Ochrona stosunku pracy pracownika korzystającego z urlopu bezpłatnego wynika z art. 41 k.p. W myśl tego przepisu szef nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej jego usprawiedliwionej nieobecności w firmie, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania angażu bez wypowiedzenia. Zakaz ten obejmuje także wypowiedzenie zmieniające warunki pracy lub płacy (art. 42 k.p.). Przez okres urlopu bezpłatnego pracodawca nie ma zatem prawa wymówić etatowcowi umowy ani jej warunków. Gdyby jednak złożył wymówienie przebywającemu na urlopie bezpłatnym, ten może odwołać się do sądu pracy, żądając uznania wypowiedzenia za bezskuteczne, przywrócenia do pracy lub zasądzenia mu odszkodowania.

Od zakazu wypowiedzenia umowy o pracę osobie korzystającej z urlopu bezpłatnego obowiązują wyjątki określone w art. 411 k.p. Zgodnie z nim ?w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy ?nie stosuje się art. 38, 39 i 41 k.p. ani przepisów szczególnych o ochronie pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem angażu. W razie upadłości czy likwidacji można więc wypowiedzieć umowę ?o pracę temu, kto przebywa na urlopie bezpłatnym. W takiej sytuacji wolno także wręczyć mu wypowiedzenie zmieniające. Wskazał na to Sąd Najwyższy w wyroku z 15 marca 2001 r. (I PKN 447/00).

Dalsze wyjątki wynikają ?z ustawy z 13 marca 2003 r. ?o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 ze zm., dalej ustawa). Stosują ją zakłady zatrudniające co najmniej 20 pracowników. W myśl art. 5 ust. 3 i 4 tej ustawy przy zwolnieniu grupowym z przyczyn niedotyczących załogi pracodawca może zastosować wobec pracowników na urlopie bezpłatnym wypowiedzenie zmieniające ich warunki pracy lub płacy. Jeśli przez to dochodzi do obniżenia ich wynagrodzenia, nie mają oni prawa do dodatków wyrównawczych.

Pracodawca może tym osobom wypowiedzieć również umowę o pracę. Ale jest to dopuszczalne tylko wtedy, gdy pracownik przebywa na urlopie bezpłatnym trwającym przynajmniej trzy miesiące.

Przykład

Jeśli firma przeprowadza zwolnienia grupowe, a pracownik korzystał z urlopu bezpłatnego przez 9 miesięcy i pracodawca wręczył mu pismo ?z wypowiedzeniem umowy ?o pracę z powodu likwidacji jego stanowiska i zmniejszenia zatrudnienia, postąpił prawidłowo. Miał już prawo wypowiedzieć ?mu angaż.

Nieco inaczej jest przy zwolnieniach indywidualnych ?z przyczyn niedotyczących pracowników, określonych w art. 10 ustawy. Pracodawca może wypowiedzieć angaż przebywającym na urlopie bezpłatnym trwającym ?co najmniej trzy miesiące. Pod warunkiem że zakładowa organizacja związkowa nie zgłosi sprzeciwu w ciągu 14 dni od otrzymania zawiadomienia o zamierzonym wymówieniu. Przy czym brak akceptacji organizacji wiąże pracodawcę i uniemożliwia mu zgodne z prawem wypowiedzenie. Pracodawca może także wymówić tym osobom warunki pracy i płacy, jeżeli z przyczyn ich niedotyczących nie da rady ich dalej zatrudniać na dotychczasowych posadach. W takim wypadku stosuje art. 38 k.p. Przewiduje on wymóg konsultacji zamiaru wypowiedzenia ze związkiem reprezentującym etatowca (art. 10 ust. 2 i 3 ustawy).

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach

O czym pamiętać

- ?w czasie urlopu bezpłatnego można zawrzeć porozumienie zmieniające warunki pracy lub płacy

- ?przy upadłości układowej nie ustaje ochrona przed wymówieniem

- ?korzystanie z urlopu bezpłatnego ?nie chroni zatrudnionego przed rozwiązaniem umowy ?bez wypowiedzenia z jego winy

- ?przy zwolnieniach indywidualnych wypowiedzenie umowy pracownikowi ?na urlopie bezpłatnym wymaga współdziałania ze związkiem ?zawodowym

Czego unikać

- ?rozwiązania angażu bez wypowiedzenia z powodu długotrwałej choroby pracownika przypadającej w czasie urlopu bezpłatnego

- ?wypowiadania warunków pracy ?lub płacy przebywającemu na urlopie bezpłatnym

- ?odmowy wypłaty odprawy pieniężnej etatowcowi, gdy rozwiązuje się z nim angaż z przyczyn go niedotyczących

- ?wliczania do stażu pracy okresu korzystania z urlopu bezpłatnego