dłużników ze względu na sposób powstania (np. niezachowanie formy czynności prawnej zastrzeżonej pod rygorem nieważności) oraz

- te, które są wspólne dla wszystkich dłużników ze względu na treść zobowiązania (np. złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego).

Wyrok zapadły na korzyść jednego z dłużników solidarnych (czyli np. oddalający powództwo w całości lub w części) zwalnia współdłużników, jeżeli uwzględnia zarzuty, które są im wszystkim wspólne, tj. takie, które mogą być podniesione przez każdego z nich. Taki wyrok ma jednak powagę rzeczy osądzonej tylko wobec pozwanego dłużnika. Gdy wierzyciel, po wydaniu omawianego orzeczenia, wytoczy powództwo przeciwko pozostałym dłużnikom, wówczas będą oni mogli domagać się, na podstawie tego wyroku, zwolnienia z zobowiązania. Sąd oddali wtedy, ale nie- odrzuci powództwo. W sytuacji zaś, w której komentowany wyrok zapadnie już po wcześniejszym orzeczeniu na niekorzyść pozostałych dłużników, wówczas będzie im przysługiwało prawo do żądania pozbawienia wykonalności w całości lub w części tytułu wykonawczego na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. i umorzenia postępowania egzekucyjnego.

Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.

Część przypadająca na dłużnika niewypłacalnego rozkłada się między współdłużników w takim stosunku części, jakie obciążają każdego z nich, przy założeniu, że wszyscy byliby wypłacalni. Niewypłacalność jednego z dłużników solidarnych zachodzi wówczas, gdy jego majątek nie wystarcza na spełnienie świadczenia w części na niego przypadającej. Okoliczność ta nie wymaga przeprowadzenia żadnego dowodu, np. wydania postanowienia o stwierdzeniu bezskuteczności egzekucji. ?

—Anna Borysewicz adwokat

Podstawa prawna: art. 121, 123, 366–367 oraz art. 371–378 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 1025 ze zm.)