Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało, że do nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi wprowadzi przepisy zapewniające zróżnicowanie stawek opłat dla wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje. Chodzi o podmioty, które pomimo współpracy z podmiotem reprezentującym (tj. spółką, która prowadzi system kaucyjny) nie osiągnęły wymaganych poziomów zbiórki tych opakowań, i te, które nie podjęły takiej próby.

Zachęta do brania udziału w systemie kaucyjnym dla przedsiębiorców

Jest to odpowiedź na apel Związku Pracodawców Business Centre Club, Związku Pracodawców Branży Elektroodpadów i Opakowań Elektro-Odzysk oraz Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Ochrony Środowiska. Organizacje te wskazywały, że takie rozwiązanie będzie zachętą dla uczestniczenia w systemie kaucyjnym. Jak wskazywano, ustanowienie niższej opłaty produktowej dla wprowadzających produkty w opakowaniach, którzy podpisali umowę z podmiotem reprezentującym, jest potrzebne, aby wprowadzający nie decydowali się na nieprzystąpienie do żadnego systemu kaucyjnego.

Dr Andrzej Gantner, prezes Polskiej Federacji Producentów Żywności, podkreśla, że zgodnie z projektem nowelizacji firmy, które nie będą zapisane do żadnego operatora i nie zrealizują obowiązku zbiórki w systemie kaucyjnym, od 2026 r. będą musiały uiścić trzykrotnie wyższą opłatę produktową dla danego rodzaju opakowań na napoje niż firmy, które przystąpiły do operatora. Co ważne, nie będzie obowiązku przystąpienia do systemu kaucyjnego. Nie ma zatem podstawy prawnej, aby karać przedsiębiorców, skoro przystąpienie do systemu jest dobrowolne. Jak przypomina Andrzej Gantner, wszyscy przedsiębiorcy powinni mieć zapewnione równe warunki do działania.

Czy jednak różnicowanie wysokości opłaty produktowej nie naruszy art. 32 ust. 1 Konstytucji RP, który mówi, że wszyscy są równi wobec prawa?

– Różnicowanie sytuacji podmiotów, które niewątpliwie korzystają z konstytucyjnej zasady równości, ze względu na odmienne stosowanie stawek odpłat dla podmiotów, które mimo współpracy z podmiotem reprezentującym nie osiągnęły wymaganych poziomów oraz dla tych, które nie podjęły takiej próby, w moim przekonaniu nie narusza konstytucyjnej zasady równości, czyli art. 32 ust. 1 Konstytucji RP – uważa konstytucjonalista dr Kamil Stępniak, prezes Centrum Prawa Konstytucyjnego i Monitorowania Praworządności.

I dodaje, że nie można tutaj mówić także o dyskryminacji z art. 32 ust. 2 konstytucji, który stanowi, że nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

System kaucyjny: premia dla przedsiębiorców

Dr Krzysztof Hornicki, wiceprezes Zarządu Krajowego Systemu Kaucyjnego Zwrotka SA, uważa, że wprowadzenie różnych wysokości opłat produktowych pozwoli na premiowanie tych, którzy przystąpili do systemu kaucyjnego, ale z jakichś względów, pomimo uczestnictwa w nim, nie osiągnęli określonego w ustawie poziomu selektywnego zbierania. Z kolei ci przedsiębiorcy, którzy celowo nie przystępują do systemu, powinni liczyć się z wyższymi opłatami, m.in. dlatego, że celem systemu kaucyjnego jest prawidłowe zagospodarowanie odpadów opakowaniowych, poprawa efektywności recyklingu oraz ochrona środowiska. Zdanie dr. Krzysztofa Hornickiego podzielają członkowie Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Ochrony Środowiska oraz Business Centre Club.

Dr Andrzej Gantner mówi, że wprowadzenie wyższej opłaty produktowej jest poniekąd wyrównaniem szans w stosunku do firm, które zapisały się do operatora. Ci przedsiębiorcy, którzy zapisują się do operatora i tworzą w ten sposób system kaucyjny, ponoszą bowiem dodatkowe koszty, w tym uiszczają opłatę na rzecz operatora, natomiast przedsiębiorcy, którzy się nie zapisują, uiszczają jedynie opłatę produktową.

W 2025 r. ma obowiązywać stała opłata produktowa. Zróżnicowanie stawek opłaty produktowej rozpocznie się w 2026 r.

Etap legislacyjny: Komitet do spraw Europejskich