Na nieruchomości, która należy do przedsiębiorcy, inny przedsiębiorca chce zamontować urządzenia przesyłowe (urządzenia służące do przesyłania pary, gazy, energii elektrycznej). Czy przedsiębiorca władający nieruchomością może skutecznie się temu sprzeciwić, a przynajmniej żądać za zamontowanie urządzeń (i korzystanie z nich) wynagrodzenia?
Przedsiębiorca władający nieruchomością musi zaakceptować to, że na jego nieruchomości będą ustanowione urządzenia przesyłowe. Może jednak w zamian za to żądać od przedsiębiorcy przesyłowego ustanowienia wynagrodzenia.
Urządzenia przesyłowe, czyli urządzenia służące do przesyłania pary, gazu i energii elektrycznej są niezbędne – zarówno z punktu widzenia mieszkańców danej gminy, jak i w szerszej perspektywie – całego kraju. W związku z tym w kodeksie cywilnym przewidziano regulacje, które mogą ograniczać prawo właścicieli nieruchomości. Polegają one na wprowadzeniu instytucji służebności przesyłu i możliwości żądania przez przedsiębiorcę przesyłowego skorzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej taką służebnością. Właściciel nieruchomości musi do takiego żądania się dostosować, i nie jest w tym kontekście brany pod uwagę argument związany z planami wykorzystania nieruchomości na inne cele gospodarcze. Dlatego również przy okazji nabywania nieruchomości przeznaczonej na cele gospodarcze warto jest sprawdzić, czy:
- nieruchomość nie ma już ustanowionej służebności przesyłu,
- nie toczy się postępowanie, które ma na celu ustanowienie takiej służebności.
W sytuacji, gdy sprzedawca zatai te okoliczności, po nabyciu nieruchomości można będzie domagać się od niego roszczeń z tytułu rękojmi, które w takim wypadku sprowadzać się będą do możliwości żądania obniżenia ceny lub zupełnego odstąpienia od umowy.
W przypadku bowiem, gdy właściciel nieruchomości, na której mają zostać ustanowione urządzenia przesyłowe, odmawia ustanowienia służebności przesyłu, przedsiębiorstwo przesyłowe może żądać jej ustanowienia przed sądem. Warunkiem koniecznym ustanowienia takiej służebności jest jednak odpowiednie wynagrodzenie (które w razie sporu między stronami będzie szacowane na podstawie opinii biegłego rzeczoznawcy). Tak samo wyglądać będzie sytuacja, gdy przedsiębiorstwo przesyłowe już po ustanowieniu urządzeń przesyłowych odmawia zapłaty wynagrodzenia – zawsze w takim przypadku właściciel nieruchomości może żądać wynagrodzenia przed sądem. Pamiętać trzeba również o tym, że po wygaśnięciu służebności przesyłu (czyli w przypadku, gdy lokalizacja w danym miejscu urządzeń przesyłowych nie będzie już konieczna) – przedsiębiorca przesyłowy musi usunąć z danej nieruchomości zamontowane urządzenia.
Przedsiębiorca przesyłowy, który chce zlokalizować w danym miejscu urządzenia przesyłowe może wybrać też zamiast opisanego wyżej sposobu tryb administracyjny, w ramach którego skieruje do właściwego miejscowo starosty wniosek o wydanie decyzji administracyjnej, w której zostanie ograniczone prawo własności nieruchomości w taki sposób, że właściciel będzie musiał tolerować lokalizację i utrzymanie na swoim gruncie urządzenia przesyłowego. W takim przypadku właścicielowi nieruchomości należy się także odszkodowanie od przedsiębiorcy przesyłowego.
—dr Maciej J. Nowak, radca prawny
