Rodzaj działalności i cele wspólników decydują o wyborze spółki

Co w umowie

Spółka cywilna to najprostsza forma działalności prowadzonej przez więcej niż jednego przedsiębiorcę. Pierwszym krokiem do jej założenia jest sporządzenie umowy i zarejestrowanie jej w urzędzie skarbowym.

W umowie należy zawrzeć m.in. informację o:

- wspólnikach,

- celu gospodarczym, jaki spółka ma realizować,

- okresie jej funkcjonowania,

- zakresie działalności według PKD

- podziale zysków i wielkości wniesionych wkładów. Plusem tej formy działalności gospodarczej jest to, że umowa spółki cywilnej nie musi mieć formy aktu notarialnego, a zatem pozwala przedsiębiorcom nieco zaoszczędzić. Powołanie spółki opodatkowane jest jedynie podatkiem od czynności cywilnoprawnych ?w wysokości 0,5 proc. wartości wniesionych wkładów.

Trzeba mieć na uwadze, że spółka cywilna jest spółką tylko z nazwy – nie podlega bowiem przepisom kodeksu spółek handlowych i w odróżnieniu od spółek prawa handlowego nie tylko nie ma osobowości prawnej, ale także pozbawiona jest zdolności do czynności prawnych.

Jakie wkłady

Podmiotami prawa w spółce cywilnej są jej wspólnicy. Zakładając spółkę cywilną, wspólnicy wnoszą do niej tzw. wkłady. Mogą to być środki pieniężne, wkłady rzeczowe lub praca na rzecz spółki. Wspólnicy dysponują majątkiem, który stanowi ich współwłasność łączną. Wszelkie prawa i zobowiązania spółki zaciągane są na rachunek wspólników ?i wchodzą do ich wspólnego majątku.

Każdy ze wspólników odpowiada za zobowiązania spółki solidarnie z innymi wspólnikami majątkiem osobistym do wysokości długu.  To oznacza,  że wierzyciel może dochodzić roszczeń od wybranego przez siebie wspólnika lub wszystkich naraz. Jeśli jeden z dłużników zaspokoi roszczenia wierzyciela, pozostali zostają od zobowiązania zwolnieni. Wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia wierzytelności i uregulowania przez wspólnika zobowiązania z jego udziału we wspólnym majątku wspólników.

Oddzielny majątek

Spółka jawna jest obok spółki partnerskiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej osobową spółką prawa handlowego. Tak jak pozostałe, nie  ma osobowości prawnej, ale posiada zdolność do czynności prawnych, przez co może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości, zaciągać zobowiązania czy pozywać i być pozywaną. Spółka jawna (tak jak partnerska czy komandytowa) nie ma organów, przez co jej wewnętrzne funkcjonowanie w dużym stopniu opiera się na wzajemnym zaufaniu wspólników.

Majątek spółki jawnej  to wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. Co ważne, nie ma on związku z prywatnymi majątkami jej wspólników. Każdy ze wspólników spółki jawnej ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Nie powstaje jednak współwłasność między wspólnikami. Odpowiedzialność wobec wierzycieli następuje ?w pierwszej kolejności z majątku spółki, a następnie z całego majątku osobistego wszystkich wspólników. Wspólnicy odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki.

Spółka jawna  jest zatem wygodną formą dla małego biznesu, który nie naraża przedsiębiorców na dużą odpowiedzialność i nie rodzi dużych zobowiązań.

Moment powstania

Spółka powstaje z chwilą wpisania jej do Krajowego Rejestru Sądowego. Założenie spółki jawnej zaczyna się od spisania umowy. Podobnie jak w przypadku spółki cywilnej umowa nie wymaga formy aktu notarialnego. Wspólnicy muszą w niej określić m.in.:

- ?firmę i siedzibę spółki (firma, oprócz nazwy własnej, musi zawierać nazwisko lub firmę co najmniej jednego ze wspólników oraz oznaczenie „spółka jawna"),

- ?przedmiot działalności,

- ?wkłady wnoszone przez wspólników i ich wartość.

Potrzebna będzie również rejestracja w urzędzie skarbowym oraz w GUS. Co ważne, nie ma minimalnych wymagań  pieniężnych towarzyszących zakładaniu spółki.

Odpowiadają za własne decyzje

Spółka partnerska posiada zdolność do czynności prawnych, nie ma za to osobowości prawnej. Do jej założenia wystarczy umowa sporządzona na piśmie. Spośród innych spółek handlowych wyróżnia ją to, że jej wspólnikami mogą być jedynie osoby fizyczne, które  mają kwalifikacje do wykonywania wolnego zawodu, np. architekci, adwokaci, aptekarze, doradcy podatkowi, księgowi, biegli rewidenci, brokerzy ubezpieczeniowi, lekarze, pielęgniarki, położne, lekarze stomatolodzy, lekarze weterynarii, notariusze, radcy prawni, rzecznicy patentowi, rzeczoznawcy majątkowi i tłumacze przysięgli.

Umowa spółki cywilnej nie musi mieć formy aktu notarialnego, a zatem pozwala przedsiębiorcom nieco zaoszczędzić

Spółkę partnerską na tle innych spółek wyróżnia ograniczona odpowiedzialność partnera za szkody wyrządzone przez pozostałych partnerów. Odpowiedzialność ograniczona jest jedynie w zakresie zobowiązań powstałych w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu (określonego w umowie). Partner nie ponosi także odpowiedzialności za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.

W odróżnieniu od innych spółek prawa handlowego, fakultatywnie partnerzy mogą utworzyć zarząd, który będzie lepiej i sprawniej niż partnerzy ?z osobna reprezentował spółkę i prowadził jej sprawy. Wówczas prawa i obowiązki zarządu określają przepisy odpowiednie dla zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

W umowie spółki partnerzy muszą  określić co najmniej:

- wolny zawód wykonywany przez partnerów,

- przedmiot działalności,

- firmę i siedzibę spółki,

- ?wkłady wnoszone przez każdego partnera i ich wartość.

W umowie spółki należy sprecyzować zakres jej działalności, wskazując  rodzaj usług świadczonych przez  partnerów. W nazwie firmy spółki musi znaleźć się nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „spółka partnerska", ?„i partner" czy „i partnerzy", a także nazwa wykonywanego zawodu. Po spisaniu i zatwierdzeniu umowy spółki partnerskiej u notariusza należy ją zgłosić do Krajowego Rejestru Sądowego, dołączając dokumenty potwierdzające zdobyte uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu. Nie istnieje minimalna wysokość kapitału zakładowego.

Na większą skalę, ?ale bez większego kapitału

W spółce komandytowej występuje dwóch różnych wspólników – komplementariusz i komandytariusz. To na barkach tego pierwszego ciąży więcej obowiązków.

Tylko on odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Co do zasady jako jedyny odpowiada też za sprawy reprezentacji spółki. Komandytariusz może reprezentować spółkę, ale wyłącznie jako pełnomocnik lub prokurent. Odpowiedzialność komandytariusza natomiast jest ograniczona do określonej w umowie spółki kwoty, tzw. sumy komandytowej, wolny jest także od odpowiedzialności w zakresie wniesionych wkładów. Komplementariusz pełni rolę aktywnego, komandytariusz pasywnego wspólnika.

Warto podkreślić, że komplementariuszem może być nie tylko osoba fizyczna, ale także spółka ?z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna. Dzięki temu wyeliminowana zostaje osobista odpowiedzialność osób fizycznych.

Spółka komandytowa, nie posiadająca osobowości prawnej, może w ramach zdolności do czynności prawnych nabywać we własnym imieniu prawa, ?w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać  zobowiązania, pozywać oraz być pozywaną.

Założenie jej wiąże się z dodatkowymi kosztami wizyty u notariusza – ze względu na umowę zawieraną w formie aktu notarialnego - ale jednocześnie nie jest wymagane, aby „na start" przedsiębiorcy dysponowali określonym kapitałem zakładowym. ?W nazwie spółki komandytowej znaleźć powinno się nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy ?i dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa" (lub skrót „sp.k."). Umowa spółki powinna określać:

- firmę i siedzibę spółki,

- przedmiot  jej działalności,

- ?wkłady wnoszone przez każdego wspólnika i ich wartość,

- ?kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (tzw. suma komandytowa).

Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Do zalet spółki komandytowej można zaliczyć możliwość działania na większą skalę bez większego kapitału, możliwość ograniczenia odpowiedzialności niektórych wspólników czy elastyczność dysponowania zyskiem spółki, w tym możliwość podjęcia uchwał o wypłacie zaliczek na poczet zysku w czasie trwania roku obrotowego.

Emisja akcji w ramach spółki osobowej

Spółka komandytowo-akcyjna stoi na pograniczu spółek osobowych i kapitałowych. Z jednej strony  ma wiele cech spółki komandytowej, z drugiej zaś rozwiązań właściwych dla spółki akcyjnej. Ma możliwość nabywania kapitału poprzez emisję akcji. Inaczej też niż w przypadku innych spółek handlowych do zawarcia jej potrzebna jest nie umowa, ?a statut, i to w formie aktu notarialnego.

S.K.A. nie posiada osobowości prawnej, ale w ramach zdolności do czynności prawnych może zaciągać zobowiązania. Podobnie jak  w przypadku spółki komandytowej wspólnicy pełnią  w spółce zupełnie inne funkcje.

Zarządza komplementariusz

Wspólnikami spółki komandytowo-akcyjnej są komplementariusze i akcjonariusze. Co do zasady jedynie komplementariusze odpowiadają całym swoim osobistym majątkiem za zobowiązania spółki. To oznacza, że akcjonariusze są wyłączeni z odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Podczas gdy komplementariusz zarządza i reprezentuje spółkę na zewnątrz, akcjonariusz pozostaje inwestorem pasywnym, który objął lub nabył akcje emitowane przez spółkę i który obowiązany jest do wniesienia wkładu.

Na start 50 tys. zł

Założenie działalności gospodarczej w takiej formie jest korzystne w przypadku, gdy wspólnicy marzą o sfinansowaniu kapitałochłonnego pomysłu, a nie dysponują środkami na jego realizację. Podczas gdy akcjonariusze wypełniają braki kapitałowe, komplementariusze nadal posiadają decydujący wpływ na działania spółki. Trzeba jednak dysponować kapitałem zakładowym w wysokości 50  tys. zł. Jak wszystkie spółki osobowe S.K.A. powstaje ?z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. ?W zawartym w formie aktu notarialnego statusie spółki, firma spółki musi określić nazwisko co najmniej jednego komplementariusza oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna" lub skrót „S.K.A.".

—Katarzyna Rola-Stężycka, wsp. Katarzyna Miazek