Odpowiedzialność nabywcy za podatki upadłego

Tak orzekł WSA w Gliwicach 23 października 2007 r. (I SA/ Gl 166 /07)

.

Spółka zwróciła się z pytaniem, czy zakup przed 1 października 2003 r. udziału w nieruchomości z wolnej ręki od syndyka masy upadłości przedsiębiorstwa powoduje, że nabywca odpowiada za zobowiązania upadłego przedsiębiorstwa na podstawie art.112 ordynacji podatkowej (op), czyli jak nabywca przedsiębiorstwa. Organy podatkowe stwierdziły, że nabywca nieruchomości w tym trybie odpowiada za wszelkie zaległości podatkowe zbywcy, ponieważ ówcześnie obowiązujący art.120 § 3 prawa upadłościowego z 1934 r. odsyłał do odpowiedniego stosowania przepisów podatkowych.

Zdaniem spółki odpowiedzialność dotyczyć może wyłącznie podatku od nieruchomości. Wykluczona jest więc odpowiedzialność za zobowiązania podatnika inne niż te wynikające z posiadania nieruchomości.

Sąd uznał, że stanowisko organów podatkowych jest nieprawidłowe. Sprzedaż w postępowaniu upadłościowym ma te same skutki prawne, jak sprzedaż w postępowaniu egzekucyjnym. Nabycie rzeczy w tym postępowaniu jest nabyciem pierwotnym, w wyniku którego nie dochodzi do przeniesienia jakichkolwiek obciążeń na rzecz nabywcy, chyba że przepis tak stanowi. Tak było w omawianej sprawie. Art. 120 § 3 prawa upadłościowego z 1934 r. nie można rozciągać na wszystkie należności podatkowe, skoro ustawodawca wyraźnie przesądził, że zakres odpowiedzialności nabywcy ogranicza się wyłącznie do zobowiązań podatkowych z tytułu podatków ciążących na nieruchomości.

Arkadiusz Pietreczek, Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową Deloitte

W myśl art. 112 ordynacji podatkowej w razie nabycia składnika majątku o wartości jednostkowej w dniu zbycia wynoszącej co najmniej 15 800 zł (kwota obowiązująca w 2007 r.) nabywca odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze zbywcą za zaległości związane z działalnością gospodarczą powstałe do dnia nabycia.

Powstaje pytanie, czy omawiany przepis ma również zastosowanie do nabycia nieruchomości z wolnej ręki w postępowaniu upadłościowym.

W omawianej sprawie zastosowanie miały przepisy prawa upadłościowego obowiązującego do 1 października 2003 r. W myśl art. 120 § 3 tej ustawy w razie nabycia nieruchomości z wolnej ręki nabywca odpowiada za należności podatkowe z nieruchomości.

Sąd słusznie zauważył, że nie jest to tak szeroka odpowiedzialność, jak wynika to z art. 112 ordynacji podatkowej, lecz ograniczona jedynie do podatków związanych ściśle z nieruchomością. Pogląd taki prezentowany był również przez niektóre organy podatkowe.

Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów prawa upadłościowego sytuacja jest inna. Nie zawierają one tak wyraźnego stwierdzenia o odpowiedzialności nabywcy z tytułu zaległości podatkowych upadłego (przy upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego).

W doktrynie i orzecznictwie prezentowane są różne stanowiska – od stwierdzeń, że art. 112 ordynacji podatkowej powinien mieć pełne zastosowanie, do poglądów, że taka odpowiedzialność ze względu na specyfikę postępowania upadłościowego zasadniczo nie powinna wchodzić w grę. Jedno jest pewne – w razie uznania, że taka odpowiedzialność istnieje, znalezienie nabywcy nieruchomości w postępowaniu upadłościowym i w konsekwencji zakończenie postępowania może być znacznie utrudnione.