Największy problem stanowi ustalenie utraconego zarobku żołnierza powołanego na ćwiczenia wojskowe. Liczy się go nieco inaczej niż w pozostałych przypadkach.
Kłopot w armii
Zgodnie z obowiązującym od 1 sierpnia ?2014 r. nowym brzmieniem ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej świadczenie pieniężne za każdy dzień ćwiczeń wojskowych stanowi kwota 1/21 miesięcznego wynagrodzenia pomnożona przez liczbę dni odbytych ćwiczeń. Wcześniej kwota ta stanowiła 1/30 miesięcznej pensji. Jest to o tyle istotne, że sposób ustalania tego świadczenia określa rozporządzenie Rady Ministrów ?z 1 lutego 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania i wypłacania świadczenia pieniężnego żołnierzom rezerwy odbywającym ćwiczenia wojskowe (DzU nr 13, poz. 155, dalej rozporządzenie RM). Zgodnie z jego § 8 ust. 1 świadczenie rekompensujące stanowi kwota wynagrodzenia otrzymanego przez żołnierza ze stosunku pracy za ostatnie trzy miesiące pełnego miesięcznego wymiaru czasu pracy poprzedzające okres odbytych ćwiczeń wojskowych pomnożone przez liczbę dni tych ćwiczeń. Z kolei w § 8 ust. 2 rozporządzenia RM czytamy, że w skład wynagrodzenia nie wchodzą – poza potrąceniami ustawowymi – premie, nagrody i inne świadczenia lub dodatki finansowe. Powstaje zatem wątpliwość co do sposobu ustalania utraconego zarobku, ponieważ od 1 sierpnia obowiązuje ustawa w znowelizowanej wersji, ale nie ma do niej rozporządzenia >patrz przykład wariant 3.
Uważam, że nie należy do wyliczeń stosować dzielnika 90 tylko 63 (3 x 21 dni). Pozostaje jednak pytanie, czy przyjmować wynagrodzenie z jednego miesiąca, czy średnią z trzech miesięcy. No i co zrobić z premiami i dodatkami? Z tym pytaniem Redakcja zwróciła się do resortu obrony narodowej.
Podstawowe zasady
Pracodawca musi zwolnić zatrudnionego od świadczenia pracy, jeżeli taki obowiązek wynika z regulacji zawartych w kodeksie pracy, przepisów wykonawczych lub innych przepisów prawa.
Urlopu okolicznościowego – bo tak potocznie określa się takie zwolnienie od pracy – szef udziela na wniosek podwładnego poparty odpowiednim dokumentem potwierdzającym zaistnienie danej okoliczności.
Sytuacje, w których szef musi udzielić takiego urlopu, wskazuje zarówno kodeks pracy (art. 37 ?i 188), jak i rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy >patrz ramka.
Wielu pracodawcom kłopotów przysparza wyliczenie wynagrodzenia za czas takiej usprawiedliwionej nieobecności. Bo co do zasady jest ona płatna. Pamiętać jednak też trzeba o innych regułach.
Jeżeli wystąpienie okoliczności uprawniających zatrudnionego do skorzystania ze zwolnienia od wykonywania pracy ma miejsce w trakcie urlopu wypoczynkowego lub absencji chorobowej, urlop okolicznościowy nie przysługuje. Należy też pamiętać, że niewykorzystany urlop okolicznościowy nie przechodzi na następny rok.
Jakie wynagrodzenie
Sposób ustalania wynagrodzenia za urlop okolicznościowy zależy od przyczyny nieobecności podwładnego. Gdy zajdą te wymienione poniżej w pkt 1 – 9, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w pozostałych sytuacjach zatrudnionemu przysługuje rekompensata pieniężna w wysokości utraconego zarobku.
Przykład
Zatrudniony w podstawowym wymiarze czasu pracy na cały etat otrzymuje 2200 zł wynagrodzenia zasadniczego brutto miesięcznie, dodatek stażowy w wysokości ?12 proc. (264 zł) oraz zmienne miesięczne premie regulaminowe od 15 do 50 proc. płacy zasadniczej. ?W sierpniu dostał 660 zł premii, natomiast w maju, czerwcu i lipcu odpowiednio 440 zł, 1100 zł i 880 zł.
WARIANT 1.
Wynagrodzenie jak za urlop wypoczynkowy.
Przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia ?od pracy, jeżeli przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Z tą jednak różnicą, że składniki płacy ustalone w zmiennej wysokości oblicza się wyłącznie ?z miesiąca, w którym przypadało zwolnienie.
W sierpniu 2014 r. pracownikowi urodziło się dziecko. Skorzystał więc z dwóch dni (16 godzin) zwolnienia od pracy.
Analogicznie jak przy wynagrodzeniu za urlop wypoczynkowy nie ma potrzeby przeliczania stałych składników wynagrodzenia. Należy je bowiem wypłacić zatrudnionemu w wysokości należnej w miesiącu korzystania ze zwolnienia okolicznościowego.
Premia za godzinę pracy w sierpniu:
660 zł premii za sierpień : (160 godzin nominalnego czasu pracy w sierpniu – 16 godzin urlopu okolicznościowego) = 660 zł : 144 godziny = 4,58 zł.
4,58 zł (premia za godzinę pracy w sierpniu) x 16 godzin urlopu okolicznościowego = 73,28 zł.
Wynagrodzenie brutto za sierpień:
2200 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 264 zł (dodatek stażowy) + 660 zł (premia za sierpień) + 73,28 zł (wynagrodzenie ze składników zmiennych za urlop okolicznościowy) = 3197,28 zł.
Uwaga! U zatrudnionych w równoważnym systemie czasu pracy liczbę godzin urlopu okolicznościowego należy ustalać na podstawie harmonogramu czasu pracy pracownika, przyjmując do wyliczeń godziny przypadające do przepracowania w danym dniu ?zgodnie z grafikiem.
WARIANT 2.
Wynagrodzenie jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy.
Za czas zwolnienia od pracy w sytuacji, w której pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia (chyba że przepisy wewnątrzzakładowe zawierają w tej sprawie odmienną regulację), pracodawca musi wystawić podwładnemu zaświadczenie o wysokości utraconego zarobku, będącego podstawą wypłaty rekompensaty przez odpowiednią instytucję.
Wysokość utraconego zarobku należy ustalić zgodnie ?z zasadami obowiązującymi przy wyliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy.
22 sierpnia 2014 r. pracownik został wezwany na akcję ratowniczą Ochotniczej Straży Pożarnej.
Średnia kwota premii za maj, czerwiec i lipiec:
(440 zł + 1100 zł + 880 zł) : 3 = 806,67 zł.
Podstawa wymiaru utraconego zarobku:
2200 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 264 zł (dodatek stażowy) + 806,67 zł (średnia kwota premii za trzy miesiące) = 3270,67 zł.
Wynagrodzenie za jeden dzień ze stałych i zmiennych składników płacy:
3270,67 zł (podstawa wymiaru) : 20,83 (współczynnik ekwiwalentowy dla całego etatu) = 157,02 zł.
Wynagrodzenie za godzinę ze stałych i zmiennych składników płacy:
157,02 zł (wynagrodzenie za jeden dzień ze stałych ?i zmiennych składników) : 8 godzin dziennego czasu pracy = 19,63 zł.
Utracony zarobek:
19,63 zł wynagrodzenia za godzinę ze stałych ?i zmiennych składników płacy x 8 godzin, które pracownik przepracowałby, gdyby nie został wezwany na akcję ratowniczą = 157,04 zł.
Uwaga! Gdyby pracownik z przykładu został wezwany do sądu, wówczas wysokość rekompensaty za jeden dzień utraconego zarobku byłaby ograniczona do ?4,6 proc. kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. W 2014 r. ?kwota ta wynosi 81,26 zł.
WARIANT 3.
Świadczenie rekompensujące.
Pracownikowi powołanemu do odbycia ćwiczeń wojskowych pracodawca musi udzielić urlopu bezpłatnego na czas ich trwania. Co ważne, w czasie tego urlopu podwładny zachowuje wszystkie uprawnienia pracownicze z wyjątkiem prawa ?do wynagrodzenia.
W związku z powołaniem żołnierz ma prawo do świadczenia rekompensującego utracony zarobek wypłaconego przez odpowiedni organ administracji publicznej na podstawie zaświadczenia o wysokości utraconego zarobku wydanego przez pracodawcę. Świadczenie nie przysługuje, jeżeli ćwiczenia trwają do 24 godzin i odbywają się w czasie lub w dniu wolnym ?od pracy.
Świadczenie pieniężne za każdy dzień ćwiczeń wojskowych stanowi kwota 1/21 miesięcznego wynagrodzenia pomnożona przez liczbę dni odbytych ćwiczeń. Dzienne świadczenie nie może być wyższe ?od 1/21 dwuipółkrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw obowiązującego w okresie poprzedzającym termin powołania do odbycia ćwiczeń wojskowych ?(w 2014 r. – 463,48 zł.).
Pracownik uczestniczył w ćwiczeniach wojskowych przez pięć dni sierpnia.
Wyliczenie świadczenia rekompensującego wyłącznie na podstawie znowelizowanej ustawy
Kwota wynagrodzenia brutto za sierpień:
2200 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 264 zł ?(dodatek stażowy) + 660 zł (premia za sierpień) ?= 3124 zł.
Wynagrodzenie netto przy założeniu, że pracownikowi przysługują podstawowe koszty uzyskania przychodu i upoważnił pracodawcę ?do odliczania ulgi podatkowej: 2243,09 zł.
Dzienne świadczenie:
2243,09 zł : 21 = 106,81 zł.
Świadczenie za pięć dni:
106,81 zł (świadczenie za jeden dzień) x 5 dni = 534,05 zł.
Wyliczenie świadczenia rekompensującego ?na podstawie znowelizowanej ustawy i rozporządzenia
wynagrodzenie zasadnicze brutto: 2200 zł,
wynagrodzenie zasadnicze netto: 1599,53 zł,
wynagrodzenie zasadnicze netto za trzy miesiące poprzedzające miesiąc powołania (maj, czerwiec, lipiec):
(1599,53 zł x 3 miesiące) = 4798,59 zł.
Dzienne świadczenie:
4798,53 zł wynagrodzenia za trzy miesiące : 63 dni (21 dni x 3 miesiące) = 76,17 zł.
Świadczenie za pięć dni:
76,17 zł (świadczenie za jeden dzień) x 5 dni ?= 380,85 zł.
Komu i ile wolnego
Przepisy wymieniają zwolnienia od pracy udzielone:
1.
na poszukiwanie pracy w okresie ?wypowiedzenia umowy o pracę
a) dwa dni robocze w okresie wypowiedzenia trwającego dwa tygodnie lub miesiąc,
b) trzy dni robocze w okresie wypowiedzenia trwającego trzy miesiące, a także w razie skrócenia trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia z przyczyn niedotyczących pracownika (np.?upadłość pracodawcy lub zwolnienia grupowe ?i indywidualne),
Zwolnienie przysługuje, gdy umowę wypowiedział pracodawca. Zatrudniony nie nabędzie prawa ?do dni wolnych w sytuacji, w której rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z jego inicjatywy, jak również w razie rozwiązania umowy terminowej,
2.
w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka, albo śmierci i pogrzebu małżonka pracownika, dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy – dwa dni,
3.
w przypadku ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką – jeden dzień,
4.
pracownikowi wychowującemu ?przynajmniej jedno dziecko w wieku ?do 14 lat – dwa dni robocze w ciągu roku kalendarzowego,
5.
pracownicy ciężarnej na zlecone przez lekarza badania przeprowadzane ?w związku z ciążą, jeżeli nie mogą one być wykonane poza godzinami pracy,
6.
pracownikowi na czas niezbędny do przeprowadzania obowiązkowych badań lekarskich i szczepień ochronnych przewidzianych przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych, gruźlicy oraz chorób wenerycznych,
7.
pracownikowi będącemu krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi.
Pracodawca musi również zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych ?przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane ?w czasie wolnym od pracy,
8.
pracownikowi będącemu ratownikiem Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego – na czas niezbędny do uczestniczenia w akcji ratowniczej i do wypoczynku koniecznego po jej zakończeniu,
9.
pracownikowi na czas niezbędny do wzięcia udziału w posiedzeniu komisji pojednawczej w charakterze członka tej komisji (dotyczy to także pracownika będącego stroną lub świadkiem w postępowaniu pojednawczym),
10.
pracownikowi na czas niezbędny ?do stawienia się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach ?o wykroczenia,
11.
pracownikowi wezwanemu w celu wykonywania czynności biegłego ?w postępowaniu administracyjnym, karnym przygotowawczym, sądowym lub przed kolegium do spraw wykroczeń (łączny wymiar zwolnień ?z tego tytułu nie może przekraczać sześciu dni ?w ciągu roku kalendarzowego),
12.
pracownikowi wezwanemu w charakterze świadka w postępowaniu kontrolnym prowadzonym przez Najwyższą Izbę Kontroli ?i pracownikowi powołanemu do udziału w tym postępowaniu w charakterze specjalisty,
13.
pracownikowi będącemu członkiem Ochotniczej Straży Pożarnej – na czas niezbędny do uczestniczenia w działaniach ratowniczych i do wypoczynku koniecznego po ich zakończeniu, a także – w wymiarze nieprzekraczającym łącznie sześciu dni w ciągu roku kalendarzowego – na szkolenie pożarnicze,
14.
pracownikowi w celu przeprowadzenia zajęć dydaktycznych w szkole zawodowej, w szkole wyższej, w placówce naukowej ?albo w jednostce badawczo-rozwojowej. ?Dotyczy to też pracownika prowadzącego szkolenia na kursie zawodowym (łączny ?wymiar zwolnień z tego tytułu nie może przekraczać sześciu godzin w tygodniu ?lub 24 godzin w miesiącu),
15.
pracownikowi będącemu członkiem ?rady nadzorczej, działającej?u zatrudniającego go pracodawcy, na czas niezbędny do uczestniczenia w posiedzeniach ?tej rady.
16.
pracownikowi wezwanemu do osobistego stawienia się przed organem właściwym w zakresie powszechnego obowiązku obrony ?na czas niezbędny w celu załatwienia sprawy będącej przedmiotem wezwania.
