Zgodnie z art. 1519 § 2 kodeksu pracy, za pracę w niedzielę i święto uważało się pracę wykonywaną między godz. 6.00 w tym dniu a godz. 6.00 w następnym dniu, chyba że u pracodawcy została ustalona inna godzina. Od marca 2018 r. niedziela i święto w przedziale „kodeksowym" nie obejmuje jednak pracowników zajmujących się handlem albo wykonujących czynności związane z handlem.

Poprzez określenia „wykonywanie pracy w handlu" i „wykonywanie czynności związanych z handlem w niedziele i święta w placówkach handlowych", użyte w ustawie z 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni, należy rozumieć wykonywanie takiej pracy lub takich czynności przez pracownika lub zatrudnionego na podstawie umowy cywilnoprawnej w ciągu 24 kolejnych godzin przypadających między godz. 24.00 w sobotę a godz. 24.00 w niedzielę oraz między godz. 24.00 w dniu bezpośrednio poprzedzającym święto a godz. 24.00 w święto.

Bez możliwości zmiany

Pracodawca „handlowy" nie może zmienić tego przedziału godzinowego poprzez regulacje wewnętrzne. Nawet gdyby w wewnętrznych przepisach wskazał na inne godziny graniczne (kodeksowe, ale również np. o 7.00 tego dnia do 7.00 dnia następnego), to i tak w odniesieniu do wykonywania pracy w handlu obowiązuje go rozumienie niedzieli i święta z ustawy (czyli jako dni kalendarzowych). Tak też wskazuje się we wspólnym stanowisku Państwowej Inspekcji Pracy oraz Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej interpretującym przepisy ustawy >patrz ramka.

Zwolnienie z ograniczeń

Ustawa zawiera jednak szeroki katalog wyłączeń spod zakazu, zawarty w jej art. 6. W odniesieniu do handlu w nim wymienionego nie ma żadnych ograniczeń poza kodeksowymi (przede wszystkim co najmniej jedna niedziela na cztery musi być dla pracownika wolna).

Pracodawcy wyłączeni spod zakazu mieli wątpliwości, czy pomimo tego wyłączenia w stosunku do pracowników obowiązują godziny graniczne niedzieli i święta z ustawy czy kodeksu lub ewentualnie regulacji wewnętrznych (np. regulaminu pracy). Ma to ogromne znaczenie w odniesieniu do kwestii rekompensowania pracy w niedziele oraz zapewnienia niedzieli wolnej od pracy.

Przykład:

Pracodawca zajmujący się handlem elektronicznym (taka działalność jest wyłączona spod ograniczeń zatrudnienia w niedziele i święta) nie ma regulacji wewnętrznych dotyczących pracy w niedziele. Standardowo przy pracy w niedziele zatrudnieni pracują w godz. 8.00-16.00. Zdarza się jednak, że w poniedziałek niektóre osoby zaczynają pracę o godz. 4.30 czy 5.00. Przy przyjęciu niedzieli z k.p. oznaczałoby to wykonywanie przez 1,5 godziny czy godzinę pracy w niedzielę. Pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele lub święto pracodawca jest zaś obowiązany zapewnić inny dzień wolny od pracy:

- w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po danej niedzieli, a jeżeli jest to niemożliwe

- do końca okresu rozliczeniowego; w takim też terminie rekompensuje się pracę w święto, jeżeli to także jest niemożliwe

- za każdą godzinę przepracowaną w niedzielę lub święto wypłacany jest dodatek 100 proc. do wynagrodzenia.

Dodatkowo, jeżeli pracownik miałby np. trzy niedziele z rzędu wyznaczaną pracę i następnie powstałaby konieczność pracy od godz. 5 w poniedziałek, oznaczałoby to, że pracodawca popełnił wykroczenie. Zatrudniony nie miałby bowiem wolnej niedzieli, a taką musi bezwzględnie mieć zapewnioną co najmniej raz na 4 tygodnie.

Przy przyjęciu niedzieli z ustawy wczesne poranne rozpoczynanie pracy w poniedziałek może być pracą w nocy lub w godzinach nadliczbowych, ale nie będzie pracą w niedzielę. Różnica jest znacząca.

Redakcja zadała w tej sprawie pytanie PIP. W odpowiedzi Inspekcja wskazuje (GPP-87/364-4560-4-1/18/PE/RP), że:

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni, zakaz handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem, a także zakaz powierzania pracownikom lub zatrudnionym wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w placówkach handlowych w niedziele i święta – nie dotyczy przypadków zawartych w katalogu zamieszczonym w tym przepisie. Oznacza to, że do przedsiębiorców objętych przepisami art. 6 ww. ustawy przepis art. 3 pkt 7 (zawierający definicję wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele i święta w placówkach handlowych) powinien mieć zastosowanie, co w konsekwencji oznacza, że w placówce handlowej takiego przedsiębiorcy w godzinach wskazanych w art. 3 pkt 7 w niedziele i święta dozwolone jest wykonywanie pracy w handlu oraz wykonywanie czynności związanych z handlem przez pracowników i zatrudnionych.

Stanowisko PIP jest dostępne pod adresem: http://www.rp.pl/kategoria/1211/wyjasnieniaurzedow.html

Autor jest prawnikiem

Stanowisko PIP i MRPiPS w sprawie przedziału godzinowego niedzieli w handlu

Zgodnie z art. 3 pkt 7 ustawy ilekroć w ustawie jest mowa o wykonywaniu pracy w handlu oraz wykonywaniu czynności związanych z handlem w niedziele i święta w placówkach handlowych – należy przez to rozumieć wykonywanie takiej pracy lub takich czynności przez pracownika lub zatrudnionego w okresie 24 kolejnych godzin przypadających odpowiednio między godziną 24 w sobotę a godziną 24 w niedzielę i między godziną 24 w dniu bezpośrednio poprzedzającym święto a godziną 24 w święto. Przepis ten nie upoważnia pracodawcy do modyfikowania tego okresu i wyznaczania innych godzin rozpoczęcia i zakończenia niedzieli i święta.

Ustawa o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni dokonuje także zmian w Kodeksie pracy w zakresie unormowań dotyczących pracy w niedziele i święta. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 1519 § 2 Kodeksu pracy za pracę w niedziele i święto, w przypadkach, o których mowa w art. 15110 uważa się pracę wykonywaną między godziną 6 w tym dniu a godziną 6 w następnym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina. Zatem unormowanie to odnosić się będzie wyłącznie do tych prac, które zostały wymienione w art. 15110 Kp, a przepis ten nie dotyczy placówek handlowych. Stosownie do dodanego art. 1519b Kp ograniczenia w wykonywaniu pracy w placówkach handlowych w niedziele i święta oraz w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy określają przepisy ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz niektóre inne dni.

Zatem definicja działa z mocy ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta, a więc pracodawca nie ma obowiązku zmiany regulaminu pracy w tym zakresie.