NSA rozpatrywał sprawę właściciela firmy, który zażądał dopuszczenia go do udziału w sprawach o ustalenie treści umów cywilnoprawnych, zawartych z dwiema swoimi pracownicami.

Mężczyzna zwrócił się do prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia, by ten wznowił postępowania zakończone ostatecznymi decyzjami ustalającymi, że obie kobiety są objęte obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, z tytułu zawartych z nimi umów. Właściciel firmy wskazał, iż w postępowaniach tych nie brał udziału - w ogóle nie miał o nich pojęcia, ani nie został powiadomiony przez NFZ o ich prowadzeniu.

Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia, postanowieniem dwukrotnie odmówił przedsiębiorcy wznowienia postępowań, gdyż jego zdaniem firma nie posiada uprawnień strony w tego typu postępowaniach. NFZ wyjaśnił, że wydane przez niego decyzje dotyczyły stwierdzenia podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego osób, z którymi przedsiębiorca zawierał umowy cywilnoprawne. Dodał, że rozstrzygnięcia nie nakładają na firmę, która jest jedynie płatnikiem składek, żadnego obowiązku, ani też nie przyznają żadnych uprawnień.

Mężczyzna poskarżył się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie twierdząc, iż odmówiono mu prawa do udziału w postępowaniu, którym był stroną i w którym miał interes prawny, jako zobowiązany do płacenia składek.

WSA uchylił zaskarżone postanowienia i stwierdził, że nie podlegają one wykonaniu oraz zasądził od prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia zwrot kosztów postępowania.

Sąd był zdania, że postanowienia NFZ niewątpliwie zawierały rozstrzygnięcia dotyczące prawa właściciela firmy do występowania w charakterze strony w postępowaniach o objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym jego kontrahentów, z którymi zawierał umowy cywilnoprawne, a co za tym idzie prawa do wznowienia postępowań, w których bez swojej winy nie brał udziału.

Zdaniem warszawskiej instancji mężczyzna, jako płatnik składek będzie zobowiązany bez uprzedniego wezwania, opłacić i rozliczyć składki na ubezpieczenie zdrowotne, za każdy miesiąc kalendarzowy, w trybie i na zasadach oraz w terminie przewidzianych dla składek na ubezpieczenie społeczne, oraz musi się liczyć z odsetkami za zwłokę. WSA orzekł, że postępowanie przed NFZ ma wpływ na prawa i obowiązki płatnika składek na ubezpieczenie zdrowotne i na jego własny, bezpośredni i aktualny interes prawny do uczestnictwa w takim postępowaniu VI SA/Wa 1930/11 .

Podobnego zdania był Naczelny Sąd Administracyjny, który 12 września 2013 roku oddalił skargę kasacyjna prezesa NFZ (II GSK 759/12).

NSA wyraził pogląd, że skoro organ administracji prowadzi postępowanie dotyczące ustalenia treści umowy cywilnoprawnej, uznanej następnie za źródło obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, to stroną takiego postępowania jest każda ze stron - ustalenia w tym zakresie dotyczą ich interesów chronionych w odpowiednich przepisach kodeksu cywilnego (np. umowie zlecenia).

Wyrok jest prawomocny.