[b]Pracownik samotnie wychowuje dwuletniego syna. Jest rozwiedziony, a jego była żona wyjechała na stałe do Wietnamu. Ostatnio mamy mnóstwo dodatkowych zleceń i chcieliśmy, aby podwładny został kilka razy po godzinach. Ten jednak się nie zgodził, tłumacząc, że nie ma z kim zostawić dziecka. Czy ma prawo odmówić?[/b]
[b]Tak. [/b]Praca w godzinach nadliczbowych jest generalnie dopuszczalna tylko w określonych sytuacjach. Wymienia je art. 151 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy.[/link]
Zgodnie z nim taką pracę wolno zlecić w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. Ponadto jest ona dopuszczalna, gdy zajdą szczególne potrzeby pracodawcy.
Niektóre grupy pracowników w ogóle nie mogą zostawać po godzinach. Tak jest na przykład w wypadku kobiet w ciąży.
Zakaz ich zatrudniania w godzinach nadliczbowych jest bezwzględny. Zatem nie uchyla go nawet ich ewentualna zgoda. Niekiedy zakaz pracy po godzinach jest względny i zgoda pracownika go anuluje. Dotyczy to pracujących rodziców wychowujących dzieci w wieku do lat czterech.
[b]Zakazem objęta jest zarówno matka, jak i ojciec małego dziecka. Liczy się to, że taka osoba opiekuje się maluchem.[/b] Opieka nad dzieckiem do lat czterech oznacza nie tylko samo posiadanie dziecka, lecz także pozostawanie z nim we wspólnym gospodarstwie domowym.
Zaprzestanie sprawowania opieki następuje, gdy dziecko czasowo oddane zostało na wychowanie innej osobie lub rodzic zrezygnował z wychowywania dziecka. Nie stanowi natomiast zaprzestania sprawowania opieki nad dzieckiem doraźne korzystanie przez pracownika z pomocy osób bliskich w zapewnieniu opieki nad dzieckiem.
Zakaz wiąże się ze sprawowaniem opieki nie tylko nad własnym dzieckiem, lecz także nad dzieckiem, którego pracownik jest prawnym opiekunem, jak i nad dzieckiem przyjętym na wychowanie, jeżeli pracownik złożył wniosek o przysposobienie (tak Krzysztof Rączka [w]: Małgorzata Gersdorf, Krzysztof Rączka, Jacek Skoczyński „Kodeks pracy. Komentarz”, Warszawa 2008, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, wydanie IX).
[i]Podstawa prawna:
– art. 178 § 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy (tekst jedn. DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.[/link])[/i]
