Takie uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 12 lutego 2013 r. (II PK 165/12).
Stan faktyczny
Pracodawca chciał zawrzeć z pracownikiem umowę o zakazie konkurencji, która miałaby obowiązywać po ustaniu stosunku pracy. Podwładny odmówił. Szef wypowiedział mu więc umowę o pracę, wskazując jako przyczynę odmowę podpisania zakazu konkurencji. Pracownik odwołał się od wypowiedzenia.
Rozstrzygnięcie
Sąd rejonowy uznał, że wypowiedzenie umowy o pracę było uzasadnione i oddalił roszczenie pracownika o odszkodowanie. Sad okręgowy podtrzymał ten wyrok. Sprawa trafiła do Sądu Najwyższego.
Ten uznał, że odmowa podpisania umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia podwładnemu umowy o pracę, jeśli proponowany przez pracodawcę zakaz konkurencji jest zgodny z prawem.
Sławomir Paruch radca prawny, partner w kancelarii Raczkowski i Wspólnicy
Komentuje Sławomir Paruch, radca prawny, partner w kancelarii Raczkowski i Wspólnicy
Odmowę podpisania umowy o zakazie konkurencji można kwalifikować jako naruszenie szeroko rozumianego obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy.
W takim wypadku pracodawca ma prawo powołać się na utratę zaufania do podwładnego.
Szczególnie, jeżeli ma podstawy twierdzić, że pracownik odmawia podpisania umowy o zakazie konkurencji, ponieważ rozważa zmianę zatrudnienia (tak było w tej sprawie). Odmowa podwładnego może też pośrednio dowodzić braku lojalności czy chęci podjęcia działań godzących w interes pracodawcy.
Pogląd taki potwierdza wyrok SN z 24 września 2003 r. (I PK 411/02). W tym wyroku SN odnosił się do umowy o zakazie konkurencji na czas trwania stosunku pracy. Zatem przyczyną wymówienia angażu może być brak zgody na zawarcie każdego zakazu konkurencji – zarówno na czas trwania stosunku pracy, jak i po jego ustaniu.
Przyjęcie takiej umowy jest możliwe zarówno w momencie nawiązania stosunku pracy, jak i później. Jeżeli przy tej proponowanej przy nawiązaniu stosunku pracy kandydat nie zaakceptuje jej warunków, prawdopodobnie pracodawca zrezygnuje z jego zaangażowania. Natomiast gdy podpisania zakazu konkurencji odmawia ten, kto pozostaje już w zatrudnieniu, musi liczyć się z negatywnymi konsekwencjami swojej decyzji.
Mogą one polegać w szczególności na wypowiedzeniu umowy o pracę. Pracodawcy nie wolno bowiem zmuszać do tolerowania prowadzenia przez pracownika działalności konkurencyjnej. Wypowiedzenie to zwykły środek rozwiązywania umów o pracę i jest uzasadniony w szczególności wtedy, gdy z powodu naruszenia lub zagrożenia interesów pracodawcy nie można zasadnie oczekiwać, aby współpracował z tą osobą.
Wypowiedzenie angażu nie będzie jednak uzasadnione, jeżeli umowa o zakazie konkurencji, której zawarcia pracownik odmawia, jest sprzeczna z prawem. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy zawiera ona postanowienia wbrew przepisom (np. zakazuje podwładnemu w sposób nieuzasadniony interesem pracodawcy świadczenia jakiejkolwiek innej pracy).